کاوش پدیدارشناختی بر شایستگی‌های پایه آموزگاران برای تحقق ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری برنامه درسی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

2 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

3 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، شناسایی شایستگی‌های پایه آموزگاران برای تحقق ساحت تربیت اعتقادی، عبادی و اخلاقی است. به منظور دست‌یابی به این هدف، پژوهش حاضر مبتنی بر رویکرد کیفی تحقیق است و برای پاسخ گویی به سوالات پژوهش از روش پدیدارشناختی بهره برده است. جامعه آماری شامل سه گروه مدرسان مراکز تربیت معلم، اعضای هیات علمی گروه‌های علوم تربیتی و معارف دانشگاه‌های اصفهان و یزد و کارشناسان علوم حوزوی بوده است. روش نمونه‌گیری به صورت هدفمند از نوع گلوله برفی، تا جایی ادامه یافت که پژوهشگر با استفاده از مصاحبه نیمه ساختار یافته با 22 نفر از اعضای نمونه به اشباع نظری رسید. در تحلیل داده‌ها از تحلیل محتوای استقرایی، تکنیک شش مرحله ای آرباخ و سیلورستان استفاده شد. بر اساس نظر متخصصان، شایستگی‌های پایه آموزگاران در تربیت اعتقادی شامل بصیرت دینی و محبت و مودت است. بصیرت عبادی، گرایش عبادی و رفتار عبادی شایستگی های مورد انتظار در بعد عبادی می باشد و شناخت اخلاقی، احساس اخلاقی و رفتار اخلاقی شایستگی‌های مورد انتظار در تربیت اخلاقی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Phenomenological Exploration basic competencies of teachers to achieve the domain Islamic (ideological) and moral education

نویسندگان [English]

  • fatemehsadat Mosavinodushan 1
  • Mohammad Reza Nili 2
  • Mohammad Reza Neyestani 3
1 Department of Education and Psychology, faculty of Education. Isfahan University.
2 Department of Education, Faculty of Education ans Physiology, Isfahan University, Isfahan
3 Department of Education, Faculty of Education ans Physiology, Isfahan University, Isfahan
چکیده [English]

The main purpose of this study is to identify the Basic competencies of teachers to achieve the domain Islamic (ideological) and moral education. In order to achieve this objective, the present study is based on a qualitative research approach and has used the Phenomenological method to answer the questions. The statistical population included three groups teachers of teacher training centers, faculty members of the departments of educational sciences and Islamic Studies of Isfahan and Yazd universities and experts in Islamic theological. Purposive sampling method based on snowball was continued until the researcher reached a theoretical saturation using semi structured interviews with 22 members of the sample. After transcribing the interviews, in order to analyze the information coding and categorization methods were used. According to the experts, the Basic competencies of teachers in in the domain Islamic (ideological) education include categories of religious insight and love and in the Worship dimensions categories competencies expected is Worship insight, Worship tendency and Worship behavior and three categories of moral cognition, moral feeling and moral behavior are the competencies expected in moral education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • competency
  • Islamic (ideological) education
  • moral education
  • teachers

عنوان مقاله [العربیة]

بحث ظاهری حول الکفایات الأساسیۀ للمعلمین لتحقیق مجال التربیۀ الدینیۀ والتعبدیۀ والأخلاقیۀ

چکیده [العربیة]

