شناسایی و تبیین فرهنگ برنامه درسی بر اساس تفسیر تسنیم

نویسندگان

1 علامه طباطبایی

2 تهران

3 بیرجند

چکیده

این پژوهش با هدف "تبیین و شناسایی فرهنگ برنامه درسی در تفسیر تسنیم" انجام شد؛ بدین منظور، پیشینه نظری و پژوهشی فرهنگ برنامه درسی مورد مطالعه قرار گرفت و با توجه به هدف اصلی پژوهش، تفسیر تسنیم به‌عنوان جامعه تحقیق مورد مطالعه قرار گرفت و با استفاده از پژوهش کیفی و از طریق تحلیل محتوای کیفی داده‌ها به استخراج ویژگیهای عناصر فرهنگ برنامه درسی از تفسیر تسنیم پرداخته، و ویژگیهای عناصر فرهنگ برنامه درسی شامل مفروضات بنیادی، برنامه‌ریزی، محیط، محتوا، ارزشیابی، معلم و یادگیرنده تعیین شد. نتایج پژوهش حاکی است که از دغدغه‌های اصلی این فرهنگ، رسیدن به غایت الهی است که همان شهود و معرفت است. نوع نگاه به یادگیرندگان در این فرهنگ، نگاه منحصربه‌فرد به هر یادگیرنده است. موضوعات درسی این فرهنگ در راستای رسیدن به اهداف و پاسخگویی به ابعاد وجودی انسان و برآمده از نیازهای جامعه است. و محتواهای تک‌بعدی که به قلمروهای مختلف وجودی انسان توجهی ندارد در دستور کار قرار نمی‌گیرد. مدافعان و پیروان این فرهنگ بهره‌گیری از منابع کل محیط با هدف ایجاد تعاملات و کنشها در جهت یادگیری را در برنامه‌ کار خود قرار می‌دهند. قدرت در برنامه‌ریزی انحصاری نیست. طراحی برنامه‌ درسی، فرایند است نه غایت و به نظر می‌رسد معلم، یادگیرنده، والدین، حتی اعضای اجتماع و مدیر همگی در خلق برنامه‌ درسی نقش دارند. البته سهم همه یکسان نیست و تدوین برنامه‌ درسی، گفتمانی وسیع و گسترده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

S

چکیده [English]

