Presenting a Model for Explaining the Indicators of Islamic Citizenship Education Using the Method of Synthesis

Document Type : Original Article

Authors

1 Ph.D. Candidate, Department of Philosophy of Education, Department of Education and Counseling, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Corresponding author: Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Psychology, Islamic Azad University, Tehran Center Branch, Tehran, Iran.

3 Associate Professor, Department of Islamic Education, Research Institute of Education Studies, Tehran, Iran

4 Assistant Professor, Education and Counseling Department, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

5 Assistant Professor, Department of Management, Naraq Islamic Azad University, Naraq, Iran

Abstract

The aim of the current research was to provide a framework of the most comprehensive and important indicators, tools and methods identified in Islamic citizenship education based on a synthesis research approach. The method of this research was using the synthesis research strategy.
Research field: works and articles related to the subject and sampling method: purposeful and the tool of research data collection was note-taking and the findings showed that the most important identified indicators.
Having a knowledge-oriented spirit, social solidarity, justice-oriented and respect for citizen rights, responsibility, legalism, having critical thinking, awareness of political and social issues and processes, effective social communication skills, pluralism, patience and tolerance, benevolence and altruism, preservation Dignity, Islamic orientation, self-knowledge, self-restraint, behavioral moderation, trustworthiness, commitment to national values, environmental protection, freedom-seeking, health and cleanliness and halal eating, self-confidence and intellectual and economic independence, sacrifice and forgiveness, purposefulness, honesty, forgiveness, punctuality; He pointed out the use of qualitative research method as the dominant method in Islamic citizenship education researches, and out of the 61 reviewed works, 22 works were published individually and 39 works were published as a group, and men participated the most in these researches.The result: that the experts in the field of citizenship education have a consensus both on the aspect of comprehensiveness and on the aspect of prioritizing basic Islamic indicators in citizenship education.