والغرض الرئیسی من هذا البحث هو التعرف على الکفایات الأساسیۀ للمعلمین لتحقیق مجال التربیۀ الدینیۀ
والدینیۀ والأخلاقیۀ. ولتحقیق هذا الهدف اعتمد البحث الحالی على منهج البحث النوعی واستخدم المنهج
الفینومینولوجی للإجابۀ على تساؤلات البحث. شمل المجتمع الإحصائی ثلاث مجموعات من معلمی مراکز تدریب
المعلمین، وأعضاء هیئۀ التدریس فی العلوم التربویۀ وأقسام التعلیم فی جامعتی أصفهان ویزد، وخبراء العلوم
الإکلیریکیۀ. واستمر أسلوب أخذ العینات کرة الثلج الهادفۀ حتى وصل الباحث إلى التشبع النظری باستخدام
المقابلات شبه المنظمۀ مع 26 فردا من أفراد العینۀ. وفی تحلیل البیانات، تم استخدام تحلیل المحتوى الاستقرائی،
وتقنیۀ أرباخ وسیلفرستان ذات الخطوات الست. وبحسب الخبراء، فإن الکفاءات الأساسیۀ لمعلمی التربیۀ الدینیۀ
تشمل البصیرة الدینیۀ والمحبۀ. البصیرة التعبدیۀ، والنزعۀ التعبدیۀ، والسلوک التعبدی هی الکفایات المتوقعۀ فی
الجانب التعبدی، والمعرفۀ الأخلاقیۀ، والشعور الأخلاقی، والسلوک الأخلاقی هی الکفایات المتوقعۀ فی التربیۀ
الأخلاقیۀ.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • استحقاق
  • التعلیم الدینی
  • التدریب التعبدی
  • تدریس روحی
  • معلمون

