دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
27
43
2019
08
23
نقد نظریه تربیت اسلامی «نگاهی دوباره به تربیت اسلامی» در بوته نقد
5
26
FA
حسین
باغگلی
نویسنده مسئول: استادیار پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی؛ دانشگاه فردوسی مشهد
baghgoli@um.ac.ir
امیر
غنوی
استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
amir.ghanavi@gmail.com
هدف مقاله حاضر، نقد و بررسی کتاب «نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، جلد اول» اثر آقای دکتر خسرو باقری است. روش مورد استفاده در نقد کتاب، نقد درونی بود و در این زمینه، کتاب در سه حوزه روششناختی، ساختاری و محتوایی مورد بررسی قرار گرفت. در نقد روششناختی، سه محور: عدم توجه قابلقبول به ارکان دینی در فهم رویکرد دین به «تربیت»؛ تأکید بر مبانی انسانشناختی و غفلت از سایر مبانی موردتوجه در جریان «تربیت اسلامی» و تفکیک «تعلیم» و «تربیت» و پذیرش اصالت برای هریک از آنها، مورد بررسی قرار گرفت. در نقد ساختاری، سه محور: بررسی ربط منطقی فصول، اصرار به مرحلهبندی سنی در تربیت و تحلیل و ترکیب نامناسب ویژگیهای انسان بررسی شد و در بخش محتوایی دو محور، تحدید تعریف «تربیت» و انحراف از معنای توافقی تربیت و خَلط میان «تربیت» و «اخلاق» مورد تحلیل و نقد قرار گرفت. یافتههای مطالعه انتقادی کتاب نشان داد، بهرغم اینکه ظاهراً الگوی جدید و بدیعی در پرداختن به تربیت، مطرح شده است، اما محدودیتهای موجود در حوزه روششناختی و الگوی مورداستفاده مؤلف در کشف تعریف تربیت و صورتبندی آن، نشاندهنده آن است که نهتنها نوآوریِ کارآمدی صورت نگرفته است، بلکه با نگاه محدود به عناصر مؤثر در تربیت و خَلط میان دو حوزه «تربیت» و «اخلاق»؛ کارکردهای دقیق «تربیت» نیز با چالش مواجه شدهاست، بهطوریکه مزیتهای رقابتی آن برای گفتگو با رویکردهای رقیب در دنیای معاصر را بهشدت با چالش مواجه نموده است.
تربیت اسلامی,تربیت,اخلاق,مطالعه انتقادی
https://iej.ihu.ac.ir/article_204630.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204630_4225e7bc8d22fde3e3c378a6e39e6d2d.pdf
دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
27
43
2019
08
23
بررسی تحلیلی ویژگیهای معلم در اسناد آموزشوپرورش کشور و نقد آن با استفاده از دیدگاه شهید ثانی
77
95
FA
اعظم
ریاضی
دانشجوی دوره دکتری فلسفه تعلیموتربیت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
salma_1102004@yahoo.com
محمدحسن
میرزامحمدی
نویسنده مسئول: دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه شاهد
mirzamohammadi@shahed.ac.ir
محسن
ایمانی
0000-0003-0888-8019
دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس
eimanim@modares.ac.ir
هدف از این پژوهش، تبیین ویژگیهای معلم در اسناد آموزشوپرورش کشور و نقد آن با استفاده از آراء شهید ثانی بوده است. روشهای مورداستفاده در پژوهش حاضر شامل تحلیل اسناد و انتقادی بوده است. برایناساس، ابتدا با تحلیل اسناد مهم آموزشوپرورش کشور، ویژگیهای معلم استخراج و صورتبندی شده است. سپس با تحلیل آثار شهید ثانی (بهخصوص کتاب منیهالمرید) این ویژگیها در آراء و اندیشههای ایشان بررسی و استخراج شد. درنهایت، با معیار قراردادن دیدگاههای شهید ویژگیهای معلم در اسناد مورد نقد قرار گرفته است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که برخی از ویژگیهای معلم در اسناد و آراء شهید با یکدیگر هماهنگی و همخوانی دارند، برخی از ویژگیهای موردنظر شهید در اسناد نیامده و مورد توجه قرار نگرفتهاند و بالاخره برخی از ویژگیها هم در اسناد وجود دارند که در آراء شهید دیده نشدهاند. باتوجهبه عملیاتیشدن سند تحول بنیادین آموزشوپرورش و تأسیس دانشگاه فرهنگیان در کشور استفاده از دیدگاه شهید ثانی درخصوص معلم و شاگرد میتواند معلم را به مسئله اول نظام تربیتی کشور برگرداند.
