دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
26
41
2019
02
20
تحلیل مفهوم، مبانی، اهداف و اصول عدالت تربیتی ازمنظر شهید مطهری
5
28
FA
سید کاظم
شمس مفرحه
دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه تهران
k.shams.110@gmail.com
شهین
ایروانی
فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه تهران
sirvani@ut.ac.ir
محمدرضا
شرفی جم
دانشیار فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه تهران
msharafi@ut.ac.ir
بهبود
یاری قلی
استادیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
behboud1362@gmail.com
هدف پژوهش حاضر، تحلیل مفهوم، مبانی، اهداف و اصول عدالت تربیتی ازمنظر شهید مطهری با استفاده از دو روش تحلیل مفهومی (مفهوم پردازی) و روش استنتاجی است. یافتههای پژوهش بیانگر آن است که در صورتبندی مفهوم عدالت تربیتی ازمنظر شهید مطهری میتوان به فرصتهای آموزشی برابر، رعایت حقوق و استحقاق افراد باتوجهبه تلاش و استعدادهای متربیان، جبران کمبودهای متربیان نیازمند توجه خاص، تلازم استعداد و وظایف متربیان اشاره نمود. مهمترین مبانی عدالت تربیتی عبارت است از: 1. برخورداری انسان از تعلیموتربیت، مصداق برخورداری از فیض عام خداوند است؛ ۲. برخورداری انسان از تعلیموتربیت یکی از جلوههای توازن در هستی بهمنزله اصل حاکم بر جهان آفرینش است؛ ۳. برخورداری انسان از تعلیموتربیت، جنبهای از تحقق عدالت فردی است؛ ۴. برخورداری انسان از تعلیموتربیت زمینهساز تحقق عدالت اجتماعی است؛ ۵. تعلیموتربیت مهمترین عامل زمینهساز رشد فطریات انسانی است؛ ۶. تعلیموتربیت مهمترین عامل زمینهساز رشد کرامت انسانی است؛ ۷. تعلیموتربیت ابزار اصلی رشد تعقل و اراده بهعنوان ویژگیهای ایجادکننده کرامت انسانی است؛ ۸. تعلیموتربیت ابزار رشد ارزشهای اخلاقی است؛ ۹. تعلیموتربیت، زمینهساز سعادت انسانی است، همچنین اصل آموزش همگانی، اصل فردیت در آموزش، اصل پرورش فطریات، اصل پرورش کرامت و اصل سعادت از مهمترین اصول برآمده از آرای شهید مطهری است.
عدالت تربیتی,شهید مطهری,مفهوم تربیت,مبانی تربیت,اصول تربیت
https://iej.ihu.ac.ir/article_204418.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204418_87a6022eb708bb70fa2f8fb4b4b30f49.pdf
دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
26
41
2019
02
20
تدوین الگوی اسلامی ـ ایرانی مهارتآموزی در مدارس متوسطه کشور
29
66
FA
شهریار
مرادی دهقی
دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی
sh.moradi48@gmail.com
عباس
عباسپور
دانشیار گروه مدیریت آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی
abbaspour1386@gmail.com
حمید
رحیمیان
دانشیار گروه مدیریت آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی
hamrahimian@yahoo.com
حسن
ملکی
استاد گروه برنامه ریزی درسی دانشگاه علامه طباطبائی
malaki_cu@yahoo.com
محبوبه
خسروی
استادیار گروه مدیریت آموزشی دانشگاه علامه طباطبائی
khosravi12m@yahoo.com
این پژوهش با هدف طراحی الگوی اسلامی ـ ایرانی مهارتآموزی در مدارس متوسطه کشور با استفاده از رویکرد پارادایمی اشتراوس و کوربین (1393) برای نظریه دادهبنیاد و به روش کیفی انجام شد. جامعه آماری این پژوهش، شامل کلیه صاحبنظران، کارشناسان و مدیرانی بود که در یکی از عرصههای مهارتآموزی رسمی (آموزشوپرورش) و غیررسمی (سازمان فنی و حرفهای کشور) تجربه و حضور داشتند. باتوجهبه رویکرد پژوهش، تمرکز اصلی بر خبرگان آشنا با مسائل مهارتآموزی در مدارس متوسطه کشور بود که درنهایت 17 نفر از ایشان بهصورت هدفمند و براساس راهبرد گلوله برفی برای انجام مصاحبههای عمیق بدون ساختار انتخاب شدند. تحلیل دادهها بهطور همزمان با استفاده از روش کدگذاری باز، انتخابی و نظری انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد: "مهارتها و شایستگیهای پایه و غیرفنی دانشآموزان، مهارتهای فنی و شغلی دانشآموزان، تربیت حرفهای میتنیبر مهارت و شایستگی، تقویت ارزشهای اسلامی و ایرانی کار، انعطافپذیری در برابر تغییر و تخصصگرایی در آموزشوپرورش" بهعنوان کانونی یا مقوله محوری مطرح شدهاند. "مقولههای کیفیت آموزش و تدریس و یادگیری، توجه به شایستهسالاری و شایستهگزینی، رویکرد و راهبرد در مهارتآموزی، وجود معلمان ماهر و کارآمد، تخصصگرایی، آیندهپژوهی و آیندهنگری و کیفیت آموزش و تدریس" بهعنوان عللی تلقی میشوند که نقش فعال در مهارتآموزی داشته و تا این عوامل مهیا نشوند، مهارتآموزی شکل نمیگیرد. مهمترین راهبردهای اتخاذشده در این پژوهش عبارتند از: "فرهنگسازی، تحول در برنامه درسی، تحول در محیطهای یادگیری، تحول در روشهای سنجش و ارزشیابی، تحول در کتابها و محتوای درسی، بهداشت و ایمنی کار، زیرساختها و تجهیزات، همکاری و ارتباطات بینالمللی آموزشی و پژوهشی، نیازسنجی و تأمین منابع مالی". شرایط بستر در پژوهش کنونی مقولههای"توجه به فرهنگ و شرایط اجتماعی، ساختار سازمانی، انگیزه حمایت از تغییر و مدیریت عملکرد تغییرمدار" هستند. مقولههای "محدودیتها و مشکلات قانونی، عدم باور و تعهد به مهارتآموزی و مشکلات آموزشهای مهارتآموزی" بهعنوان شرایط مداخلهگر الگوی پارادایمی مورد توجه قرار گرفتهاند. پیامد پژوهش حاضر پیشرفت و اشتغالزایی است.
