تربیت اخلاقی علامه طباطبایی (ره) با تأکید بر مبانی، هدف، محتوا، روش و ارزشیابی

برادران, ابوالقاسم; حسنی, محمد; داودی, محمد; ستاری, علی

تربیت اخلاقی علامه طباطبایی (ره) با تأکید بر مبانی، هدف، محتوا، روش و ارزشیابی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ نویسنده مسئول: مدرس دانشگاه فرهنگیان خراسان شمالی

² دانشیار پژوهشگاه مطالعات آموزش‌و‌پرورش

³ استادیار پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

⁴ ایران، تهران، دانشگاه الزهرا(س)، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، گروه علوم تربیتی

چکیده

تربیت اخلاقی یکی از دغدغه‌های مربیان نظام‌های تربیتی و اخلاقی جوامع در دوران معاصر است. در کشور ما نیز این موضوع مطرح ‌شده و از الگوهای متعدد و صاحب‌نظران غربی و اسلامی مختلف استفاده ‌شده است. هدف این مقاله، تبیین تربیت اخلاقی از دیدگاه علامه‌(ره) به‌عنوان نماینده رئالیسم اسلامی، باتأکیدبر چهار عنصر: هدف، محتوا، روش و ارزشیابی است. در این پژوهش از روش توصیفی ـ تحلیلی استفاده ‌شده است. هدف غایی تربیت اخلاقی علامه‌(ره) دستیابی به سعادت دنیوی و اخروی عامل اخلاقی است. ازنظر علامه، در تربیت اخلاقی، محتوا موضوعیت دارد و برنامه‌ریزان باید در سازماندهی و انتخاب آن تأملات جدی داشته باشند. اولین‌گام در تربیت اخلاقی علامه (ره) شناخت فضایل و رذایل اخلاقی است. روش دعوت، اصلی‌ترین روش آموزشی تربیت اخلاقی علامه (ره) است. علاوه‌براین، در تربیت اخلاقی از روش‌هایی مثل، اجرای عبودیت، احیای فطرت و روش رفع و پیشگیری بهره برده است. روش اساسی ارزشیابی در تربیت اخلاقی علامه (ره) خودسنجی است. متربی با استفاده از چهار مهارت: مشارطه، مراقبه، محاسبه و معاقبه با روش خودسنجی به ارزشیابی اخلاقی خود می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22516972.1398.27.43.4.6

عنوان مقاله [English]

Allame_Tabatabaee moral education by emphasizing on basis, purpose, content and evaluation

نویسندگان [English]

abolghasem baradaran ¹
mohammad hassani ²
mohammad davoodi ³
ali sattari ⁴

¹ Corresponding Author: Lecturer at Farhangian University of North Khorasan

² Associate Professor of Research Institute of Education

³ Assistant Professor of Hozeh and University Research

چکیده [English]

Moral education in the contemporary period is one of the sensations of policymakers and educational and moral system tutors of the society, and therefore they have used numerous models and different views of expert. Among these experts Allame_Tabatabaee(may Allah bless him) has possessed a notable position. The purpose of this paper, is making clear the moral education fron Allame's point of view by emphasizing on four elements: purpose, content, method and evaluating. It has been used of descriptive-analytical method in this research. The ultimate goal of Allame in moral education is accessing to worldly prosperity and prosperity in the hereafter and good intentions of moral factor. From Allame's point of view in moral education the Content has topicality and the planners should have serious revolving in its selection and organization. The first step in Allame moral education is recognizing moral virtues and wicked acts. Invitation method is the most fundamental method in teaching Allame moral education. Moreover, in moral education it has been utilizing some methods like: servitude, execution, revival method innate, preventing and eliminating method. Main method in evaluating in Allame moral education is self-criticizing. Trainers by self-criticizing method pays attention to evaluate his own morality by using four skills of promise, punishment, control and check.

کلیدواژه‌ها [English]

moral education
invitation based method
Allame_Tabatabaee
prosperity
self-criticizing

مراجع

آرمند، محمد (1387)، طراحی الگوی مطلوب تربیت اخلاقی در دوره متوسطه براساس نقد الگوی تربیت‌‌منش، رساله دکتری دانشگاه تهران.

آرمند، محمد و مهرمحمدی، محمود (1388)، نقد و بررسی الگوی تربیت منش براساس آراء علامه طباطبایی (ره)، مطالعات برنامه درسی، شماره 13 و 14: 62-52.

اسلامی، محمدتقی و دیگران (1388)، اخلاق کاربردی و کاوش‌های نوین در اخلاق عملی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.

اکبری، احمد؛ جاویدی، طاهره؛ شعبانی ورکی، بختیار و تقوی، محمد (1391) پژوهشنامه مبانی تعلیم‌و‌تربیت، ش 2: 25-1.

امام خمینی (ره)، روح‌الله (1368)، چهل حدیث، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

امید، مسعود (1380)، اخلاق‌شناسی علامه طباطبایی، نشریه پژوهش‌های اسلامی ، شماره 179 و 178: 70-45.

باقری، خسرو (1377)، مبانی و شیوه‌های تربیت اخلاقی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.