اسناد آموزشوپرورش,معلم,شاگرد,شهید ثانی
https://iej.ihu.ac.ir/article_204633.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204633_1f74c85d929dbb92950b146ef4df336d.pdf
دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
27
43
2019
08
23
تحلیل مسیر تأثیر نظام آموزشوپرورش کشور بر توسعه اقتصاد مقاومتی (مبتنیبر تعلیموتربیت اسلامی)
27
55
FA
سید جلال
موسوی خطیر
دانشآموخته دکتری مدیریت آموزش عالی دانشگاه تهران و رئیس گروه پژوهشهای فرهنگی ـ
علمی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
musavi14@yahoo.com
حمیدرضا
اسمعیلی گیوی
دانشآموخته دکتری سیاستگذاری علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس و مدیرکل پژوهشهای علمی فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
esmaely@gmail.com
احمد
فضائلی
دانشیار دانشگاه جامع امام حسین (ع)
abomoh787@gmail.com
هدف مقاله حاضر؛ بررسی، تبیین و تعیین میزان تأثیر نظام آموزشوپرورش کشور بر توسعه اقتصاد مقاومتی مبتنیبر تعلیموتربیت اسلامی است. برایاینمنظور، از روش تحقیق آمیخته اکتشافی استفاده شده است. ابتدا با بررسی ادبیات تحقیق و فیشبرداری کتابخانهای و سپس تجزیهوتحلیل آن و کدگذاری باز و محوری، مفاهیم مرتبط با نظام آموزشوپرورش و اقتصاد مقاومتی شناسایی شد، سپس ازطریق مصاحبه نیمهساختاریافته با خبرگان حوزه تعلیموتربیت و اقتصاد مقاومتی، مفاهیم و مقولههای محوری مرتبط با توسعه اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران شناسایی شد. یافتههای بخش کیفی تحقیق نشان میدهد که نظام آموزشوپرورش کشور به کمک متغیرهای میانجی (اقتصاد مردمپایه، اقتصاد دانشبنیان، فرهنگ عمومی و سبک زندگی) میتواند به توسعه اقتصاد مقاومتی، منجر شود. سپس برای انجام مرحله کمّی پژوهش از پرسشنامه محققساخته استفاده شد. در بخش کمّی با بهرهگیری از مدل انعکاسی به تحلیل عاملی تأییدی پژوهش پرداخته شد. آزمون مدلهای اندازهگیری انعکاسی ازطریق، آزمون پایایی مدل اندازهگیری، روایی همگرا و روایی واگرا مورد تبیین قرار گرفت. درادامه، میزان اثرگذاری متغیرها (اثر مستقیم و اثر غیرمستقیم) با بهرهگیری از نرمافزار پیالاس صورت گرفته است. یافتهها نشان میدهد که نظام آموزشوپرورش ازطریق متغیرهای میانجی رابطه مثبت و معنیداری با توسعه اقتصاد مقاومتی پیدا میکند.