مهارت,مهارتآموزی,اشتغال,الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت,نظریه دادهبنیاد
https://iej.ihu.ac.ir/article_204420.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204420_ee99c674a2035b615646b2ec98620cdd.pdf
دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
26
41
2019
02
20
سیمای فروع دین در محتوای کتاب های درسی فارسی دوره های ابتدایی و متوسطه
67
87
FA
رضا
جعفری هرندی
دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه قم
rjafarih@gmail.com
حسن
نجفی
0000-0003-3473-3424
دانشجوی دکتری مطالعات برنامه درسی دانشگاه علامه طباطبائی
hnajafih@yahoo.com
محمود
امیدی
دانشجوی دکتری فلسفه تعلیموتربیت دانشگاه شاهد
mahmoudomidi@yahoo.com
تحقیق حاضر با هدف تحلیل محتوای کتابهای درسی فارسی دورههای ابتدایی و متوسطه ازحیث توجه به فروع دین به روش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا انجام شد. جامعه پژوهشی، کتابهای درسی فارسی دورههای ابتدایی و متوسطه (پایههای اول تا دوازدهم) سال تحصیلی 1396 است که باتوجهبه ماهیت موضوع پژوهش و محدودیت جامعه آماری از نمونهگیری صرفنظر شد و کل جامعه آماری بهعنوان نمونه درنظر گرفته شد. ابزار اندازهگیری، چکلیست تحلیل محتوای محققساخته مشتمل بر فروع دین بوده که بهلحاظ روایی، مقبولیت علمی داشته و پایایی آن نیز با استفاده از روش توافق ارزیابان 93/0 محاسبه شد. نتایج پژوهش با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون مورد بررسی قرار گرفت. عمدهترین یافتههای پژوهش بیانگر آن بود که کتابهای فارسی 411 مرتبه به فروع دین، توجه کردهاند که توزیع ضریب اهمیت آن در نماز، روزه، خمس، زکات، حج، جهاد، امر به معروف، نهی از منکر، تولی و تبری بهترتیب 0/148، 0/059، 0/001، 0/001، 0/079، 0/144، 0/151، 0/142، 0/153، 0/123 بوده است.
معارف اسلامی,فروع دین,کتابهای درسی فارسی,دوره ابتدایی,دوره متوسطه
https://iej.ihu.ac.ir/article_204416.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204416_a58a0e7e024348382f43ebcee0cadb8e.pdf
دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
26
41
2019
02
20
بنیانها و روشهای تربیت انسان مؤدب ازمنظر فلسفه تعلیموتربیت اسلامی
89
113
FA
شیرین
رشیدی
استادیار گروه فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی
rashidi66@atu.ac.ir
هدف از این نوشتار، تبیین بنیانها و روشهای تربیت انسان مؤدب ازمنظر فلسفه تعلیموتربیت اسلامی است. این تحقیق، ازلحاظ رویکرد تحقیق درزمره تحقیقات کیفی و قیاسی و ازلحاظ روش، تحلیلی ـ استنباطی و ازلحاظ شیوه گردآوری اطلاعات، کتابخانهای و فیش برداری است. خلاصه یافتههای تحقیق چنین است: تربیت انسان مؤدب شاملِ بنیانهای انسانشناختی (ادبشناسی و ادبدوستی ذاتی)، روشهای تربیت انسان مؤدب شاملِ آگاهیبخشی نسبت به کردارهای مؤدبانه و غیرمؤدبانه، معرفی الگوی نیکو، معاشرت با انسانهای مؤدب و پرهیز از معاشرت با انسانهای بیادب، موعظه حسنه، تمرین و تکرار، مبارزه با هوای نفس، استغفار، تشویق و تنبیه، و درخواست مؤدبانه از خدای متعال است.
