حیات طیبه، چشم اندازی برای تربیت کودکان: ارائه چارچوب مفهومی برای تبیین ویژگیهای معلم دوره ابتدایی

نویسندگان

1 دانشگاه علامه طباطبایی

2 علامه طباطبایی

3 تربیت مدرس. دانشگاه فرهنگیان

چکیده

محور اصلی گفتمان تربیتی در مبانی نظری تحول بنیادین نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران، دستیابی متربی و مربی به مراتبی از حیات طیبه است. با هدف تبیین ویژگیهای معلم دوره ابتدایی و با روش استنتاج از مبانی نظری تحول بنیادین، آیات قرآن، روایات معصومین(ع) و نتایج پژوهشها به مطالعه زمینه‌ها و مصداقهای دستیابی به حیات طیبه (ایمان و عمل صالح) در دوره کودکی پرداخته شد. بر اساس یافته‌های مقاله، مهمترین مبانی تربیت کودک عبارت است از: فطرت، کرامت و اعتدال و مهمترین مبانی تعلیم کودک عبارت است از: انگیزه، آمادگی، احساسات، عملی بودن، به روز بودن و تدبر و تفکر و بر اساس این مبانی، مهمترین مصداقهای دستیابی به حیات طیبه در کودکان عبارت است از: آموزش دین و اخلاق با تأکید بر جنبه عاطفی و مناسکی، توجه به تفاوتهای فردی، توجه به نقش الگویی، جامعه‌پذیری، تمرین کنترل خود، قضاوت منطقی، گرایش به خوبیها و تنفر از زشتیها و به تأخیر انداختن خواسته‌ها. بر اساس مبانی تربیت و تعلیم کودک و مصداقهای آن، ویژگیهای معلم دوره ابتدایی با سه ویژگی اصلی، معلم عامل و الگوی اخلاقی، معلم مسئول و مراقب و معلم متخصص و با محور معلم فکور تبیین شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

s

چکیده [English]