Keywords

References

آقازاده، احمد. (1385). اصول و قواعد حاکم بر فرایند تربیت شهروندی و بررسی سیر تحولات و ویژگی های این گونه آموزش ها در کشور ژاپن. نوآوری های آموزشی،17(5): 66-45.
آقامحمدی، جواد. (1396). ارائه چارچوبی برای تبیین شاخص‌های مدیران براساس معیارهای اسلامی با روش سنتزپژوهی. اسلام و مدیریت، 6(12): 62-41.
ابراهیمی، طیبه، و سمیعی، لیلا. (1398). حقوق شهروندی اقلیت های دینی در قرآن و رساله حقوق امام سجاد (ع). پویش در آموزش علوم انسانی، 4(14): 86-68.
احمدزاده، سید مصطفی. (1384). حقوق شهروندی، اندیشه حوزه، 11(6):53-43.
اخگر، مسعود، وخلیلی، معصومه. (1395). مؤلفه های تربیت شهروندی از منظر قرآن و سنت. ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﻼﻣﯽ، 22(2): 181-151.
ایروانی، شهین، و آزادمنش، سعید. (1396). تبیین مبانی فلسفی صیانت از قانون و بایسته های تربیت آن از منظر افلاطون و کانت. فلسفه تربیت، 2(2): 36-8.
باباخانی، سجاد، و صالحی، اکبر. (1399). تحلیل جایگاه مفاهیم تربیت شهروندی در برنامۀ درسی نظام آموزشی 3 - 3 – 6 (مورد مطالعه: کتابهای مطالعات اجتماعی و جامعه شناسی سال تحصیلی 98/97). جامعه شناسی نهادهای اجتماعی،7(15): 199-176
باقری، خسرو. (1379). امکان و فرایند تربیت مدنی در ایران. روانشناسی و علوم تربیتی، 30(1): 139-120.
برخورداری، مهین، و جمشیدیان، عبدالرسول. (1387). تربیت شهروندی (با تاکید بر مولفه ها). اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی،چاپ اول.
بهمئی، لیلا. (1396). مهارتهای زندگی از منظر قرآن. پیشرفتهای نوین در علوم رفتاری، 2(10): 62-52.
پورطهماسبی، سیاوش، و تاجور،آذر. (1390). حقوق و تربیت شهروندی در نهج البلاغه. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 2(2): 23-1.
پروار، حمیدرضا، وشمشیری، بابک، و مزیدی، محمد. (1394). بررسی ظرفیت روشنفکری دینی متأخر ایران در تحقق تربیت شهروندی مدرن. علوم تربیتی، 6(2): 104-77.
پورسلیم، عباس، و عارفی، محبوبه، و فتحی واجارگاه، کورش. (1391). کاوش عناصر برنامه درسی تربیت شهروند جهانی در دوره ابتدایی نظام آموزشی ایران: یک مطالعة کیفی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی. 16(33): 54-36.
پورعزت، علی اصغر، و نرگسیان،عباس، و عباس پور، عباس، و باستانی پور، مهرداد. (1397). تدوین مدل شهروند پروری مبتنی بر مختصات حکومت حق مدار علوی. راهبرد اجتماعی فرهنگی، 7(28): 70-45.
توسلی، غلامعباس، و نجاتی‌حسینی، محمود. (1383). واقعیت اجتماعی شهروندی در ایران. جامعه‌شناسی ایران، 5(2): 62-32.
تمجیدتاش، الهام، و مجلل چوبقلو، محمدعلی. (1392). بررسی تطبیقی فرایند تربیت شهروندی در مقطع ابتدایی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران با کشور ژاپن. مطالعات علوم اجتماعی ایران، 11(1):32-18.
جمالی تازه کند، محمد، و طالب زاده نوبریان، محسن، و ابوالقاسمی، محمود. (1392). تحلیل جایگاه مؤلفه های تربیت شهروندی در محتوای برنامه درسی علوم اجتماعی دوره متوسطه. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 10(10): 19-1.
جوادی آملی، عبدالله. (1377). فلسفه حقوق بشر، قم: انتشارات اسراء، چاپ دوم.
جهان، جواد، و زنگنه تبار، سجاد، و پاک سرشت، محمد. (1397). ارائه ی مدل شایستگی دانش آموزان تربیت اسلامی، بر اساس ابعاد و مؤلفه های تربیت شهروندی از نظر متخصصان حوزه برنامه درسی. پژوهش در نظام‏ های آموزشی، 40 (بهار) :1066-1045.
چناری، مهین، و کاظمی زاده، زهرا. (1394)، مقایسه مؤلفه های تربیت شهروندی از دیدگاه اسلام و برنارد کریک. دومین کنفرانس بین المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، مشهد.
حبیبی، سید محسن، و صمدی کافی، نگین. (1397). واکاوى اندیشه هاى سقراط در مورد شهر و شهریت. معمارى و شهرسازى،28(83): 58-41.
حسینی مهر، علی، و سیف نراقی، مریم، ونادری، عزت الله، و شریعتمداری، علی. (1390). مهارت‌های شهروندی مورد نیاز دانش آموزان در برنامه درسی دوره راهنمایی تحصیلی. رهبری و مدیریت آموزشی،5(4): 66-45.