اقتصاد مقاومتی,نظام آموزشوپرورش,اقتصاد دانشبنیان,سبک زندگی,اقتصاد مردمپایه
https://iej.ihu.ac.ir/article_204631.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204631_a84eda8551b99b6a9c23a70334a762fe.pdf
دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
27
43
2019
08
23
تربیت اخلاقی علامه طباطبایی (ره) با تأکید بر مبانی، هدف، محتوا، روش و ارزشیابی
57
76
FA
ابوالقاسم
برادران
نویسنده مسئول: مدرس دانشگاه فرهنگیان خراسان شمالی
ab.baradaran@gmail.com
محمد
حسنی
دانشیار پژوهشگاه مطالعات آموزشوپرورش
mhassani101@gmail.com
محمد
داودی
استادیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
mdavoudi@hawxeh.ac.ir
علی
ستاری
5254-3256-89792-2575
ایران، تهران، دانشگاه الزهرا(س)، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، گروه علوم تربیتی
alisattari@alzahra.ac.ir
تربیت اخلاقی یکی از دغدغههای مربیان نظامهای تربیتی و اخلاقی جوامع در دوران معاصر است. در کشور ما نیز این موضوع مطرح شده و از الگوهای متعدد و صاحبنظران غربی و اسلامی مختلف استفاده شده است. هدف این مقاله، تبیین تربیت اخلاقی از دیدگاه علامه(ره) بهعنوان نماینده رئالیسم اسلامی، باتأکیدبر چهار عنصر: هدف، محتوا، روش و ارزشیابی است. در این پژوهش از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده شده است. هدف غایی تربیت اخلاقی علامه(ره) دستیابی به سعادت دنیوی و اخروی عامل اخلاقی است. ازنظر علامه، در تربیت اخلاقی، محتوا موضوعیت دارد و برنامهریزان باید در سازماندهی و انتخاب آن تأملات جدی داشته باشند. اولینگام در تربیت اخلاقی علامه (ره) شناخت فضایل و رذایل اخلاقی است. روش دعوت، اصلیترین روش آموزشی تربیت اخلاقی علامه (ره) است. علاوهبراین، در تربیت اخلاقی از روشهایی مثل، اجرای عبودیت، احیای فطرت و روش رفع و پیشگیری بهره برده است. روش اساسی ارزشیابی در تربیت اخلاقی علامه (ره) خودسنجی است. متربی با استفاده از چهار مهارت: مشارطه، مراقبه، محاسبه و معاقبه با روش خودسنجی به ارزشیابی اخلاقی خود میپردازد.
تربیت اخلاقی,رویکرد دعوتمحور,علامه طباطبایی (ره),سعادت,خودسنجی
https://iej.ihu.ac.ir/article_204632.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204632_582782f52d8258f032eca56df4316d98.pdf
دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
27
43
2019
08
23
فلسفه تربیتی انتظار: رویکردی به نقش مدارس در تربیت نسل منتظر
97
112
FA
رحمت اله
مرزوقی
استاد گروه مدیریت و برنامهریزی آموزشی دانشگاه شیراز
h.heidarnejad2016@yahoo.com
الهام
راضی
نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری مدیریت آموزشی دانشگاه شیراز
e.razi@shirazu.ac.ir
ادیان مختلف آسمانی، ظهور منجی رهاییبخشی را بشارت دادهاند که حکومتی سرشار از اعتدال را در سراسر جهان برپای میسازد، اما باید گفت این اندیشه منجیگرایی و انتظار ظهور در میان شیعیان دارای جایگاه بسیار والایی است. ازآنجاکه ظهور منجی و بشارتدهنده آخرالزمان، بدون فراهمساختن بستر و زمینه لازم محقق نمیشود، تربیت نسلی مهدیباور و منتظر ضرورت مییابد. دراینراستا، استفاده از نیروی نفوذ و اثرگذاری تعلیموتربیت درراستای تربیت انسانهایی منتظر اساسی میباشد. مطالعه حاضر، با هدف تحلیل فلسفه تربیتی انتظار و نقش مدارس در تربیت نسل منتظر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و استفاده از منابع اسنادی نگاشته شده است. در این نوشتار، تلاش شده است تا ضمن مفهومشناسی انتظار و فلسفه تربیتی انتظار با رجوع به سند تحول بنیادین آموزشوپرورش جمهوری اسلامی ایران، تمامی گزارههای مندرج در آن که مرتبط با تربیت نسل منتظر و مهدوی میباشد، استخراج شود. نتایج حاصل نشان داد، اگرچه گزارههای سند مذکور از بعد نظری قوی میباشند، اما در حیطه عمل، موفقیت چندانی حاصل نشده است. لذا در این مطالعه، برمبنای مطالعات اسنادی صورتگرفته، چارچوب مفهومی یک برنامه آموزشی برای پیادهسازی آرمانهای تربیت نسلی مهدیباور در مدارس ارائه شد. در انتها نیز پیشنهادهای پژوهشی و کاربردی برای توجه بیشتر به این موضوع در حوزه اندیشه و عمل مطرح شد.
