اصول تربیت عقلانی در اندیشه فارابی

عادل زاده نایینی, فریبا; نوروزی, رضاعلی; رحمانی, جهانبخش

اصول تربیت عقلانی در اندیشه فارابی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری فلسفه تعلیم‌و‌تربیت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

² نویسنده مسئول: دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

³ استادیار دانشکده علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ایران

چکیده

با وجود اهمیّت عقل در فلسفه فارابی، پژوهشی جامع درجهت تبیین اصول تربیت عقلانی باتوجه‌به آراء و اندیشه‌های وی انجام نگرفته است، لذا هدف از انجام این پژوهش، تبیین اصول تربیت عقلانی باتوجه‌به اهداف تربیت عقلانی برمبنای اندیشه فارابی است. در این پژوهش که به روش استنتاجی فرانکنا صورت گرفته است؛ ابتدا مفاهیم مربوط به موضوع تحقیق توصیف شده، در ادامه، مضامین در مقوله‌های مجزا قرار گرفته و گزاره‌های واقع‌نگر فلسفی مربوط به آن مشخص شده است و در آخر به روش استنتاجی فرانکنا اصول تربیت عقلانی ازمنظر فارابی مشخص شده است. نتایج، مبین آن است که اصول تربیت عقلانی در اندیشه فارابی در حیطه‌ عقل نظری عبارتند از: اصل تربیت‌پذیری (تعلیم)، اصل راهنمایی، اصل لزوم آموزش و اصل تعقّل و در حیطه‌ عقل عملی: اصل آمادگی، اصل تربیت‌پذیری (تأدیب)، اصل مسئولیّت‌پذیری (عاملیّت فردی)، اصل تعاون و اصل استدراج.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22516972.1398.27.44.1.5

عنوان مقاله [English]

Principles of Rational Education In Farabi's Thought

نویسندگان [English]

fariba adel zadeh ¹
Reza Ali Norouzi ²
Jahanbakhsh Rahmani ³

¹ PhD candidate of philosophy of education, Islamic Azad University of Isfahan. Iran.

² Corresponding author: associate professor of educational sciences, University of Isfahan. Iran.

³ Assistant professor of educational sciences, Islamic Azad University of Isfahan. Iran.

چکیده [English]

Despite the significant role of rationality in Farabi’s philosophy, no comprehensive research has been conducted to explain the principles of rational education explaining his ideas. This research is intended to explain the principles of rational education in terms of its objectives according to Farabi’s thought. Employing Franken’s deductive method, the researchers explained the concepts of the research first. Then, they subdivided the themes into distinct categories and identified the realistic philosophical propositions. Finally, the principles of ritual education were identified from Farabi’s point of view. The results revealed that the principles of rational education in the domain of theoretical rationality included training, guidance, the necessity of education, and rationality. In the practical rationality, it included principles of readiness, trainability, responsiveness (individual agents), cooperation and gradualism.

کلیدواژه‌ها [English]

Farabi
objectives of rational education
principles of rational education
theoretical rationality
practical rationality

مراجع

باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس و توسلی، طیبه (1394)، رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم‌وتربیت، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

باقری، خسرو (1389)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: مدرسه.

برخورداری، زینب و خوشدونی فراهانی، سمیه (1395)، زن و ﻋﻘﻼﻧﯿﺖ ﺑﺮﻣﺒﻨﺎی اﻧﺴﺎن‌ﺷﻨﺎﺳﯽ ﻓﺎراﺑﯽ، ﺣﮑﻤﺖ ﻣﻌﺎﺻﺮ، 2، 7: 93 ـ 117.

بوذری‌نژاد، یحیی و خسروی، قاسم (1394)، جایگاه دانش‌های شرعی در طبقه‌بندی علوم از دیدگاه فارابی، غزالی و خواجه نصیرالدین طوسی، نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، 1، 4: 169 ـ 191.

تورانی، علی و رهبری، معصومه (1393)، نقش قوّه خیال در پدیده وحی از دیدگاه فارابی و ملاصدرا، دوفصلنامه انسان پژوهی دینی، 31، 11: 79 ـ 96.

ربانی، رسول؛ نوروزی، رضاعلی؛ و قادری، مهدی (1388)، تحلیلی بر اندیشه‌های تربیتی فارابی و دورکیم، تعلیم‌وتربیت اسلامی، 78، 17: 75 ـ 101.

شریعتمداری، علی (1384)، تعلیم‌وتربیت اسلامی، تهران: انتشارات امیرکبیر.

فارابی، ابونصر (1388)، الالفاظ المستعمله فی‌المنطق، ترجمه و شرح: حسن ملکشاهی، تهران: سروش.

فارابی، ابونصر (1396)، السیاسه المدنیه، ترجمه و شرح: حسن ملکشاهی، تهران: سروش.

فارابی، ابونصر (1371)، التنبیه علی سبیل السعاده، التعلیقات، رسالتان فلسفیتان، تحقیق: جعفر آل‌یاسین، تهران: انتشارات حکمت.

فارابی، ابونصر (1964)، السیاسه المدنی، تحقیق فوزی متری نجار، بیروت: مطبعه الکائولیکیه.

فارابی، ابونصر (1996)، سیاسه المدنیه، مقدمه و شرح علی بو ملحم، الطبعه الاولی، بیروت: دار و مکتبه الهلال.

کاوندی، سحر (1390)، مبانی اندیشه‌های تربیتی فارابی، معرفت اخلاقی، 1، 3: 45 ـ 64.

کیان، مرجان و نظام‌الاسلامی، فهیمه (1393)، تبیین و تحلیلی بر مفاهیم تربیتی ـ اخلاقی ازنظر فارابی، کومنیوس و روسو، فصلنامه اخلاق، 35، 10: 67 ـ 95.

گال، مردیت؛ بورگ، والتر و گال، جویس (1393)، روش‌های تحقیق کمّی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی، ترجمه احمدرضا نصر و همکاران، تهران: سمت، با همکاری دانشگاه شهید بهشتی.

ملکی، حسن (1379)، تربیت عقلانی در نهج‌البلاغه و دلالت‌های آموزشی آن، کتاب چهارم، مرکز مطالعات تربیت اسلامی.

هاشمی، سیداحمد و درخشنده، رضا (1396)، بررسی اندیشه‌های تربیتی در فلسفه تطبیقی از دیدگاه فارابی و مطهری، فصلنامهمطالعاتروان‌شناسیوعلومتربیتی، 1، 3: 89 ـ 100.