تحلیل مسیر تأثیر نظام آموزش‌وپرورش کشور بر توسعه اقتصاد مقاومتی (مبتنی‌بر تعلیم‌وتربیت اسلامی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری مدیریت آموزش عالی دانشگاه تهران و رئیس گروه پژوهش‌های فرهنگی ـ علمی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی

2 دانش‌آموخته دکتری سیاست‌گذاری علم و فناوری دانشگاه تربیت مدرس و مدیرکل پژوهش‌های علمی فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی

3 دانشیار دانشگاه جامع امام حسین (ع)

چکیده

هدف مقاله حاضر؛ بررسی، تبیین و تعیین میزان تأثیر نظام آموزش‌وپرورش کشور بر توسعه اقتصاد مقاومتی مبتنی‌بر تعلیم‌وتربیت اسلامی است. برای‌این‌منظور، از روش تحقیق آمیخته اکتشافی استفاده ‌شده است. ابتدا با بررسی ادبیات تحقیق و فیش­برداری کتابخانه‌ای  و سپس تجزیه‌وتحلیل آن و کدگذاری باز و محوری، مفاهیم مرتبط با نظام آموزش‌وپرورش و اقتصاد  مقاومتی شناسایی شد، سپس ازطریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با خبرگان حوزه تعلیم‌وتربیت و اقتصاد مقاومتی، مفاهیم و مقوله‌های محوری مرتبط با توسعه­ اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی  ایران شناسایی شد.  یافته‌های بخش کیفی تحقیق نشان می‌دهد که  نظام آموزش‌وپرورش کشور به کمک متغیرهای میانجی (اقتصاد مردم‌پایه، اقتصاد دانش‌بنیان، فرهنگ عمومی و سبک زندگی) می‌تواند به توسعه اقتصاد مقاومتی، منجر شود. سپس برای انجام مرحله کمّی پژوهش از پرسشنامه محقق‌ساخته استفاده شد. در بخش کمّی با بهره‌گیری از مدل انعکاسی به تحلیل عاملی تأییدی پژوهش پرداخته شد. آزمون مدل­های اندازه­گیری انعکاسی ازطریق، آزمون پایایی مدل اندازه­گیری، روایی همگرا و روایی واگرا مورد تبیین قرار گرفت. درادامه، میزان اثرگذاری متغیرها (اثر مستقیم و اثر غیرمستقیم) با بهره‌گیری از نرم‌افزار پی­ال­اس صورت گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که نظام آموزش‌وپرورش ازطریق متغیرهای میانجی رابطه مثبت و معنی‌داری با توسعه اقتصاد مقاومتی پیدا می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Effect of Education and Research System on Moghavemati Economics Development(Based on Islamic education)

نویسندگان [English]

  • seyed jalal mousavi khatir 1
  • hamidreza ismaeil givi 2
  • ahmad fazaeli 3
1 Doctor of Higher Education Management, University of Tehran and Head of Cultural Research Department Scientific Secretariat of the Supreme Council of the Cultural Revolution
2 Doctor of Science and Technology Policy Making Tarbiat Modarres University and Director General of Cultural and Scientific Research Secretariat of Supreme Council of Cultural Revolution
3 Associate Professor Imam Hussein University of Technology
چکیده [English]

