رویکرد اسلامی به هنر و برنامه‌های درسی هنری در آموزش عالی

نویسندگان

1 اصفهان

2 دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

این مقاله با روش توصیفی تحلیلی به بررسی مفهوم هنراسلامی، مبانی نظری و اصول تربیتی هنر اسلامی می‌پردازد و در نهایت با توجه به مبانی تربیتی و دینی الگوی برنامه درسی برای نهادینه‌سازی رویکرد اسلامی به هنر در آموزش عالی ارائه شده است. نتایج نشان می‌دهد که هنر محصول‌ تقابل‌ انسان‌ با هستی‌ است. در این‌ میان‌، هنر اسلامی‌ واجد ویژگی‌ منحصر به فردی است‌ که آن‌ ویژگی‌ حکمت‌آمیزی آن‌ است. مبناهای نظری هنر اسلامی عبارت است از: انسانشناسی، جامعه‌شناسی، دین‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی و مهمترین مبناهای تربیتی هنر اسلامی عبارت است از: خداجویی، عقلانیت، کرامت، هدایت‌پذیری و مهمترین اصول تربیتی هنر اسلامی شامل اخلاص، کل‌گرایی، عدالت‌جویی، حق‌گرایی، عزت، معنویت‌گرایی، میزانگرایی و مخالفت با لذتهای نامشروع است. در نهایت نیز عنصرهای هدف، محتوا، روشهای تربیتی، محیط آموزشی و ارزشیابی برنامه درسی هنری با رویکرد اسلامی با محوریت روش، موضوع و مخاطب مبتنی بر مبانی و اصول تربیتی و نظری هنر اسلامی به منظور تحقق هدفهای آرمانی در زمینه دانش، بینش، نگرش، ارزش و توانش تدوین شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

s

چکیده [English]

