بررسی تطبیقی اندیشه‌های زیبایی‌شناختی علامه محمدتقی جعفری و جان دیویی و استنتاج دلالت‌های آن در تعلیم‌وتربیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شاهد

2 نویسنده مسئول دانشیار دانشگاه شاهد

3 دانشیار دانشگاه شاهد

4 دانشجوی دکتری دانشگاه شاهد

چکیده

هدف این پژوهش، مقایسۀ دلالت­های تربیتی زیبایی­شناسی از دیدگاه جعفری و دیویی، به‌منظور دستیابی به فهمی عمیق­تر نسبت به مقولۀ هنر و زیبایی و ابعاد مختلف تربیت زیبایی‌شناختی است. این تحقیق، از نوع نظری بوده و در آن از روش‌های تحلیل مفهومی، استنتاج و تطبیق، استفاده شده است. در این پژوهش با بررسی و مقایسه زیبایی­شناسی ازمنظر جعفری و دیویی، دلالت­های تربیتی زیبایی­شناسی، گردآوری و درنهایت، وجوه اشتراک و افتراق تربیت زیبایی­شناختی آنان مشخص شد. این تحقیق برای دستیابی به اهداف خود این سؤال اساسی را مطرح می‌کند که وجوه اشتراک و افتراق دلالت­های تربیتی زیبایی­شناسی از دیدگاه  جعفری و جان دیویی کدامند؟ و به این نتایج می‌رسد که هردو اندیشمند، در پذیرش ضرورت تربیت زیبایی­شناختی، نگاهی مشترک دارند. هردو در تعریف تربیت زیبایی‌شناختی، هنر را واجد زیبایی و تربیت زیبایی­شناسی را گسترده­تر و دربردارنده تربیت هنری می­دانند. دیویی برای تربیت زیبایی‌شناختی، هویتی فرابرنامه­ای قائل است که با اولویت­بخشی تربیت دینی و اخلاقی نسبت به تربیت زیبایی­شناختی در نگاه جعفری، افتراق دارد. در بحث اهداف نیز، هردو، در هدف غایی مبتنی‌بر رشد ذائقۀ زیبایی­شناسی و اهداف واسطی: پرورش نوآوری، خلاقیت و خیال‌ورزی، اشتراک داشته، ولی درجهت رشد، با هم افتراق دارند. در بحث مربی، متربی و برنامه درسی با وجود اشتراکاتی در نظریات ایشان، مهم­ترین افتراق آنها در توجه به ارتباط انسان با خدا و مبدأ و مقصد هستی است. در بحث روش تدریس نیز هردو، توجه به رغبت و نیاز شاگرد و مبتنی‌بر کشف و جستجو‌بودن روش­ها اذعان دارند، ولی جعفری علاوه‌بر پرسش‌محوری، به روش­هایی که ریشه در آیه‌ای‌بودن هستی در نظر انسان­ها دارد، نیز توجه دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Aesthetic ideas of Allameh J’afari and John Dewey: Deriving Implications for Education

نویسندگان [English]

  • mohammad hossein hashemian 1
  • mohammad hasan mirzamohammadi 2
  • akbar rahnama 3
  • Muhammad Daraei 4
1 Master student of Shahed University
2 Author responsible associate professor of Shahed University
3 Associate Professor Shahed University
4 PhD student of Shahed University
چکیده [English]

The purpose of this study is to compare the educational implications of aesthetics from the viewpoints of Allameh J’afari and Dewey to achieve a deeper understanding of the art and aesthetics and various aspects of aesthetical training. This is a theoretical research, which employs conceptual analysis, training and adaptation. Comparing the views of Ja'fari and Dewey on esthetics, this research tries to identify their educational implications and to distinguish their views in this regard. Regarding this goal, the fundamental question of this research relates to the similarities and differences between the aesthetical educational implications of J’afari and Dewey. The results indicated that both scholars have a common view in asserting the necessity of aesthetic education. In terms of the definition of aesthetic education, they both consider art as including aesthetics, and aesthetical education much broader than artistic education. Dewey considers aesthetic education as a meta-curriculum phenomena in nature, which is different from the prioritization of religious and ethical education in aesthetical education in J’afari's view. Both scholars share the final goal, the promotion of the interests of aesthetic traits, and intermediate goals including the fostering of innovation, creativity, and imagination, but they present different ideas in terms of growth. In the issues relating to instructors, pupils, and curriculum, despite sharing some views, they present quite different views regarding the relationship between man and God, and the origin and destination of the universe. In the issues relating to teaching methodology, both acknowledge considering the intentions and requirements of the pupils and orientation of the methods towards discovery and search. However, in addition to question orientation, J’afari takes into consideration the methods that regards the universe as verses indicating the existence of God.