s

  1. قرآن مجید.
  2. نهج البلاغه.
  3. آزادمنش، سعید (1393). تبیین ماهیت دوران کودکی از منظر رویکرد اسلامی عمل و اهداف تربیت اخلاقی کودک بر اساس آن. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
  4. بهشتی، احمد (1391). اسلام و بازی کودکان. تهران: انتشارات سازمان تبلیغات اسلامی.
  5. بهشتی، سعید (1379). روشهای تربیت عقلانی از دیدگاه امام علی(ع). فصلنامه پژوهش‌های تربیت اسلامی. ش4: 518 تا 505.
  6. بهشتی، محمد؛ ابوجعفری، مهدی؛ فقیهی، علی نقی (زیر نظر حجه الاسلام علیرضا اعرافی). (1388).آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن. تهران: سمت.
  7. خلجی، حسن (1393). شیوه‌های ترغیب کودکان به نماز. قم. مؤلف.
  8. داوودی، محمد (1390). نقش معلم در تربیت دینی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  9. سجادیه، نرگس، آزادمنش، سعید (1392). نقد و بررسی «اهداف تفصیلی فعالیت‌های دوره پیش‌دبستانی» در برنامه درسی ملّی جمهوری اسلامی ایران از منظر رویکرد اسلامی عمل. نظریه و عمل در برنامه درسی. دوره1. ش2: 98 تا65.
  10. سیف، علی اکبر (1384). روانشناسی پرورشی نوین. تهران: نشر دوران.
  11. شریعتمداری، علی (1393). تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  12. شهیدثانی، زین الدین بن علی (بی‌تا). منیه المرید فی آداب‌المفید والمستفید. ترجمه محمد باقر حجتی (1369). تهران: انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  13. شعاری نژاد، علی اکبر (1377). فلسفه آموزش و پرورش. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  14. صادق زاده قمصری، علیرضا و دیگران (1390) مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
  15. طباطبایی، محمدحسین (1364). تفسیر المیزان. قم: نشر اسماعیلیان.
  16. طبرسی، علی بن حسن (بی تا). مشکاه الانوار. ترجمه عزیز الله عطاردی (1391). تهران: انتشارات عطارد.
  17. طبری، محمد بن حریر (بی تا). جامع البیان فی تفسیر القرآن. ج 14. ترجمه محمد باقر خالصی (1346). قم: دارالعلم.
  18. قرطبی، محمد بن احمد (بی تا). الجامع لاحکام القرآن. تهران (1364): انتشارات ناصرخسرو.
  19. کلینی، محمد بن یعقوب (329). الاصول من الکافی. ترجمه عباس حاجیانی دشتی (1390). قم: موعود اسلام.
  20. عطایی، محمد رضا (1383). ح‍ق‍وق‌ از دی‍دگ‍اه‌ ام‍ام‌ س‍ج‍اد(ع‌). مشهد: انتشارات ضریح آفتاب.
  21. علی اکبری، حسن (1381). حیات طیبه. تهران: انتشارات نسل کوثر.
  22. محسنی، نیکچهره (1392). نظریه‌ها در روانشناسی رشد (شناخت، شناخت اجتماعی، شناخت و عواطف). ج3. تهران: انتشارات جاجرمی.
  23. محمدی ری شهری، محمد (1377). میزان الحکمه. ج 10. ترجمه حمیدرضا شیخی. قم: مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث.
  24. مجلسی، محمدباقر (1404ق). بحارالانوار. ترجمه موسی خسروی. تهران: چاپخانه اسلامیه.
  25. مطهری، مرتضی (1393). فطرت. تهران: انتشارات صدرا.
  26. معین، محمد (1386). فرهنگ معین. تهران: انتشارات زرین.
  27. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1384). تفسیرنمونه. تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
  28. ملکی، حسن (1386). دیدگاه برنامه درسی فطری معنوی مبتنی بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. کنگره علوم انسانی. بومی سازی علوم انسانی. قابل دسترس در سایت
  29. http://www.ensani.ir/fa/content/87887/default.aspx
  30. ملکی، حسن (1393). مجموعه مقالات کرسی‌های نظریه پردازی در دانشگاه علامه طباطبایی. گردآورنده: شادی الواری و رضا دنیوی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  31. مهرمحمدی، محمود (1389). بازشناسی مفهوم و تبیین جایگاه تخیل در برنامه‌های درسی و آموزش با تأکید بر دوره ابتدایی. فصلنامه مطالعات تربیتی و روان شناسی دانشگاه فردوسی مشهد. دوره11. ش1: 20تا5.
  32. نجاتی، محمد عثمان (1391). قرآن و روانشناسی. ترجمه عباس عرب. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  33. نوذری، محمود (1389). بررسی تحول ایمان به خدا در دورة کودکی، نوجوانی و آغاز جوانی: رویکردی روان‌شناختی ‌ـ دینی. رساله دکتری. مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  34. Cole, P.M., Dennis, T.A., Smith-Simon, K. E., & Cohen, L. H. (2009). Preschoolers’ emotion regulation strategy understanding: Relations with emotion socialization and child self-regulation. Journal of Social Development, 18(2): 324-352.
  35. Darling-Hammond, L. & Bransford, J. (2005). Preparing teachers for a changing world: what teachers should learn and be able to do. San Francisco: Jossey-Bass.
  36. Dewey, J. (1902). The Child and the Curriculum. Chicago: The University of Chicago Press.
  37. Dowrick,W.P.(2012).Self modeling: Expanding the theories of learning.Psychology in the Schools, 49: 30-41.
  38. Noddings, N. (1992). The challenge to care in schools: an alternative approach to education. New York: Teachers College Press.
  39. Smetana, J. G., Rote, W. M., Jambon, M., Tasopoulos-Chan, M., Villalobos, M., & Comer, J. (2012).Developmental changes and individual differences in young children’s moral judgments. Child Development.83(2): 683–696.
  40. Sockett, H. (2008). The moral and epistemic purposes of teacher education (45-65). In: Cochran-Smith, M., Feiman-Nemser, S., McIntyre, J.D. & Demers, K.E. (Eds.). Handbook of research on teacher education. New York: Routledge.