حیدری، محمد حسین، و نصرتی هشی،کمال، و نریمانی، محمد. (1392) اصول تربیت مبتنی بر مبانی ارزشی تربیت شهروندی از منظر اسلام. مهندسی فرهنگی،8(76): 49-24.
حیدری، محمدجواد. (1397). کندوکاو حقوق و تکالیف شهروندی در نهج البلاغه. مطالعات حقوق بشر اسلامی،7(14):156-138.
خزائی، احمدرضا، و مرادخانی، احمدرضا. (1394). زمینه های حقوق شهروندی در قرآن. پژوهش نامه قرآن و حدیث،17: 95-68.
خضری اقدم، محمد، و سجادی، سید مهدی، و منوچهری، عباس، و صادق زاده قمصری، علیرضا. (1394) تبیین اصول تربیت شهروندی مبتنی بر فلسفه هانا آرنت. تعلیم و تربیت،31(124): 30-9.
خوشناموند، محسن، وکیال، حسین، و عزیزی، علی، وخوشناموند، زهرا. (1393). شاخص‌های شهروند مطلوب از منظر صحیفه سجادیه. اولین کنگره ملی تفکر و پژوهش دینی، اردبیل.
 دیباواجاری،طلعت، و عباسی، اسدالله. (1395). تربیت شهروندی(مفاهیم،الگوها و روش ها). تهران: انتشارات علم استادان، چاپ اول.
دلق پوش، فرهاد. (1393). مفهوم تربیت شهروندی در نهج البلاغه و استخراج دلالت های تربیتی آن. پایان نامه کارشناسی ارشد، چاپ نشده، دانشکده روان شناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی.
روزبه، فهیمه، ونادری، عزت الله، و سیف نراقی، مریم. (1399). الگوی مطلوب برنامه درسی" کتاب آئین زندگی" (با تاکید بر مهارت‌های " شهروند جهانی دینی". مطالعات قرآنی، 11(42): 50-35.
رضا زاده طاهری، علینقی، و یزد خواستی، علی. (1395). دلالت های تربیتی از مبانی اسلام در باب تربیت شهروندی. چهارمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی وروانشناسی، آسیب های اجتماعی و فرهنگی ایران،تهران
زندی، بهمن. (1389). بررسی آراء سیاسی فارابی در زمینه جامعه مدنی و دلالتهای آن در تربیت مدنی(شهروندی). پایان نامه کارشناسی ارشد، چاپ نشده، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه پیام نور واحد تهران.
سالار، صاحبه. (1391). بررسی مفهوم و گستره آموزش و تربیت شهروندی در نهج البلاغه. پایان نامه کارشناسی ارشد، چاپ نشده، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران.
سبحانی نژاد، مهدی، ورهنما، اکبر، واحمد علی، بهرام. (1392). بررسی تربیت مدنی از دیدگاه امام علی علیه السلام با تأکید بر نهج البلاغه. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 21(18): 91-69
سیف نراقی، مریم، و نادری، عزت الله، و شریعتمداری، علی، و حسینی مهر، علی. (1389). بررسی مقایسه ای دیدگاه کارشناسان و معلمان شهر قزوین به لحاظ نارساییهای آموزش و تربیت شهروندی در برنامه ی درسی دوره‌ی راهنمایی تحصیلی. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 1(3) :56-29.
شاه طالبی، بدری، و قلی زاده،آذر، و شریفی، سعید. (1389). تدوین مولفه های فرهنگ شهروندی در حیطه ی ارزش‌ها و هنجارها برای دانش آموزان دوره ی راهنمایی تحصیلی. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 1(3): 74-57.
شرفی، محمد رضا، وطاهر پور، محمد شریف. (1387). نقش نهاد آموزشی در تربیت شهروندی. مهندسی فرهنگی، 2(15و16): 64-49.
شریفی، اصغر، و اسلامیه، فاطمه. (1390). چگونه شهروند قرن 21 باشیم؟ (آموزه هایی برای زیستن اثربخش در هزاره سوم). تهران: فرهنگ سبز، چاپ اول
شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی آموزش و پرورش وزارت آموزش و پرورش. (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران.
صالحی، اکبر، و محمدی پویا، فرامرز، و ترکاشوند، سینا. (1398). ارائه الگویی برای تربیت شهروند تراز جامعه اسلامی بر اساس رهیافت هایی از رساله الحقوق امام سجاد. تربیت اسلامی،14(30): 154-131.
صفایی مقدم، مسعود، وکاظمی،محمود، و پاک سرشت، محمدجعفر، ومرعشی، سید منصور. (1387). بررسی اصول اساسی تربیت مدنی(با رویکرد اسلامی). علوم تربیتی و روان شناسی، 4(3): 30-3.