تربیت,انسان مؤدب,فلسفه تعلیموتربیت اسلامی,بنیانها,روشها
https://iej.ihu.ac.ir/article_204417.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204417_d7dd9eda201a23699ca1aa5b1428f7ef.pdf
دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
26
41
2019
02
20
بررسی اهداف و اصول تربیت سیاسی برمبنای اندیشههای سیاسی و اجتماعی معتزله
115
151
FA
گلناز
عالم گردخطبه سرا
دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه تعلیموتربیت اسلامی، دانشگاه پیام نور
golnaz.alamgard@gmail.com
کامران
جباری
استادیار فلسفه تعلیم وتربیت دانشگاه پیام نور، تهران
kamranjabari@yahoo.com
جریان معتزله در فرایند تربیت ازجمله تربیت سیاسی، تأثیر فراوانی داشتهاند. تربیت اعتزالی، بر عقل، عقلانیت، آزادی و اختیار انسان تأکید دارد. لذا عقل و اختیار انسان، محور هستیشناسی معتزله است. این تحقیق، جنبه کیفی دارد و روش پژوهشی آن توصیفی ـ تحلیلی و روش جمعآوری اطلاعات، کتابخانه ای است. نتایج تحقیق مبین آن است که معتزله قائل به توانایی عقل و اختیار انسان هستند و اختیارداشتن انسان بدانمعناست که وی دارای قدرت تعقل و تفکر است. در کارهایش میاندیشد و سپس یکی از آنها را بر سایر کارها ترجیح میدهد و دارای این توانایی است که خودش مسیر و هدف درست را انتخاب کند. همچنین اعتقاد به توانایی عقل و اندیشه انسان در انتخاب و انجام امور، فرایند تربیت را عقلانی میدانند و بهنوعی انسانگرای خردگرا هستند. عناصری نظیر: حاکمیت، امر به معروف و نهی از منکر و اصل «منزله بینالمنزلتین»، عناصری هستند که شاکله اصلی بنیادهای فکری در تربیت سیاسی و اجتماعی معتزله را تشکیل میدهند و اطاعت از حاکم در این گفتمان، فرض است و انقلاب علیه حاکم را رد میکنند و آن را تنها در کفر آشکار و یا انکار یکی از ضروریات دین مجاز میشمارند و اغلب نیز، به صبر و تغییر مسالمتآمیز فرامیخوانند. از نگاه معتزله، مهمترین اهداف تربیت سیاسی عبارت است از: پرورش قدرت آزادی و اختیار و مسئولیت در فرد، رشد سیاسی، تربیت انسان آزاداندیش و پرورش روح عدالتخواهی و همچنین مهمترین اصول تربیت سیاسی عبارت است از: تکیه بر عقل و تواناییهای شناختی انسان، آزادی و انتخاب، مسئولیت، اصل مشارکت در فرایند سیاسی و اصل توأمبودن علم و عمل.
عقل,معتزله,تربیت سیاسی
https://iej.ihu.ac.ir/article_204419.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204419_b0423a1fbe50901be8135babdc84626a.pdf
دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
26
41
2019
02
20
اصول و روش های تربیتی مسئولیت پذیری در آموزه های اسلامی
153
177
FA
فاطمه
داداشی کلایی
دانشآموخته رشته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، دانشگاه مازندران
fatemehdadashikolaei@gmail.com
حجت
صفار حیدری
دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه مازندران
hsaffar@umz.ac.ir
حکیمه السادات
شریف زاده
دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه مازندران
hakimehsharifzadeh@gmail.com
مسئولیتپذیری از آموزههای مهم ادیان الهی بهویژه دین اسلام است. دامنه مسئولیتپذیری در اسلام حوزه وسیعی را شامل میشود. یک انسان مسلمان، در قبال خدا، خود، جامعه و محیطزیست مسئول معرفی شده است. برهمیناساس، این پژوهش به بررسی حیطهها، اصول و روشهای ترویج مسئولیتپذیری در آموزههای اسلامی اختصاص یافته است. برای این کار، ابتدا مسئولیتپذیری بهعنوان یک هدف میانی به چهار قلمرو: مسئولیتپذیری در برابر خداوند، خود، جامعه و محیطزیست بخش گردید و به کمک الگوی فرانکنا- روش قیاسی - اصول و روشهای تربیتی برای هر قلمرو استنتاج شده است. در این تحقیق از روش تحلیلی و استنتاجی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل منابع دستاول چون قرآن و کتب احادیث بوده است و به فراخور نیاز از منابع دست دوم نیز استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که تحقق مسئولیتپذیری در شاگردان، نیازمند وضع اصول و روشهای متناسب با آنهاست. در این تحقیق متاسب با 4 حیطه مسئولیتپذیری 10 اصل و متناظر با آن 10روشتربیتی، پیشنهاد شده است.
مسئولیتپذیری,تربیت,اصول,روش,اسلام
https://iej.ihu.ac.ir/article_204415.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204415_5fcb16818b0be072e3486cfb4265a8d9.pdf