S

  1. باقری، خسرو (1395). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان.
  2. بولوتین، ژوزف و همکاران (1393). فرهنگ‌های ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درﺳﻲ. ترجمه محمود مهرمحمدی و دﻳﮕﺮان. تهران: ﺳﻤﺖ.
  3. پازکی زاده، زهرا؛ تیشه یار، ماندانا (1389). چالش‌های ارتباطی در روابط میان فرهنگی. تدبیر. 219: 21 ـ 14.
  4. تقوی، سید رضا (۱۳۷۴). نگرشی بر مدیریت اسلامی. تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.
  5. جوادی آملی، عبدالله (1392). تفسیر تسنیم. قم: اسراء.
  6. حسینی، سید علی اکبر (1362). مباحثی چند پیرامون مبانی تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
  7. خاکباز، عظیمه سادات (1391). تبیین دانش محتوایی ـ تربیتی در برنامه درسی آموزش عالی: مورد مطالعه رشته ریاضی. پایان‌نامه دکتری. دانشگاه شهید بهشتی.
  8. خوش دامن، صدیقه (1391). مقایسه فرهنگ دانشگاهی با تأکید بر فرهنگ آموزش و یادگیری دو نسل اعضای هیئت علمی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه بیرجند.
  9. رضایی، فاطمه زهرا (1392). پذیرش یا رد تغییر در برنامه درسی: یک بررسی از اثرات فرهنگ مدرسه در فرایند تغییر. همایش ملی تغییر در برنامه درسی دوره‌های آموزش و پرورش. دانشگاه بیرجند.
  10. سرکار آرانی، محمدرضا (1392). فرهنگ آموزش و یادگیری: پژوهشی مردم‌نگارانه با رویکردی تربیتی. تهران: انتشارات مدرسه.
  11. سرمد، زهره؛ وزیری، مژده (1377). شاخص‌های کیفیت برنامه درسی در آموزش عالی. فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا. ش 25: 166 ـ 152.
  12. صادق زاده قمصری، علیرضا (1379). گامی فراسوی گسترش تحقیقات علوم تربیتی بر اساس آموزه‌های وحیانی اسلام. تربیت اسلامی. ش 1: 76 ـ 57.
  13. عطاران، محمد؛ لرکیان، مریم؛ فاضلی، نعمت‌الله؛ علی عسگری، مجید (1390). شناسایی فرهنگ برنامه درسی یادگیری الکترونیکی: یک مطالعه موردی در ایران. دو فصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، س 2. ش 3: 41 ـ 7.
  14. فاضلی، نعمت‌الله (1386). چشم‌انداز فرهنگی به آموزش برنامه درسی (سخنرانی). ششمین نشست علمی ماهانه انجمن مطالعات برنامه درسی ایران.
  15. فاضلی، نعمت الله (1390). مردم‌نگاری آموزش. تهران: علم.
  16. قادری، حاتم (1378). اندیشه‌های سیاسی در اسلام ایران. تهران: سمت.
  17. قورچیان. نادر قلی؛ تن‌ساز، فروغ (1374). سیمای روند ‌تحولات برنامه درسی به عنوان یک رشته تخصصی از جهان باستان تا ‌جهان امروز. تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
  18. کرمعلیان، حسن (1382). عناصر تربیتی انسان طبیعی و آرمانی در نظام تعلیم و تربیت اسلامی. پایان‌نامه دکتری. دانشگاه شیراز.
  19. کرمعلیان، حسن (1386). تبیینی از اهداف تربیت اسلامی بر مبنای قلمروهای حیات. پیک نور. س 5. ش 5: 186 ـ 165.
  20. کلاین، جولی تامپسون (1387). میان رشتگی و ترکیب رشته‌ها. ترجمه محسن بیات. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی ـ اجتماعی.
  21. لرکیان، مریم (1390). شناسایی فرهنگ برنامه درسی یادگیری الکترونیکی. رساله دکتری برنامه درسی. دانشگاه خوارزمی.
  22. محسنی تبریزی، علیرضا؛ سلیمی، علی (1391). تحلیل محتوای کیفی قیاسی و بهره‌گیری از آموزه‌های اسلامی در علوم اجتماعی. روش شناسی علوم انسانی. س 18. ش 72: 159 ـ 135.
  23. ملکی، حسن (1395). برنامه‌ریزی درسی (راهنمای عمل). تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان.
  24. ملکی، حسن (1380). فرهنگ و برنامه‌ریزی درسی (معلم و برنامه‌ریزی درسی). رشد معلم. ش 161: 50 ـ 53.
  25. میرمحمدی، محمود (1393). برنامه درسی، نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها. ویراست دوم. مشهد: به نشر.
  26. علم‌الهدی، جمیله (1391). نظریه اسلامی تعلیم و تربیت (مبانی آموزش رسمی). تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
  27. یار محمدیان، محمد حسین (1395). اصول برنامه‌ریزی درسی. تهران: انتشارات یادواره کتاب.
  28. Bennett, C.I. (1990). Comprehensive multicultural education: Theory and practice (2nd ed). Boston: Allyn and Bacon. Donna M. Perkins; Carolyn J. Mebert, 2008.
  29. Cheng, K. W. (2005). A research on the inherent limitation for enrollment in accounting education in Taiwan universities. The Business Review, Cambridge, 4 (2), 114-122.
  30. Holliday, A. D. (2002).Approaching Qualitative Research. London: Sage publication.
  31. Joseph et,al(2000). Cultures of curriculum. New jersey: LEA.
  32. Nakpodia E. D. (2010)Culture and curriculum development in Nigerian schools. African Journal of History and Culture (AJHC) Vol. 2 (1), pp. 001-009,
  33. Weininger. E. B. Lareau. A. (2007). Cultural Capita. In Encyclopedia of Journal of Educational Research. 46, 109–115.