Smiley face

مراجع

اشتراوس، آنسلم و جولیت کوربین، (1393)،  اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه و شیوه‌ها، ترجمه بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
بازرگان، عباس، (1399)، مقدمه ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته، انتشارات دانشگاه تهران.
پاک‌سرشت، محمد، (1397).،جایگاه تربیت اعتقادی در برنامه درسی دین و زندگی دوره دوم متوسطه و آسیب‌شناسی آن، فصلنامه جامعه‌شناسی آموزش وپرورش، (9)9،  66-49.
ترنیکی، مرتضی. (1388). نقش برنامه‌های درسی و فعالیت‌های فوق برنامه در تبیین تربیت دین از دیدگاه معلمان و مربیان پرورشی شهر قوچان، دانشگاه علامه طباطبائی، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی.
جاویدان، لیدا، اسماعیلی، عبدالله، شجاعی، علی اصغر، (1397)، تدوین الگوی ویژگی‌ها و شایستگی‌های معلمی بر اساس اسناد بالادستی آموزش و پرورش، پژوهش در نظام‌های آموزشی، ویژه نامه بهار:1136-1123
خمینی، سید روح الله، (1389)، صحیفه امام خمینی، ج 14، قم: موسسه تنظیم و نشر امام خمینی (س).
داوودی، محمد، (1398)، نقش معلم در تربیت دینی، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
داودی، محمد، (1388)، تأملی در هدف تربیت اعتقادی، تربیت اسلامی، (9): 47-61.
دلشاد تهرانی، مصطفی، (1393)، سیری در تربیت اسلامی، تهران: دریا.
دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت نامه دهخدا. تهران: انشتارات دانشگاه تهران.
رضایی، منیره، (1398)، شایستگی‌های حرفه‌ای معلمان: گذشته، حال، آینده، تعلیم و تربیت، (35)138. 150-129.
رضایی اصفهانی، محمدعلی و حمید نجفی جزه‌ای، (1393)، تربیت عبادی ازمنظر قرآن، علم و قرآن، (8)14، 120-85.
ساجدی، ابوالفضل و حسین خطیبی، (1391)، تربیت اعتقادی و شاخص‌های آن. تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک.
سیلور، جی گالن، الکساندر، ویلیام ام و لوییس، آرتور جی، (1392)، برنامه ریزی درسی برای تدریس و یادگیری بهتر. ترجمه غلامرضا خوی نژاد، مشهد: آستان قدس رضوی، به نشر.
شجاعی زند، علیرضا، (1388)، تبارشناسی تجربه دینی در مطالعات دین داری. فصل نامه تحقیقات فرهنگی (6). 31-47.
شریعتمداری، علی، (1399)، اصول و فلسفه تعلیم وتربیت، تهران: انتشارات امیرکبیر.
عباباف، زهره؛ فراستخواه، مقصود و فائزه قدوسی، (1399)، شایستگی‌های معلمی از نگاه کنشگران عرصه تربیت: نقاط اشتراک و تمایز. تعلیم و تربیت، (36)141، 106-83.
عقیلی، سید رمضان؛ علم الهدی، جمیله و کوروش فتحی واجارگاه، (1397)، طراحی الگوی برنامه درسی تربیت اخلاقی در دوره ابتدایی نظام آموشی ایران، تدریس پژوهی، (6)4،  23-1.
فرمهینی فراهانی؛ محسن، حسینایی؛ فاطمه، احمدآبادی و نجمه آرانی، (1398)، بررسی جایگاه حیات طیبه در سند تحول بنیادین و تبیین راهکارهای تحقق آن در آموزش وپرورش، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، (27)42،  104-79.
کانت، ایمانوئل، (1392)، تعلیم وتربیت: اندیشه‌هایی دربارة آموزش وپرورش، ترجمة غلامحسین شکوهی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
گال، مریدیت؛ بورگ، والتر و جویس گال، (1391)، روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روانشناسی، ترجمه احمدرضا تصر اصفهانی و همکاران، تهران: سمت، دانشگاه شهید بهشتی.
مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران، (1390)، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
مدور، معصومه؛ فرمهینی فراهانی، محسن و بهشتی، سعید، (1399)، مبانی تربیت اخلاقی در نظریه انسان‌شناسی شهید مطهری، پژوهش در مسائل تربیت اسلامی، (28)48، 30-5.
محمدی، طالب؛ حسنی، رفیق ومحمدی، مجید، (1398)، مدل بومی ارتقای آگاهی و نگرش معلمان استان کردستان نسبت به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، فصلنامه علمی تدریس پژوهی، (7)3: 264-243.
مطهری، مرتضی، (1398)، تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: انتشارات صدرا.
ملکی، حسن؛ شاملی، عباسعلی و مهدی شکرالهی، (1390)، تربیت عبادی در کودکان، اسلام و پژوهش‌های تربیتی،  (1)3، 132-105.
ملکی، حسن، (1391)، صلاحیت‌های حرفه معلمی، تهران: انتشارات مدرسه.
 موسوی، سید ابوالقاسم؛ جواهری، محمدرضا وایوب اکرمی،  (1396)، روش‌های ایجاد و تعمیق باور به وجود خداوند در تربیت اعتقادی بر اساس سیره‌ی امام رضا. آموزه‌های تربیتی در قرآن و سنت، (3)2،  106-89.
میرشاه جعفری، ابراهیم و افسانه کلباسی، (1388)، دیدگاه برنامه درسی اخلاق مدار با تکیه بر پرورش منش. معرفت اخلاقی،  (1)1،  171-194.
مهرمحمدی، محمود. (1392). بازاندیشی فرایند یاددهی- یادگیری و تربیت معلم. تهران: انتشارات مدرسه.
میرعرب، فرج اله،  (1392)، تربیت اعتقادی و معنوی با نگاه قرآنی، قم: نشر بوستان.
نقیب زاده، میرعبدالحسین، (1391)، گفتارهایی در فلسفه و فلسفه تربیت، تهران: انتشارات طهوری.
نوروزی نژاد، محمد و مینو طباطبایی، (1399)، رویکرد تعلیم و تربیت اسلامی در ساحت‌های شش‌گانه سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش، حیات طیبه، (7)2، 46-35.
نیستانی، محمدرضا، (1391)، کلاسی از جنس واقعه: درس‌هایی که از استاد غلامحسین شکوهی آموخته‌ام، اصفهان: آموخته.
Bischoff, K. (2016), “The Civic Effects of Schools: Theory and Empirics”, Theory and Research in Education, 14 (1), 91-106.
http://dx.doi.org/10.1177/1477878515619794.
 
Chiang, Tiem Hui; Trezise, Damien. (2021). How teacher competence functions as an institutionalised discourse in the epoch of globalization.
Cambridge Journal of Education. 51: 105-125.
 
Ghiatau, Roxana  Maria(2015). Ethical Competence for Teachers: A Possible Model. Symposion 2(3):387-403.
 
Halloway, I, Wheeler, S (2009). Qualitative research in nursing and healthcare, Wiley-Blackwell.
Redjeki1, Sukirman2, Santoso. (2021). Education and Training Technology   Increases Teacher Competence. Journal of Physics: Conference Series, 1823: 1-7.
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
دوره 31، شماره 58
بهار 1402
خرداد 1402
صفحه 271-298

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 مرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 29 مهر 1400
  • تاریخ پذیرش: 08 اسفند 1401
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار