تبیین سیره‌ی تربیتی امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه با تأکید بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

محمدی پویا, فرامرز

تبیین سیره‌ی تربیتی امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه با تأکید بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

فرامرز محمدی پویا

استادیار فلسفه تعلیم و تربیت، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر تبیین سیره تربیتی امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه است. برای تبیین بهتر این سیره، باید آن را در ابعاد مختلف تربیتی مورد بررسی قرار داد و از آنجا که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به عنوان سندی بالادستی در نظام تعلیم و تربیت کشور، تقسیم بندی جامعی از ابعاد تربیت آدمی نموده است، لذا سیره تربیتی امام سجاد(ع) بر اساس ابعاد این سند مورد تبیین قرار گرفته است. روش پژوهش حاضر، توصیفی و به صورت تحلیل محتوای کیفی بوده، بدین صورت که ابتدا مؤلفه های سند تحول بنیادین در هریک از ساحت های شش‌گانه تربیتی مورد استخراج قرار گرفته و پس از اعتباربخشی توسط تعدادی از صاحب نظران، متن کامل صحیفه سجادیه با توجه به مؤلفه های ساحت های شش گانه تربیتی مورد تحلیل قرار گرفته و با استخراج مصادیق مرتبط با آنها، سیره تربیتی امام سجاد(ع) تبیین گردید. یافته‌ها حاکی از آن است که امام سجاد(ع) به تمام ساحت‌های تربیت آدمی(اعتقادی، عبادی و اخلاقی- اجتماعی و سیاسی- زیستی و بدنی- اقتصادی و حرفه‌ای- زیبایی‌شناختی و هنری- علمی و فناورانه) توجه داشته اند و از همین‌رو می‌توان سیره‌ی تربیتی ایشان را به عنوان اسوه ای حسنه، نه تنها در نظام تعلیم و تربیت رسمی کشور بلکه در هویت بخشی به سبک زندگی افراد جامعه، به شمار آورد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22516972.1398.27.42.2.2

عنوان مقاله [English]

Explaining Imam Sajjad's (p.b.u.h.) Educational Behavior in Sahifeh Sajjadieh with Emphasis on Fundamental Transformation Document of Education

نویسنده [English]

Faramarz Muhammdi Pouya

Assistant Professor in Philosophy of Education, Department of Educational Sciences, Humanism Faculty, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran.

چکیده [English]

The purpose of this study is explaining Imam Sajjad's (p.b.u.h.) educational behavior in sahifeh sajjadieh. For better explanation of this behavior, it should be examined in various aspects of education and since the fundamental transformation document as an upstream document in the education system of the country, a comprehensive classification of the dimensions of human education has been made, so the Imam Sajjad's (p.b.u.h.) educational behavior has been explained based on the dimensions of this document. The method of this study is descriptive and qualitative content analysis, That way first the components of the fundamental transformation document of education in each educational sex dimensions were extracted and after validation by a number of experts, the full text of Sahifeh Sajjadieh has been analyzed with regard to the components of educational sex dimensions and by extracting the related examples, was explained the Imam Sajjad's (p.b.u.h.) educational behavior. Findings indicate that Imam Sajjad (p.b.u.h.) has focused on all dimensions of human education (the belief, religious, ethical - the social and political - the biological and tactile – the economic and occupational – the aesthetic and artistic – the scientific and technological). Therefore, his education can be considered as a good pattern, not only in the formal education system of the country, but also in the identity to the lifestyle of the people of the society.

کلیدواژه‌ها [English]

Imam Sajjad's (p.b.u.h.)
Educational Behavior
Sahifeh Sajjadieh
Fundamental Transformation Document

مراجع

قرآن کریم.

صحیفه سجادیه (1392)، ترجمه حسین انصاریان، چاپ دوم. تهران: انتشارات مرکز طبع و نشر قرآن کریم.

آقابزرگ تهرانی (بیتا)، الذریعه الیتصانیفالشیعه، چاپ دوم، بیروت: دار الأضواء.

ابراهمیفر، علیاصغر (1385)، بررسینظامتربیتی صحیفهسجادیه، چاپ اول، قم: مرکز پژوهشهای اسلامی صدا و سیما: نشر دفتر عقل.

الطریحی، فخرالدین (1408ه.ق)، مجمع‌البحرین. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

ایران‌منش، فاطمه و رستمی نسب، عباسعلی (1395)، روش‌های تربیت عقلانی در صحیفه سجادیه، فصلنامه معرفت، سال25، شماره228: 26- 13.

