مفهوم شناسی محرومیت در قرآن کریم و نقش آن در رشد و تربیت انسان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه اصفهان

2 دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

از آنجا که قرآن کریم بهترین پناه است در این پژوهش، فلسفه وجودی محرومیت و تأثیر آن در رشد و تربیت انسان از دیدگاه این کتاب آسمانی بررسی می‌شود؛ بدین منظور ابتدا با استفاده از روش تحلیل محتوا آیات مرتبط با محرومیت به عنوان واحدهای تحلیل مشخص می‌شود؛ سپس واحدهای تحلیل در سه مقوله اصلی و نه مقوله فرعی مورد بحث قرار می‌گیرد و در نهایت تأثیر محرومیت در رشد و تربیت انسان بیان می‌شود. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد از دیدگاه قرآن کریم، یگانه مسیر بالفعل کردن استعدادهای بالقوه آدمی تلاشی آمیخته با رنج و سختی است که لزوما بر بستری از محرومیت شکل می‌گیرد. چنین تلاشی هویت انسان را شکل می‌دهد و چگونگی شخصیت او را مشخص می‌کند. همان گونه که ورزیدگی تن تنها در نتیجه ورزش و سختی دادن به جسم به دست می‌آید، رشد معنوی و تربیت انسان هم لزوما در رویارویی با سختی‌ها پدید می‌آید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

S

چکیده [English]

S

  1. قرآن کریم.
  2. صحیفه سجادیه.
  3. ایمان، محمدتقی (1388). مبانی پارادایمی روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم انسانی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  4. ایمان، محمد تقی؛ نوشادی، محمد رضا (1390). تحلیل محتوای کیفی. پژوهش. ش 2: 15 تا 44.
  5. باردن، لورنس (1374). تحلیل محتوا. ترجمه محمد یمنی دوزی سرخابی و ملیحه آشتیانی. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  6. باقری، خسرو (1383). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. ج 1. تهران: انتشارات مدرسه.
  7. پسندیده، عباس (1391). بررسی و تحلیل شادکامی از منظر قرآن. مجله مطالعات تفسیری. ش 10: 45 تا 64.
  8. پسندیده، عباس (1393). رضایت از زندگی. تهران: دارالحدیث.
  9. خمینی، روح‌الله (1384). شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  10. راغب اصفهانی، حسین بن محمود (1412ق). مفردات فی غریب القران. بیروت: دارالعلم الدار الشامیه.
  11. رودگر، محمد جواد (1389). نقش دین در رنج زدایی و کاهش آلام بشری. قبسات. ش 56: 113 تا 140.
  12. صالحی، احمد (1392). نقش آزمایشهای الهی در تربیت انسان. پژوهشنامه تربیت تبلیغی. ش 1: 84 تا 110.
  13. صفائی حائری، علی (1387). حرکت. تهران: لیله القدر.
  14. طبرسی، فضل بن حسن (1377). تفسیر جوامع الجامع. ترجمه مترجمان. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
  15. طبرسی، فضل بن حسن (1360). تفسیر مجمع البیان. ترجمه مترجمان. تهران: انتشارات فراهانی.
  16. طریحی، فخر الدین (1375). مجمع البحرین. تهران: مرتضوی.
  17. قائمی، علی (1369). رابطه محرومیت و افسردگی. پیوند. ش 135: 16 تا 19.
  18. قرشی، سید علی اکبر (1371). قاموس قرآن. تهران: درالکتب الاسلامیه.
  19. کلینى، محمد بن یعقوب (1365). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیة تهران.
  20. مصطفوی، حسن (1360). التحقیق فی کلمات القران الکریم. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  21. مطهری، مرتضی (1377). مجموعه آثار. تهران: صدرا.
  22. ملکیان، مصطفی (1387). درد از کجا؟ رنج از کجا؟ سخنی در باب خواستگاه رنج. هفت آسمان. ش 24: 51 تا 72.
  23. مهیار، رضا (1370). فرهنگ ابجدی عربی ـ فارسی. تهران: اسلامی.
  24. میرفخرایی، مهشید (1371). رنج جهانی در آیین بودا. فرهنگ. ش 13: 217 تا 238.
  25. میلنر، آدامز (1373). روان شناسی کودکان محروم از پدر. ترجمه خسرو باقری و محمد عطاران. تهران: تربیت.
  26. نجفی خمینی، محمد جواد (1398ق). تفسیر آسان. تهران: انتشارات اسلامیه.
  27. نصرتی، یحیی (1385). مکتب رنج. فلسفه و کلام. ش 43: 247 تا 278.
  28. Blyth, D. (2012). Suffering and Ancient Therapy: Plato to Cicero. In J. Malpas and N. Lickiss (eds.), Perspectives on Human Suffering, London: Springer.London: Springer.
  29. Diehl, U. (2009). Human Suffering as a Challenge for the Meaning of Life, Existenz. 56, 78-86.
  30. Elo Satu, Kynga¨ s Helvi (November 2007). The qualitative content analysis process, Journal of Advanced Nursing 62(1), 107–115.
  31. Oreopoulos, D.G. (2005). IS There Meaning in Suffering? Humane Medicine, 5(2),
  32. Schools Analysis and Research Division (2009). Deprivation and Education, England, Department for Children. Procedures and Software Solution, Klagenfurt, Austria.
  33. Suffering in Schopenhauer’s “Die Welt als Wille und Vorstellung”, Open Journal of Philosophy, 3(1), 5-8.