طاهرپور، محمدشریف. (1394). تربیت اسلامی در عصر جهانی شدن: مفهوم، مبانی، اصول و روشهای تربیت شهروند جهانی از دیدگاه قرآن کریم. پایان نامه دکترا، چاپ نشده، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد.
عزیزی، سیدمحسن، ومختاری، منصوره، و لیاقتدار، محمدجواد. (1393). ابعاد تربیت شهروندی در کتاب های دوره پیش دبستانی از دیدگاه مربیان این دوره. مطالعات ملی، 15(3): 54-31.
علم الهدی، جمیله. (1379). چشم اندازی به تربیت مدنی از دیدگاه اسلام. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، -(1): 192-155.
فاتحی، فواد، و فیاض، ایراندخت، و بهشتی، سعید، و بلندهمتان،کیوان. (1398). تحلیل مبانی تربیت شهروندی از منظر آموزه های قرآن کریم. پژوهش دینی، -(39): 263-235.
فتحی واجارگاه،کورش، و واحد چوکده، سکینه. (1385). شناسایی آسیب های تربیت شهروندی در برنامه درسی پنهان. نوآوری های آموزشی، 5(17):132 -93.
فتحی واجارگاه،کورش، و واحد چوکده، سکینه. (1385). شناسایی آسیب های تربیت شهروندی در برنامه درسی پنهان: نظام آموزش متوسطه نظری از دیدگاه معلمان زن شهر تهران و ارایه راهکارهایی برای بهبود وضعیت آن. نوآوری های آموزشی، 5(17): 132 – 93.
فتحی واجارگاه، کورش. (1381). برنامه های درسی تربیت شهروندی: اولویتی پنهان برای نظام آموزش و پرورش ایران. جامعه شناسی کاربردی،14 (پاییز و زمستان): 206-181.
فرمهینی فراهانی، محسن. (1395). الگوی تربیت شهروندی فضیلت گرای ارتباطی: الگویی برای تربیت سیاسی و اجتماعی. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 24(31): 90-67.
فزونی شره جینی، رضا، و پیری، موسی، و اسدیان، سیروس. (1395). چالشهای برنامۀ درسی مطالعات اجتماعی دورة ابتدایی در تربیت شهروندی– اجتماعی براساس مدل تایلر. نظریه و عمل در برنامۀ درسی، 4(7):80-55.
قاسم پور خوشرودی، عرفانه، و صفار حیدری، حجت. (1394). مطالعه وضعیت و موانع توجه به مؤلفه ها ی تربیت شهروند اسلامی دردانشگاه(مطالعه موردی دانشگاه مازندران)(براساس نهج البلاغه). فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 5 (2): 294-273.
قائدی، یحیی. (1385). تربیت شهروندآینده. نوآوری های آموزشی، 17(5): 211-183.
قلتاش، عباس، و فیاض بخش، حسین، و فرخی نژاد، پریسا، و محمدجانی، صدیقه. (1391). میزان توجه به رویکرد تربیت شهروند پیشرفت گرا در کتب درسی علوم اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی ایران. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 9(33):70-58.
قلتاش، عباس. (1392). تربیت شهروندی(رویکردها، دیدگاه ها و برنامه درسی). تهران: انتشارات یادواره کتاب، چاپ دوم.
قلتاش، عباس، و صالحی، مسلم، و محمدجانی، صدیقه. (1392). بررسی میزان برخورداری دانش آموزان دختر پایه سوم متوسطه از مهارت‌های شهروندی. زن و جامعه، 4(3): 124-107.
قیصی زاده، یونس. (1396). آموزش شهروندی و ضرورت تربیت شهروندی. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 3(1و2): 107-92.
 کاظمی، محمود، و صفایی، مسعود، و پاک‌سرشت، محمد، و مرعشی،‌ منصور. (1387). بررسی اصول اساسی تربیت مدنی با رویکرد اسلامی. علوم تربیتی و روان‌شناسی، 15(3): 30-3.
کرم افروز، محمد جواد، وشریعتمداری، علی، وسیف نراقی، مریم. (1390). طراحی الگوی برنامه درسی تربیت شهروندی برای دانش آموزان دوره راهنمایی تحصیلی. تحقیقات مدیریت آموزشی، 3(2): 48-30.
کلینی، محمد بن یعقوب. (1365). الکافی، ج ۲. تهران: دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم.
کمالپورخوب، ناصر، وهاشمی، سید ضیاء، و نجاتی، سید محمود. (1399). تحلیل جامعه شناختی اولویتهای تربیت شهروند مطلوب در اسناد رسمی و واقعیت اجتماعی مدرسه. جامعه شناسی آموزش و پرورش، 13(1):179-169.
کیشانی فراهانی، عزت اله، وفرمهینی فراهانی، محسن، ورهنما، اکبر. (1392). مؤلفه های اساسی تربیت شهروندی اسلامی- ایرانی. مطالعات ملی، 56(زمستان):74-51.
کیشانی فراهانی، عزت الله، و فرمهینی فراهانی، محسن، و رهنما، اکبر. (1392). مولفه های اساسی تربیت شهروندی اسلامی ایرانی. مطالعات ملی، 14(4):74-51