ایزدی، مهدی و مهدویمنش، حسین (1391)، پیجویی خانواده و کارکردهای تربیتی آن در آموزههای امام سجاد (ع) باتأکیدبر شیوههای انحرافزدایی و فضیلتافزایی، دوفصلنامه مطالعات قرآن و حدیث. سال6، شماره1: 86- 45.

پاکسرشت، محمد (1397)، بررسی جایگاه تربیت اعتقادی در برنامه درسی دین و زندگی دوره دوم متوسطه و آسیب‌شناسی آن، فصلنامه جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، سال 9، شماره 9: 66- 49.

داوودی، محمد (1389)، تربیتاخلاقی، چاپ سوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1371)، مبانیاقتصاداسلامی، چاپ اول. تهران: سازمان سمت.

راغب اصفهانی (1373ه.ق)، مفرداتفیغرایبالقرآن، طهران: مکتبه البوذر جمهوری مصطفوی.

سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش ( آذر ماه1390)، تهران: شورای عالی انقلاب اسلامی.

شریعتمداری، علی (1386)، اصول و فلسفه تعلیم‌وتربیت، چاپ سیودوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

شعارینژاد، علی‌اکبر (1376)، فلسفه آموزش وپرورش، چاپ چهارم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

صالحی، اکبر و تهامی، رحیمه السادات (1388)، بررسی و تحلیل عوامل و موانع مؤثر در تربیت دینی برمبنای سخنان حضرت علی علیهالسلام در نهجالبلاغه، دوفصلنامه تربیت اسلامی. سال4، شماره 9: 94-75.

صدر، حسن (1383)، تأسیس‌الشریعه، تهران: مؤسسه اعلمی.

فایضی، علی و آشتیانی، محسن (1375)، مبانی تربیت و اخلاق اسلامی، قم: انتشارات روحانی.

فیروزآبادی، مجدالدین محمد (1412ه.ق)، القاموسالمحیط، بیروت: داراحیاءالتراث العربی.

کرمیان، وحید و علی‌اکبرخانی، حسین (1396)، الگوی تربیتی مبتنی‌بر سیره امام سجاد(ع)، سومین کنفرانس روان‌شناسی و علوم رفتاری: 20-1.

مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم‌وتربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران (1390)، تهران: دبیرخانه شورایعالی آموزش‌وپرورش.

مجلسی، محمدباقر (1403ه.ق)، بحارالانوارالجامعه لدرراخبارالائمه الاطهار(ع)، به کوشش یحییالعابدی، بیروت: مؤسسه الوفاء.

مجلسی، محمدباقر (بی.تا). بحارالانوار الجامعه الدرر اخبار الائمه الاطهار(ع). جلد14و45و86، بیروت: مؤسسه الوفاء.

مرزوقی، رحمت اله (1384)، انسان و تربیت ازمنظر صحیفه سجادیه، اندیشه دینی، سال5، شماره15: 98- 87.

مزینانی، محمدصادق (1382)، روشهای تربیتی سیاسی کارگزاران ازمنظر امام علی علیهالسلام، حکومت اسلامی، سال ششم، شماره 22: 39-27.

مطهری، مرتضی (1371)، تعلیم‌وتربیت در اسلام، تهران: انتشارات صدرا.

مطهری، مرتضی (1394)، مجموعه آثار، جلد سوم. تهران: صدرا.

ملاسلمانی، فرشته؛ قائمی، علی و بهشتی، سعید (1389)، بررسی مبانی تربیت اجتماعی از دیدگاه امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه، روانشناسی تربیتی، سال6، شماره17: 145-119.

میالاره، گاستون و یال، ژان (1370)، تاریخ جهانی آموزش‌وپرورش، ترجمه محمدرضا شجاع رضوی، جلد 1و2، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.

میرشاه جعفری، سیدابراهیم و مقامی، حمید (1384)، رهیافتی به نظام تربیتی اسلام از نگاه صحیفه سجادیه، اندیشه دینی، سال5، شماره15: 118- 99.

نادری، امیر؛ آرایی، حمیدرضا و شیرزاد نشلی، حمیدرضا (1392)، شیوههای تعلیم‌وتربیت ازمنظر امام سجاد(ع) باتکیه‌بر صحیفه سجادیه، بصیرت و تربیت اسلامی، سال10، شماره26: 161-133.

نیکزاد، محمود (1375)، کلیات فلسفه تعلیم‌وتربیت، تهران: انتشارات کیهان.

وفائی، رضا؛ فضل‌اله قمشی، سیف‌اله و طالعی‌فرد، احمد (1396)، بررسی میزان توجه به ساحت‌های شش‌گانه تربیت سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش در کتاب‌های درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی، فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم‌وتربیت اسلامی. سال2، شماره2: 154- 131.