انتظار,فلسفه انتظار,نسل منتظر,تعلیموتربیت,آموزشوپرورش,سند تحول بنیادین آموزشوپرورش جمهوری اسلامی ایران
https://iej.ihu.ac.ir/article_204634.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204634_21115e5ed8fd11c41b88d2afd85f9e99.pdf
دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
2251-6972
2645-5196
27
43
2019
08
23
تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان (فبک) بر نگرش اخلاقی دانشآموزان و تبیین مؤلفههای آن ازمنظر قرآن
113
143
FA
رویا
عبداله پور
نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم وتربیت، مدرس دانشگاه آزاد اسلامی اراک و مدرس
دانشگاه فرهنگیان پردیس رشت
roya.abdoollahpoor@yahoo.com
محمد رضا
سرمدی
000000188327507
استاد گروه علوم تربیتی و روانشناسی پیام نور
ms84sarmadi@yahoo.com
ذبیح
پیرانی
استادیار گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی اراک
z-pirani@iau-arak.ac.ir
محمد
سیفی
استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی اراک
m-seifi@gmail.com
هدف پژوهش حاضر، مطالعه تأثیر برنامه فلسفه برای کودکان (فبک) بر نگرش اخلاقی دانشآموزان پایه پنجم ابتدایی و تبیین مؤلفههای آن ازمنظر قرآن است که مؤلفههای نگرش اخلاقی ازجمله: رفتار و گفتار مستدل و منطقی، روحیه احترام به ارزشهای اخلاقی اجتماعی، احترام به دیگران و عزتنفس را مورد مطالعه قرار میدهد. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ روش نیمهآزمایشی است که به شیوه آمیخته انجام شده است (بخشی از پژوهش بهصورت کمّی و بخشی دیگر بهصورت کیفی به تبیین مؤلفهها ازمنظر قرآن میپردازد). جامعه آماری پژوهش 453 نفر شامل دانشآموزان پایه پنجم ابتدایی شهرستان رامسر بود که 86 نفر بهعنوان نمونه پژوهش به روش تصادفی انتخاب شدند. 43 نفر بهعنوان گروه آزمایش و 43 نفر هم بهعنوان گروه گواه درنظر گرفته شدند. آزمودنیهای گروه آزمایش در یک دوره 12 جلسهای در معرض اثر متغیر مستقل قرار گرفتند و پیشآزمون و پسآزمون بهعمل آمد. از پرسشنامه محققساخته بهعنوان ابزار پژوهش استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه توسط 10نفر از صاحبنظران تأیید شد و روایی معیاری 92 درصد و آلفای کرانباخ پرسشنامه 86 درصد بود. فرضیههای پژوهش با آزمون کولموگراف- اسمیرنف و تحلیل کواریانس، مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. یافتههای پژوهش بیانگر این است که برنامه فبک بر نگرش اخلاقی دانشآموزان تأثیر داشت و بین میانگین نمرات پیشآزمون و پسآزمون گروه آزمایش و گروه گواه، تفاوت معنیداری وجود داشت و بر رفتار و گفتار مستدل و منطقی، روحیه احترام به ارزشهای اخلاقی و اجتماعی، احترام به دیگران و عزتنفس دانشآموزان، تأثیر داشت. همچنین در آیات متعددی از قرآن به این مؤلفهها اشاره شده و پرورش و تقویت آن در جامعه جهت همگانیکردن اخلاق کریمه مورد تأکید قرار گرفته است. باتوجهبه هماهنگی مؤلفههای برنامه فلسفه برای کودکان (فبک) با مفاهیم قرآن درراستای پرورش و نگرش اخلاقی این برنامه بهعنوان یک الگوی تربیتی و تجربی موفق که بهصورت کاوشگری اخلاقی اجرا میشود، مورد تأکید قرار میگیرد.
فلسفه برای کودکان,نگرش,نگرش اخلاقی,قرآن,دانشآموزان
https://iej.ihu.ac.ir/article_204635.html
https://iej.ihu.ac.ir/article_204635_3cddec9179dec1c79adc08eba1748ebb.pdf