هدف مقاله حاضر؛ بررسی، تبیین و تعیین میزان تأثیر نظام آموزش‌وپرورش کشور بر توسعه اقتصاد مقاومتی مبتنی‌بر تعلیم‌وتربیت اسلامی است. برای‌این‌منظور، از روش تحقیق آمیخته اکتشافی استفاده ‌شده است. ابتدا با بررسی ادبیات تحقیق و فیش­برداری کتابخانه‌ای  و سپس تجزیه‌وتحلیل آن و کدگذاری باز و محوری، مفاهیم مرتبط با نظام آموزش‌وپرورش و اقتصاد  مقاومتی شناسایی شد، سپس ازطریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با خبرگان حوزه تعلیم‌وتربیت و اقتصاد مقاومتی، مفاهیم و مقوله‌های محوری مرتبط با توسعه­ اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی  ایران شناسایی شد.  یافته‌های بخش کیفی تحقیق نشان می‌دهد که  نظام آموزش‌وپرورش کشور به کمک متغیرهای میانجی (اقتصاد مردم‌پایه، اقتصاد دانش‌بنیان، فرهنگ عمومی و سبک زندگی) می‌تواند به توسعه اقتصاد مقاومتی، منجر شود. سپس برای انجام مرحله کمّی پژوهش از پرسشنامه محقق‌ساخته استفاده شد. در بخش کمّی با بهره‌گیری از مدل انعکاسی به تحلیل عاملی تأییدی پژوهش پرداخته شد. آزمون مدل­های اندازه­گیری انعکاسی ازطریق، آزمون پایایی مدل اندازه­گیری، روایی همگرا و روایی واگرا مورد تبیین قرار گرفت. درادامه، میزان اثرگذاری متغیرها (اثر مستقیم و اثر غیرمستقیم) با بهره‌گیری از نرم‌افزار پی­ال­اس صورت گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که نظام آموزش‌وپرورش ازطریق متغیرهای میانجی رابطه مثبت و معنی‌داری با توسعه اقتصاد مقاومتی پیدا می‌کند.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moghavemati economy
  • Education and Research System
  •   Knowledge-based economy
  • life style
  • Popular economy
آزاد،  ابراهیم (1387)، بررسی وضع مطلوب و موجود عملکرد یادگیری در نظام آموزش فنی و تربیت حرفه‏ای ـ اقتصادی، دبیرخانه طرح تدوین سند ملی آموزش‌وپرورش.
ابراهیمی، آیت‌اله و سیف، اله‌مراد (1394)،  مفهوم‌شناسی و زمینه‌یابی بانکداری مقاومتی در اقتصاد ایران، روند پژوهش‌های اقتصادی، دوره  22، شماره  71: 54-19.
ابلاغیه سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ازسوی مقام معظم رهبری، 29/11/1392، پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری، قابل بازیابی در : http://farsi.khamenei.ir/news-content?content?id=25370
اخوان، پیمان؛ ایمانی، ساناز و نبی‌زاده،  معصومه (1395)، تبیین مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی در کشور بابهره‌گیری از روش دیمتل ـ  آی، اس. ام فازی، فصلنامه راهبرد دفاعی، شماره 53.
اسدی، علی (1393)، نظام اقتصاد اسلامی الگویی کامل برای اقتصاد مقاومتی، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال دوم، شماره پنجم.
اصغری، محمود (1392)، تربیت دینی و تأثیر آن بر اقتصاد مقاومتی، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، سال نوزدهم، شماره 99.
اصغری، محمود (1393)، خانواده و نقش آن در اقتصاد مقاومتی، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، دوره  20، شماره  3 .
اکبری دستک، فیض‌اله (1395)، جایگاه فرهنگ قناعت (اقدام و عمل) و کارکردهای آن در تبیین و تحکیم مبانی اقتصاد مقاومتی از نگاه تعالیم اسلامی، بصیرت و تربیت اسلامی، دوره  13، شماره  36.
امیری طهرانی، سیدمحمدرضا (1394)،  مبانی دستگاهی اقتصاد مقاومتی، جستارهای اقتصادی، دوره  12، شماره  23.
انصاری، عبدالله (1393)، نقش مدرسه در توسعه‌ اقتصاد مقاومتی؛ راهبردها و سیاست‌های مشارکت مدرسه در پیاده‌سازی اندیشه‌ اقتصاد مقاومتی، رشد مدیریت مدرسه، شماره 102.
بازرگان، عباس (1387)،  مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق‌های کیفی و آمیخته رویکردهای متداول در علوم رفتاری، تهران: انتشارات دیدار.
بیانات مقام معظم رهبری، پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری به آدرس
http://farsi.khamenei.ir/speech?nt32
پژوهنده، محمدحسین (1394)، موانع تحقق اقتصاد مقاومتی، پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، سال بیست‌و‌یکم، شمار سوم.
پیغامی، عادل (1394)، درس گفتارهای اقتصاد مقاومتی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
پیغامی، عادل؛ سمیعی‌نسب، مصطفی و سلیمانی، یاسر(1394)، جستارهایی در اقتصاد مقاومتی: مقاوم‌سازی اقتصادی در ادبیات متعارف، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
حجازی‌نیا، رؤیا (1395)، شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر موفقیت مدیریت دانش با رویکرد تحقق اقتصاد مقاومتی، فصلنامه رشد فناوری، شماره 47.
حسینی، عبدالرضا؛ رفیعی آتانی، عطا‌الله و حسینی، سیدمحمدحسین (1393)، بررسی جایگاه فرهنگ در اقتصاد مقاومتی، پاسداری فرهنگی، شماره 10 .
خاشعی وحید و  تمتاجی  مصطفی (1395)، مفهوم‌پردازی و تبیین مؤلفه‌های استانداردسازی ازمنظر اسلام (درجهت تحقق خط‌مشی‌های اقتصاد مقاومتی)، فصلنامه مدیریت استاندارد و کیفیت، شماره 20 .
خانباشی، محمد و بستان‌منش، غلامرضا (1394)، سهم سرمایه‌های انسانی و نیروی کار در تحقق الگوی اقتصاد مقاومتی، کار و جامعه، شماره 185.
خلیل‌ارجمندی، غلامرضا (1393)، نقش اقتصاد فرهنگ و هنر در اقتصاد مقاومتی، مدیریت رسانه، شماره 6 و 7.
دانش‌جعفری داوود و کریمی،  سمانه (1393)، نفت، برنامه ششم توسعه و اقتصاد مقاومتی، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، دوره 2، شماره  8 .
داوری، علی و رضازاده، آرش (1392)، راهنمای جامع کاربرد SPSSدر تحقیقات پیمایشی، تهران: متفکران.
رحمان‌پور محمد؛ حسن‌پور، عصمت و نصر اصفهانی، احمدرضا (1395)، بررسی برنامه درسی ملی ایران در ارتباط با مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی از دیدگاه صاحب‌نظران، مطالعات ملی، دوره 17، شماره 1 (65).
رضایت، غلامحسین (1394)، تحلیل محتوا و استنادی مقاله‌های چاپ‌شده در فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، شماره 26: 138 -105.
رهبر، فرهاد؛ سیف‌الدین، امیرعلی و رهبر، امیرحسین (1393)، رهیافتی بر هستی‌شناسی اقتصاد مقاومتی؛ تلاشی درجهت نگاه اسلامی به گذار سیستم‌های اقتصادی ـ اجتماعی، روش‌شناسی علوم انسانی، شماره 78.
سپهردوست، حمید و زمانی شبخانه، صابر (1394)، بررسی نقش تعاونی‌ها در ایجاد انگیزه‌های مشارکتی و توسعه اقتصاد، مطالعات ملی، شماره 63.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (1390)، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
سوری، علی و مهرگان، نادر (1386)، نقش سرمایه اجتماعی در تشکیل سـرمایه انـسانی، پژوهـشنامه بازرگـانی، شماره11(42): 207-242.  
سیدطباطبایی، سیدمهدی و فریدونی، سینا (1395)، الگوی استخراج نظام مسائل آموزش‌وپرورش کشور مبتنی‌بر بیانات حضرت امام خامنه‌ای حفظه‌الله تعالی، پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، شماره 43 : 95-131.
سیف، اله‌مراد (1391)، الگوی پیشنهادی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران، آفاق امنیت، شماره 16.
سیف، اله‌مراد و کمالی، روزبه (1394)، الگوی کارایی تخصیصی و انطباقی در اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران (براساس سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری، فصلنامه آفاق امنیت، سال هفتم.
شاه‌آبادی، ابوالفضل و میرزابابازاده، سهیلا (1393)، چالش‌ها و فرصت‌های صادرات غیرنفتی ازنقطه‌نظر مؤلفه‌های دانش با رویکرد مقابله با تحریم‌های اقتصادی، دومین اجلاس بین‌المللی اقتصاد در شرایط تحریم.
شائمی‌برزکی، علی؛ خزائلی‌پور، جواد؛ خشکرودی مهدی‌پور و هادی بالوئی، جام‌خانه (1391)، دسته‌بندی متغیرهای وب کوآل براساس مدل کانو درجهت ارزیابی مشتریان از کیفیت خدمات بانکداری اینترنتی، تحقیقات بازاریابی نوین، 2(2): 123-142.
شیروی خوزانی، عاطفه و رضایی، حسین (1393)، تأثیر اقتصاد مقاومتی بر مزیت رقابتی پایدار، دومین اجلاس بین‌المللی اقتصاد در شرایط تحریم.
طغیانی، مهدی و زاهدی وفا، محمدهادی (1391)، امکان بهره‌گیری از آثار تمدن اسلامی در طراحی و تدوین الگوی اسلامی ـ ایرانی فرهنگ اقتصادی، مجلة معرفت اقتصاد اسلامی، س2، ش2، بهار و تابستان:11ـ76.
عباسیان، محمد؛ رضایی، مریم  و نصرت‌آبادی، حمید (1389)، تعیین عوامل مؤثر بر ارتقای رضایت کاربران آموزش‌های مجازی تحت وب با استفاده از مدل کانو (براساس مطالعه موردی دو دانشگاه مجازی استان تهران)، مدیریت نظامی، 3 (10): 77-108.
عزتی، مرتضی؛ احمدی، علی؛ انوری، قاسم و اصغری هرندی، محمدرضا (1394)، تأثیر اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در مقابله با تحریم‌های اقتصادی،  مطالعات دفاعی استراتژیک، شماره 61.
فرمهینی فراهانی، محسن (1393)، راهکار فرهنگی اصلاح الگوی مصرف و تحقق اقتصاد مقاومتی در سطوح مختلف و خانواده، پیوند، شماره 414 و 415.
فروتن، طلعت (1395)، اقتصاد دانش‌بنیان راهکاری برای نیل به اقتصاد مقاومتی (پرونده ویژه)، امواج دانش، دوره 1، شماره 2.
کریم، محمدحسین؛ صفدری‌نهاد، محمود و امجدی‌پور، مسعود (1393)، توسعه کشاورزی و اقتصاد مقاومتی، جایگزین نفت، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، دوره  2، شماره 6.
محسنین، شهریار و اسفیدانی، محمدرحیم (1392). مدلسازی معادلات ساختاری: آموزشی و کاربردی به کمک نرمافزار لیزرل. تهران، مؤسسه کتاب مهربان نشر.
محسنین، شهریار و اسفیدانی، محمدرحیم (1393)، معادلات ساختاری مبتنی‌بر رویکرد حداقل مربعات جزئی: به کمک نرمافزار Smart-PLS. تهران: مؤسسه کتاب مهربان نشر.
محمدمقدم، یوسف؛ ذوالفقاری، حسین؛ علی‌پور، میثم و رسولیان، پریسا (1392)، بررسی رابطۀ اقتصاد مقاومتی، گرایش کارآفرینانه و مدیریت دانش، مدیریت سازمان‌های دولتی، شماره 2.
مطلق، ناهید و ذبیحی، محمدرضا  (1393)، بررسی و تبیین نقش صنعت و تولید ملی اقتصاد مقاومتی، دومین اجلاس بین‌المللی اقتصاد در شرایط تحریم.
میرمعزی، سیدحسین (1391)، اقتصاد مقاومتی و ملزومات آن (باتأکیدبر دیدگاه مقام معظم رهبری)، اقتصاد اسلامی، سال دوازدهم، شماره 47.
میلانی، جمیل (1394)، اقتصاد مقاومتی و خودباوری ملی، فرصت‌ها و چالش‌های تحقق آن، مجله اقتصادی، سال پانزدهم - شماره 7 و 8 (18): 5 – 22.
نادری، ابوالقاسم (1383)، اقتصاد آموزش،تهران:  انتشارات یسطرون.
ناصری، احمد؛ اسفندیاری‌فر، نیما وعمرانی نوش‌آذر،  محسن (1393)، بررسی و تبیین اقتصاد مقاومتی، دومین اجلاس بین‌المللی اقتصاد در شرایط تحریم.
نقشه جامع علمی کشور (1389)، تهران:  دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
نقشه مهندسی فرهنگی کشور(1392)، تهران:  دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
نکویی نایینی، سیدعلی (1394)، سنجش پایداری نظام‌های بهره‌برداری کشاورزی درراستای اهداف اقتصاد مقاومتی.
نیلی، مسعود و نفیسی، شهاب (1384)، تخمین سرمایه انسانی برمبنای متوسط سال‌هـای تحـصیل نیروی کار برای ایران (1379-1345)، فصلنامه پژوهش های اقتصادی ایران، سال هفتم، شماره 25.
واعظی، سیدکمال و فدایی، محمد (1394)، بررسی و تبیین مؤلفه‌های مدیریت راهبردی دانشگاه اسلامی مبتنی‌بر الگوی اقتصاد مقاومتی، مدیریت در دانشگاه اسلامی، شماره 9.
وحیدی، پریدخت (1385) بررسی تأثیر برنامه چشم‏انداز بخش‏های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و فرابخش‏ها بر نظام آموزش‌و‌پرورش، تهران: دبیرخانه طرح تدوین سند ملی آموزش و پرورش.