s

  1. قرآن کریم.
  2. نهج البلاغه.
  3. اژدری‌زاده، حسین (1389). مبانی هستی‌شناسانه جامعه اسلامی. اسلام و علوم اجتماعی. س2. ش3: 55 تا 84.
  4. اسلامی، سیدغلامرضا (1390). هنر اسلامی و نگرش افقی. هنرهای زیبا. ش 48: 5 تا 17.
  5. اسلامی، غلامرضا؛ قدسی، مهرنوش (1392). رویکردی اسلامی به طراحی مدل ساختارمند نظام آموزش معماری. کیمیای هنر. س 2. ش 7: 79 تا 92.
  6. اکبری، رضا، (1384). ارتباط وجودشناسی و زیبایی‌شناسی در فلسفه ملاصدرا. پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی. س 7. ش 25: 102 تا 88.
  7. آقایی، الهام؛ زاهدی، انسیه؛ علم الهدی، جمیله (1393). شناسایی دلالت های شبکه مفهومی زیبایی در قرآن کریم برای حیطه هدف‌گذاری برنامه‌ریزی درسی. تربیت اسلامی. س9. ش18: 7 تا 19.
  8. آملی، محمود (1379). نفایس الفنون فی عرایس العیون. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  9. بختیار نصرآبادی، آمنه؛ بختیار نصرآبادی، حسنعلی؛ انصاری، مریم (1392). تحلیلی بر مؤلفه‌های زیبایی شناختی در معماری فضاهای آموزشی با توجه به رویکرد اسلامی. تربیت اسلامی. س 8. ش 29: 17 تا 49.
  10. بورکهارت، تیتوس (1372). مدخلی بر اصول و روش هنر دینی. ترجمه جلال ستاری. مجموعه مقالات هنر معنوی. ج اول. تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
  11. بورکهارت، تیتوس (1381). نظری به اصول و فلسفه هنر اسلامی. ترجمه غلامرضا اعوانی. مجموعه مقالات هنر معنوی. ج اول. تهران: دفتر مطالعات هنر دینی.
  12. بهنیسی، عبدالعنیف (1378). هنر تجریدی. نشریه سوره. ش 74.
  13. پارسانیا، حمید (1391). جهانهای اجتماعی. قم، کتاب فردا.
  14. پاکباز، رویین (1378). دائره المعارف هنر. تهران: 1378.
  15. پیروزمند، علیرضا (1389). قلمرو دین. تهران: عابد.
  16. تولستوی، لئون (1364). هنر چیست؟. ترجمه کاوه دهقان. تهران: امیرکبیر.
  17. جعفری، محمد تقی (1389). زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری .
  18. جعفری، محمد تقی (1364). نگاهی به فلسفه هنر از دیدگاه اسلام پدیده زیبایی در جهان هستی. فصلنامه هنر. ش 6: 37-18.
  19. جعفری، محمدتقی (1371). جایگاه تعقل و تعبد در معارف اسلامی. حوزه. ش 49:95 تا 68.
  20. خمینی، روح الله (1378). انسان از دیدگاه امام خمینی. دفتر آثار حضرت امام زه.
  21. دهخدا، علی اکبر (1341). لغت نامه دهخدا. تهران: سیروس.
  22. ربیعی، هادی (1390). جستارهایی در چیستی هنر اسلامی. هنر: فرهنگستان هنر.
  23. رضایی، عبدالعلی (1386). مهندسی تمدن اسلامی، موانع و الزامات. قم: فجر ولایت.
  24. رضایی، منیره (1388). تدوین الگوی نظری تربیت زیبایی شناسی و هنری در تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران. طرح پژوهشی پژوهشکده تعلیم و تربیت وزارت آموزش و پرورش.
  25. رضوی، مرتضی (1384). انسان و چیستی زیبایی. نسخه الکترونیکی کتاب در سایت مؤلف به نشانی:
  26. www.binesheno.com
  27. ریچارد اتنگهاوزن؛ الگ گرایار (1378). هنر و معماری اسلامی. ترجمه یعقوب آژند. تهران: انتشارات سمت.
  28. شکوئی، حسین (1388). اندیشه‌های نو در فلسفه جغرافیا. چ یازدهم. تهران: گیتاشناسی.
  29. شهبازی، مجید؛ میرزایی، قاسم؛ محمدی کیا محمد (1391). نقش عناصر طبیعت و نمادپردازی در عرفان و هنر اسلامی. عرفان اسلامی. س 8. ش 32: 242-232.
  30. صادقی فسائی، سهیلا؛ ناصری راد، محسن (1390). عناصر بنیادین پژوهش کیفی در علوم اجتماعی. مجله مطالعات اجتماعی ایران. س 5. ش 2: 80 تا100.
  31. قدوسی فر، سیدهادی (1391). آموزش سنتی معماری در ایران و ارزیابی آن از دیدگاه یادگیری مبتنی بر مغز. مجله مطالعات معماری ایران. ش 1: 39 تا 58.
  32. کیان، مرجان؛ مهرمحمدی، محمود ( 1392). شناسایی وجوه و ابعاد مغفول برنامه‌درسی هنر دوره ابتدایی. دوفصلنامه پژوهش‌های آموزش و یادگیری. س 20. ش 3: 1-18.
  33. لرکیان، مرجان؛ مهرمحمدی، محمود؛ ملکی، حسن؛ مفیدی، فرخنده (1390). طراحی و اعتباربخشی الگوی مطلوب برنامه درسی هنر دوره ابتدایی ایران. فصلنامه مطالعات برنامه درسی ایران. س 6. ش 21: 123 تا 163.
  34. لنگ، جان (1381). آفرینش نظریه معماری. ترجمه علیرضا عینی فر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  35. مددپور، محمد (1384). حکمت انسی و زیبایی شناسی عرفانی هنراسلامی. تهران: انتشارات سوره مهر.
  36. مطهری، مرتضی (1372). جامعه و تاریخ. تهران: صدرا.
  37. نصر، سیدحسین (1375). هنر و معنویت اسلامی. ترجمه رحیم قاسمیان. تهران: سوره.
  38. نصر، سیدحسین (1384). ارتباط هنر و معنویت اسلامی. ماهنامه مقام موسیقایی. ش 22.
  39. نصر، طاهره (1386). از هنر و هنر اسلامی. شیراز: نوید.
  40. نقره کار، عبدالحمید (1387). نسبت مکتب اسلام با فلسفه هنر و زیبایی و آثار هنری. نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید. س 19. ش 6: 122-111.
  41. نقی زاده، محمد (1388). نقش فضای تفکر دینی در شکل‌گیری هنر اسلامی. هنر دینی. ش 13 و 14.
  42. نقی‌زاده، محمد؛ امین‌زاده، بهناز (1382). مفهوم و مراتب فضای کیفی. فصلنامه فرهنگستان هنر. ش 1: 119-98.
  43. نوروزی (1387). درباره هنر اسلامی و سینما ـ سینمای توحیدی. هفته‌نامه پگاه حوزه. ش 248.
  44. هادوی تهرانی، مهدی (1383). مکتب و نظام اقتصادی اسلام. چ دوم. قم: مؤسسه فرهنگی خانه خرد.
  45. Downing, D (2003). Saving a place for the arts? A survey of the arts in primary schools, Education Journal, 72: 112-120.
  46. Iwai, K (2003). The Contribution of Arts Education to Children’s Lives , Paper presented at Preparedness for Teaching Art. International Journal of Education & the Arts, 8(5): 52-67.
  47. Alter, F; Hays, T, O’Hara R (2009). The Challenges of implementing Primary Arts Education: What Our Teachers Say, Australasian Journal of Early Child hood, 34(4):24-35
  48. Hudson, P & Hudson, S (2007) Examining Preservice Teachers’ Preparedness for Teaching Art. International Journal of Education & the Arts, 8(5):142-158.
  49. Le c. (1927). Towards a New Architecture. New York: Dover Publications. http://archidose.blogspot.com