برادران، ابوالقاسم (1397)، نقد تربیت اخلاقی برنامه درسی مؤسسه پیشبرد فلسفه برای کودکان IAPC براساس دیدگاه علامه طباطبایی و ارائه راهکارهایی برای بومی‌سازی آن، رساله دکتری پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

جهانگیرازده، محمدرضا (1390)، دیدگاه‌های شناختی تحولی در رشد اخلاقی، مجله معرفت اخلاقی، سال دوم، شماره 8: 122-101.

حسنی، محمد (1393)، تربیت اخلاقی بر بنیاد نظریه ارزش‌شناسی علامه طباطبایی، دلیجان: نشر بهریار.

حسینی دهشیری، افضل‌السادات (1370)، نگرشی به تربیت اخلاقی از دیدگاه اسلامتهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.

حسینی‌زاده، سیدعلی (1391)، سیره تربیتی پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) ج اول، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

حقیقت، شهربانو و فریدی، محمد (1387)، بررسی و ارزیابی زمینه فلسفی و روش‌های آموزشی چهار رویکرد تربیت اخلاقی معاصر، فصلنامه اندیشه دینی ، پیاپی 26:134-105.

خسرونژاد، مرتضی (1384)، مفهوم کودکی و هدف ادبیات کودک، مجله علوم اجتماعی و انسانی ، شماره چهارم:167-154.

خلیلی، مصطفی (1391)، اخلاق توحیدی از دیدگاه علامه طباطبایی، مجله اخلاق وحیانی، شماره 1: 148-127.

داودی، محمد (1390)، سیره تربیتی پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع)، جلد سوم، تربیت اخلاقی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

درویشی، نصرالله (1394)، مقایسه رشد اخلاقی از دیدگاه علامه طباطبایی و کولبرگ، فرهنگ پژوهش، شماره 22 و 26، زمستان و بهار، ویژه فلسفه و کلام،125: 150-125.

دیلمی، احمد و آذربایجانی، مسعود (1381)، اخلاق اسلامی (ویراست دوم)، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

راهنما، اکبر (1378)، بررسی و تجزیه‌وتحلیل خاستگاه‌ها، غایات و روش‌های تربیت اخلاقی از دیدگاه کانت و خواجه‌نصیرالدین طوسی، رساله دکتری دانشگاه تربیت مدرس.

رمضانی، رضا (1387)، آرای اخلاقی علامه طباطبایی، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

الرود، فردریک (1381)، فلسفه‌های معاصر تربیت اخلاقی، ترجمه حسین کارآمد، مجله معرفت، شماره 61: 85-71.

سلطانی رنانی، سیدمهدی (1387)، ویژگی‌های ایدئال اخلاق اجتماعی و جامعه اخلاقی مطلوب ازمنظر علامه طباطبایی (ره)، علومقرآنوحدیث، کوثر، شماره 28: 33 - 45.

شورت، ادموندسی (1381)، روش‌شناسی مطالعات برنامه درسی، ترجمه محمود مهرمحمدی و همکاران، تهران: انتشارات سمت.

طباطبایی، سیدمحمدحسین (1371)، المیزان فی تفسیر‌القرآن، قم: اسماعیلیان.

طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374)، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: انتشارات اسلامی.

طباطبایی، سیدمحمدحسین (1414)، المیزان فی تفسیر‌القرآن، قم: موسسه نشر اسلامی.

طباطبایی، سیدمحمدحسین (1369)، بررسی‌های اسلامی، تنظیم‌ها در خسروشاهی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی و هجرت.

فرانکنا، ویلیام کی (1376)، درآمدی بر فلسفه اخلاق، ترجمه ‌هادی صادقی، قم: مؤسسه فرهنگی طه.

کبیری، زینب و معلمی حسن (1388)، مبانی و شیوه‌های تربیت اخلاقی در قرآن کریم از دیدگاه علامه طباطبایی، مجله تربیت اخلاقی، سال اول، شماره اول: 90-67.

کدیور، پروین (1386)، روان‌شناسی اخلاق، چاپ سوم. تهران: انتشارات آگاه.

گریز، آرلوند (1383)، فلسفه تربیتی شما چیست؟ ترجمه بختیار شعبانی ورکی و همکاران، مشهد: آستان قدس.

مجلسی، محمدباقر (1403 ق)، بحارالانوار، چاپ سوم، بیروت: داراحیاء التراث العربی.

مطهری، مرتضی (1387)، مجموعه آثار ، چاپ چهارم، جلد22، تهران: صدرا.

نوروزی، رضاعلی و همکاران (1393)، درآمدی بر اخلاق و تربیت اخلاقی در اندیشه‌های علامه طباطبایی، فصلنامه علمی - ترویجی اخلاق، شماره 4.

وجدانی، فاطمه (1391)، تحلیل مبانی فلسفی تربیت اخلاقی ازمنظر علامه طباطبایی (ره) و ارائه الگویی نظری جهت کاهش شکاف میان معرفت و علم اخلاق، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس.

وجدانی، فاطمه و همکاران (1393)، بررسی انتقادی سه دیدگاه رایج تربیت اخلاقی براساس دیدگاه علامه طباطبایی، دوفصلنامه علوم تربیتی از دیدگاه اسلام، سال دوم، شماره 2: 65-43.