کلیدواژه‌ها [English]

  • aesthetics
  • education
  • Dewey
  • J’afari
  • adaptation
ابراهیم‌زاده، عیسی (1388). فلسفه تربیت. چاپ هفتم. تهران: انتشارات دانشگاه پیام‌نور.
الیاس، جان (1382). فلسفه تعلیم‌وتربیت. ترجمه عبدالرضا ضرابی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
امینی، محمد (1384). تربیت هنری در قلمرو آموزش‌وپرورش. تهران: آییژ.
انصاری، مریم و دیگران (1393). تحلیلی بر تجربه زیبایی‌شناسی جان دیویی. پژوهش در برنامه‌ریزی درسی. سال یازدهم. دوره دوم. شماره 14: 51 ـ 62.
بیده، علی‌رضا (1390). بررسی و تبیین چیستی هنر و زیبایی از منظر علامه جعفری و استنتاج دلالت‌های تربیتی آن برای تربیت زیبایی‌شناختی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران:دانشگاه تربیت مدرس.
پورحسینی، محمد (1391). تبیین دیدگاه دیویی درخصوص هنر و زیبایی شناسی و نقد دلالت‌های آن برای فرایند تدریس و یادگیری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
جعفری، محمدتقی (1394). زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام. چاپ نهم. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی (1390). ارکان تعلیم وتربیت. چاپ سوم. تهران: مؤسسه تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
جعفری، محمدتقی (1380). هنر و دین از نگاه محمدتقی جعفری (مصاحبه با علامه جعفری). فصلنامه هنر دینی. شماره 10: 163 تا 168.
خرقانی، حسن (1391). قرآن و زیبایی‌شناسی. مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
دیویی، جان (1393). هنر به‌منزله تجربه. ترجمه مسعود علیا. تهران: ققنوس.
دیویی، جان (1362). اخلاق و سلوک انسانی. ترجمه امیرحسین آریان‌پور. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
دیویی، جان (1391). تجربه و آموزش‌وپرورش. ترجمه سیداکبر میرحسینی. تهران: نشر کتاب.
دیویی، جان (1333). مدرسه و شاگرد. ترجمه مشفق همدانی. تهران: انتشارات صفی‌علیشاه.
دیویی، جان (1341). دموکراسی و آموزش‌وپرورش. چاپ دوم. ترجمه امیرحسین آریان‌پور. تبریز: انتشارات کتابفروشی تهران.
شایگان‌فر، نادر (1391). زیبایی‌شناسی زندگی روزمره. دیویی و هنر پاپ. تهران: انتشارات هرمس.
شری، اروین (1392). زیبایی‌شناسی امر روزانه. ترجمه ابراهیم موسی‌پور بشلی. کتاب ماه ادبیات. شماره 76: 33 ـ 35.
عبدالحمید، شاکر (2001). التفضیل الجمالی (دراسه فی سیکولوجیه التذوق الفنی). کویت: عالم‌المعرفه.
کاردان، علی‌محمد (1391). سیر آراء تربیتی در غرب. چاپ ششم. تهران: انتشارات سمت.
کومبز، جرالد.ار. و دنیلز، لو. روی. بی. (1387). پژوهش فلسفی: تحلیل مفهومی. ترجمه خسرو باقری. در روش‌شناسی مطالعات برنامه درسی. ادموند.سی.شورت. ترجمه محمود مهرمحمدی و همکاران، تهران: انتشارات سمت و پژوهشگاه مطالعات آموزش‌و‌پرورش: 65 ـ 43 .
گات، بریس (1393). دانشنامه زیبایی‌شناسی. چاپ سوم. گروه مترجمان. تهران: انتشارات مؤسسه تألیف ترجمه و نشر آثار هنری متن.
گرانا، سزار (1392). نقد و بررسی دیدگاه دیویی درباره هنر اجتماعی و جامعه‌شناسی هنر. ترجمه سمیه طیبی. کتاب ماه علوم اجتماعی. سال هفدهم. شماره 68: 42 ـ 48.
گوتک، جرالد ال. (1389). مکاتب فلسفی وآراء تربیتی. ترجمه محمدجعفر پاک‌سرشت. تهران: انتشارات سمت.
متقی، زهره (1390). تبیین تربیت زیبایی‌شناختی از منظر علامه محمدتقی جعفری. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه اصفهان.
معین، محمد (1360). فرهنگ فارسی. جلد دوم. تهران: انشارات امیرکبیر.
میرزامحمدی، محمدحسن (1393). درامدی بر روش‌شناسی پژوهش تطبیقی در فلسفه تعلیم‌وتربیت. تهران: انتشارات اییژ.
نوروزی، رضاعلی و متقی، زهره (1388). زیبایی‌شناسی از منظر محمدتقی جعفری و پیامدهای تربیتی آن. بانوان شیعه. شماره 21: 109 ـ 132.