لطف آبادی، حسین. (1385). آموزش شهروندی ملی وجهانی همراه با تحکیم هویت ونظام ارزشی دانش آموزان. نوآوری های آموزشی،5(17): 44 – 11.
مسعودیان، محسن، وکرمی قهی، محمدتقی. (1399). شهروندی اجتماعی با تأکید بر مفهوم تکلیف در منظومه تربیتی قرآن. آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث، 5(2): 138-115.
محمدی، حسین، و مزیدی، محمد، و بهشتی، سعید. (1396). تحلیل مفهومی مراحل و ابعاد تربیت شهروندی. رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 8(4):104-83.
ملاسلمانی، فرشته، و قائمی، علی، و بهشتی، سعید. (1389). بررسی مبانی تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه. روانشناسی تربیتی،17(6): 144-119.
منشور حقوق شهروندی در جمهوری اسلامی ایران. (1395): بیانیه ریاست جمهوری.
موسوی، ستاره، و نظری، حسین، و زمانیان، مجتبی. (1393). نقش برنامه‌ریزی آموزشی در تربیت شهروند متعهد به فرهنگ ترافیک. امه مطالعات مدیریت ترافیک/ 1393(32):40-21.
میر، محمد، و شمشیری، بابک. (1394). بررسی انسان شناسی عرفان اسلامی و دلالت های آن در تربیت شهروندی. اندیشه های نوین تربیتی،11(3):154-135.
نقیب زاده جلالی، میر عبدالحسین. (1394). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش. تهران: انتشارات طهوری، چاپ سی و یکم.
وزیری، مژده، و جهانی، شیدا. (1385). مهارت‌های شهروندی مورد نیاز دانش آموزان شهرستان بم. نوآوری های آموزشی، 5(17): 182 – 163.
وزیری، مژده، و جهانی، شیدا. (1385). مهارت ها ی شهروندی مورد نیاز دانش آموزان دبستان های شهرستان زلزله زده ی بم. نوآوری های آموزشی، 5(17): 182-163.
هاشمی، سید احمد. (1389). بررسی میزان استفاده از مفاهیم تربیت شهروندی در محتوای کتابهای تعلیمات اجتماعی دوره ی راهنمایی از دیدگاه دبیران. رهبری و مدیریت آموزشی،4(1): 160-141.
 یارمحمدیان، محمدحسین، و فروغی، احمدعلی، وجعفری، سید ابراهیم، و قلتاش، عباس. (1387). نقد و بررسی عناصر برنامه درسی در رویکردهای پیشرفت گرا و محافظه کار تربیت شهروندی. دانش و پژوهش در علوم تربیتی،17و18: 48-27
یدالله پور محمدهادی، وسیدی اندی، سیدجلیل، و رضایی، راضیه، و برهانی، محبوبه، وبختیاری، افسانه. (1394). بررسی آیه های قرآن کریم در زمینه سه بعد اصلی سلامتی (جسمی، روانی و اجتماعی). اسلام و سلامت،2(3):56-48.
یزدانی، فاطمه، و شریفی، اصغر، و ایمانی، محمدنقی. (1397). ار ائه الگو ی برای تر بیت شهروند حرفه ای در آموزش و پرورش ابتدایی کشور. رهبری ومدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلا می و احدگرمسار، 12(2): 255-241.
یزدانی، فاطمه، و شریفی، اصغر، و ایمانی، محمدنقی. (1397). شناسایی و سنجش وضعیت پیشایندها و پسایندهای تربیت شهروند حرفهای در نظام آموزشی کشور: ارائه یک مدل سیستمی. پژوهش در نظام‏ های آموزشی، 12(ویژه نامه):613-593.
یزدان دوست،آزیتا. (1388). نقد و بررسی رویکردهای تربیت شهروندی در کتب درسی علوم انسانی دوره راهنمایی تحصیلی ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، چاپ نشده، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.
Ahmad, Iftikhar. (2004). Islam, Democracy and Citizenship Education: An Examination of the Social Studies Curriculum in Pakistan. Current Issues in Comparative Education, 7(1): 39-49. [ISSN-1523-1615]
Tan, C. (2007). Islam and citizenship education in Singapore: Challenges and implications. Education, Citizenship and Social Justice, 2(1): 23-39. [DOI: 10.1177/1746197907072124]
Howard, R., at al (2005). What School Administrators Need to Know About Character and Citizenship Education.
Research in Islamic Education Issues
Volume 30, Issue 56
Autumn Quarterly
December 2022
Pages 217-258

Files

History

  • Receive Date: 01 April 2021
  • Revise Date: 29 April 2021
  • Accept Date: 01 August 2022
  • Publish Date: 22 November 2022

Share

How to cite

Statistics