هدف این پژوهش بازشناسی و صورتبندی سلوک و منش معلمانی است که آرمانهایی فراتر از دستیابی به اهداف علمی و درسی داشته، و با برخورداری از شور و شوقی اصیل و درونی، نقشهای ماندگار و ارزشمندی را بر روح و جان شاگردان خویش حک کردهاند. برای رسیدن به این منظور و بر اساس چهار مؤلفۀ اولیه یعنی «وجهه علمی، شخصیت اخلاقی، نفوذ کلام و شاگردپروری»، جستجویی در احوالات شماری از مربیان برجسته ایران در عصر معاصر صورت پذیرفت که از میان 26 معلم گزینش شده در نهایت، جلالالدین همایی، محمد قریب، غلامحسین شکوهی و رضا روزبه انتخاب شدند. در ادامه، آثار و مکتوباتی که حول شخصیت این چهار معلم وجود داشت، توسط محققان بازخوانی و شناسه‌گذاری شد و با بهره‌گیری از روش تحلیل مضمون، شصت و هفت خرده مضمون، بازشناسی گردید. در گام بعدی، خرده مضمونها در قالب سیزده مضمون سازماندهنده و سه مضمون فراگیر دستهبندی شد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که از میان خرده مضمون‌های استنتاج شده، 15 مضمونِ «شوق فراگیری، احاطه علمی، گشاده دستی علمی، تقید دینی، زهد، ثبات قدم، نظم و برنامهریزی، شوخ طبعی، تکریم و اعزاز استادان، رفاقت با شاگردان، عطوفت با پرسش‌گران، شیوایی بیان، رفتار مهرآمیز، شغل ندیدن معلمی و دلدادگی به آموزگاری» از بیشترین فراوانی برخوردار بود و برای هر چهار معلم مصداق داشت. سرانجام، ویژگیها در قالب شبکه مضمونها، الگویی از سلوک و منش «معلم الهام بخش» را معرفی میکند.
بابلان، عادل (1389). نقش هوش هیجانی و سبک‌های رهبری در پیش‌بینی بازدهی‌های رهبری مدیران گروه‌های آموزشی دانشگاه. آموزش و ارزشیابی. ش 9: 168 ـ 149.
بانکی‌پور‌فرد، امیرحسین؛ محققیان، زهرا (1393). الگوی اخلاق حرفه‌ای در تدریس بر اساس روش حضرت خضر(ع). اخلاق زیستی. ش 14: 37 ـ 11.
باهر، غلامرضا (1354). فرجام پیر دیر. بی‌جا: بی نا.
پزشکی‌راد، غلامرضا؛ و همکاران (1389). خصوصیات استاد خوب از نظر دانشجویان دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس. پژوهش و برنامهریزی در آموزش عالی. ش 58: 56 ـ 41.
تاجری، حسن (1380). از تو آموختیم. تهران: نشر آفاق.
جمعی از نویسندگان (1386). یادنامه استاد رضا روزبه: مجموعه مقالات به مناسبت کنگره بزرگداشت استاد روزبه. تهران: آفاق.
خوانساری، محمد (1385). زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی استاد جلالالدین همایی. تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
دکتر محمد قریب: بنیانگذار طب نوین اطفال در ایران (1368). کیهان فرهنگی. ش 71: 5 ـ 1.
دهخدا، علی‌اکبر (1372). لغتنامه دهخدا. ج2. تهران: دانشگاه تهران.
رمضانی، طاهره؛ درتاج رابری، اسحاق (1388). بررسی ویژگیهای یک مدرس اثربخش و عوامل آموزشی مؤثر بر کارامدی وی از دیدگاه مدرسین و دانشجویان دانشکده‌های پرستاری دانشگاه علوم پزشکی کرمان. گام های توسعه در آموزش پزشکی. ش 2: 148 ـ 139.
زاهدی، شمس السادات و همکاران (1392). نقش رهبری تحول‌گرا بر عملکرد تجاری: مطالعه‌ای در شرکت گاز استان تهران. مدیریت دولتی. ش 1: 128 ـ 111.
زرافشان، عبدالله (1388). دکتر محمد قریب: پدر طب اطفال ایران. کتاب ماه علوم و فنون. 119: 62 ـ 65.
زندگانی و آثار استاد جلالالدین همایی (1347). معارف اسلامی. ش 7: 26 ـ 35.
زندگینامه و خدمات علمی و فرهنگی دکتر غلامحسین شکوهی (1385). تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
سبحانی‌نژاد، مهدی؛ رسولی، رحیمه (1388). تبیین جایگاه و ضرورت شاگرد پروری و مؤلفه‌های آن به منظور اثر بخش سازی نظام آموزش و پژوهش دانشگاهی. مطالعات معرفتی در دانشگاه. ش 44: 112 ـ 80.
مظاهری، حسین (1388). ویژگیهای معلم خوب. قم: اخلاق.
مک ایوان، الین‌کی (1386). ده ویژگی معلمان کارامد. ترجمه ژاله حساس‌خواه و عباس صادقی. رشت: دانشگاه گیلان.
میرزامحمدی، محمدحسن؛ و همکاران (1392). شناسایی و اعتبارسنجی شاخصهای استاد مطلوب دانشگاه اسلامی ـ ایرانی. فرهنگ در دانشگاه اسلامی. ش 9: 584 ـ 563.
نصر، احمدرضا؛ عابدی، لطفعلی؛ شریفیان، فریدون (1386). نقش روابط انسانی در اثربخشی تدریس اعضای هیأت علمی دانشگاه با تأکید بر دلالتهای تربیت اسلامی. علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز. ش 52: 192 ـ 165.
نصری، عبدالله (1367). کارنامه همایی. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
نصری، عبدالله (1380). پایان شب سخن‌سرایی. تهران: آفتاب توسعه.
نیستانی، محمدرضا (1391). کلاسی از جنس واقعه: درسهایی که از استاد غلامحسین شکوهی آموخته‌ام. اصفهان: آموخته.
نیکخوی منفرد، کبری (1394). شکوه آموزش: پرونده‌ای برای دکتر غلامحسین شکوهی. رشد معلم. ش 294: 22 ـ 17.
وثوقی، حسین؛ قمری، محمدرضا (1383). ویژگیهای معلمان اثربخش. رشد آموزش زبان. ش 72: 51 ـ 44.
وکیلی، محمدمسعود؛ نوریان، عباسعلی؛ موسوی‌نسب، نورالدین (1387). بررسی خصوصیات یک مدرس خوب از دیدگاه استادان و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زنجان. توسعه آموزش درعلوم پزشکی. ش 1: 28 ـ 17.
Danielson, C. (1996). Enhancing professional practice: A framework for teaching. Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
L. Kyriakides, R.J. Campbell & E. Christofidou (2002). Generating Criteria for Measuring Teacher Effectiveness Through a Self-Evaluation Approach: A Complementary Way of Measuring Teacher Effectiveness. School Effectiveness and School Improvement: An International Journal of Research, Policy and Practice. 13(3). 291 - 325.
Lanouette, M. (2012). Ten Traits of Highly Effective Instructors. Techniques: Connecting Education and Careers. 87(6). 52 - 54.
Shujie, L & Lingqi, M. (2009). Perceptions of teachers, students and parents of the characteristics of good teachers: a cross-cultural comparison of China and the United States. Educational Assessment. Evaluation and Accountability. 21(4). 313 - 328.
Traina, R. (1999). What makes a teacher good? Education Week. 34. 18-19
رمضانی, فاطمه, حیدری, محمدحسین, & نوروزی, رضاعلی. (1396). معلمِ الهام بخش جستجویی در سلوک و منش چهار معلم برجسته ایران در دوره معاصر. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, 25(37), 57-77.
MLA
فاطمه رمضانی; محمدحسین حیدری; رضاعلی نوروزی. "معلمِ الهام بخش جستجویی در سلوک و منش چهار معلم برجسته ایران در دوره معاصر", پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, 25, 37, 1396, 57-77.
HARVARD
رمضانی, فاطمه, حیدری, محمدحسین, نوروزی, رضاعلی. (1396). 'معلمِ الهام بخش جستجویی در سلوک و منش چهار معلم برجسته ایران در دوره معاصر', پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, 25(37), pp. 57-77.
VANCOUVER
رمضانی, فاطمه, حیدری, محمدحسین, نوروزی, رضاعلی. معلمِ الهام بخش جستجویی در سلوک و منش چهار معلم برجسته ایران در دوره معاصر. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, 1396; 25(37): 57-77.
)
