تربیت متعالی در دیدگاه امام محمد غزالی و آبراهام مازلو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی مشاوره، شاغل در مدارس شهر شیراز،ایران.

2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز

چکیده

این پژوهش با روش تحلیل محتوای کیفی و به شیوه استقرایی کوشیده است با بررسی آراء و افکار امام محمد غزالی _اندیشمند و عارف مسلمان قرن پنجم هجری_ و آبراهام مازاو _روان‌شناس انسان‌گرای قرن بیستم_ مدل تربیتی آن دو را برای دستیابی به بالاترین مراتب تعالی بررسی و مقایسه نماید. جامعه آماری پژوهش، آثار دو اندیشمند شامل کتاب‌ها، مقالات و سخنرانی‌هاست. بررسی نشان می‌دهد که نظام تربیتی این دو، اشتراکات و نیز تفاوت‌هایی دارد. مهمترین تفاوت در تعیین هدف غایی از تربیت متعالی است که غزالی آن را هدفی اخروی می‌داند. در شیوه تربیتی غزالی، بر اعتدال، ایجاد عادت به عمل نیک، و حضور مربیان فرهیخته تأکید شده است؛ درحالی‌که مازلو بر ارضای سلسله مراتب پایین‌تر نیازها، و تکیه بر خلاقیت و آزادی فردی تأکید می‌کند. اگرچه ارزیابی نشان می‌دهد که نظام تربیتی غزالی از انسجام بیشتری برخوردار است اما تأکید بر خلاقیت و آزادی انتخاب _آن‌چنان که در دیدگاه مازلو وجود دارد_ همزمان با حضور مربیان متعالی به عنوان الگوی متربیان، می‌تواند به کارآمدتر شدن این نظام کمک ‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Transcendental Training from point of view of Imam-Muhammad Al-Ghazali and Abraham Maslow

نویسندگان [English]

  • leila dehghani 1
  • najaf jowkar 2
1 Bachelor of Counseling, working in schools in Shiraz, Iran.
2 Professor of Persian Language and Literatur of shiraz university, Iran.
چکیده [English]

This research has tried the method of contend analysis and inductive method to investigate opinions and thoughts of Abu-Muhammad Al-Ghazali-philosopher and wise person in the fifth century (AH) and Abraham Maslow-humanistic Psychologist in the 20th century to compare the training model they presented aiming for the human to attain highest levels of transcendence. The statistical population under study is the works of these two thinkers, including The books, letters and lectures. study shows that training system of these two philosophers have many similarities and differences. The most important difference is the eventual aim of transcendent training which Al-Ghazali identifies as an otherworldly aim. Al-Ghazali’s methodology emphasizes on moderation, making proper habits and advantage of having superior teachers. On the other hand Maslow emphasizes on fulfilling lower level needs and relying on person’s creativity and freedom. Although Al-Ghazali’s training system seems to be more organized, this research finds the combining use of creativity and freedom of choice with benefit of having superior teachers to be helping this system become more effective.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam-Muhammad Ghazali
  • Abraham Maslow
  • self-actualization
  • Transcendental training

عنوان مقاله [العربیة]

التربیۀ المتعالیۀ فی نظر الإمام محمد الغزالی وإبراهیم ماسلو

چکیده [العربیة]

حاول هذا البحث، باستخدام منهج تحلیل المحتوى النوعی والمنهج الاستقرائی، دراسۀ ومقارنۀ آراء وأفکار
الإمام محمد الغزالی -المفکر والصوفی المسلم فی القرن الخامس الهجری- وإبراهیم مازاو -عالم النفس الإنسانی فی
القرن العشرین. القرن- ومقارنۀ نموذجهم التعلیمی لتحقیق أعلى مستویات التمیز. المجتمع الإحصائی للبحث هو
أعمال اثنین من المفکرین بما فی ذلک الکتب والمقالات والمحاضرات. ویظهر الاستطلاع أن النظام التعلیمی لهذین
الاثنین لدیه أوجه تشابه واختلاف. والفرق الأهم هو فی تحدید الهدف النهائی للتعلیم التجاوزی، والذی یعتبره الغزالی
هدفاً للحیاة الآخرة. یتم الترکیز فی طریقۀ الغزالی التعلیمیۀ على الاعتدال، وخلق عادة فعل الخیر، ووجود معلمین
متعلمین؛ بینما یؤکد ماسلو على إشباع التسلسل الهرمی الأدنى للاحتیاجات، والاعتماد على الإبداع والحریۀ الفردیۀ.
ورغم أن التقییم یظهر أن نظام الغزالی التعلیمی أکثر تماسکًا، إلا أن الترکیز على الإبداع وحریۀ الاختیار -کما هو
موجود فی وجهۀ نظر ماسلو- وفی نفس الوقت وجود معلمین ممتازین کقدوة، یمکن أن یساعد فی جعل هذا النظام
أکثر کفاءة

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الإمام محمد الغزالی
  • أبراهام مازلو
  • الذات
  • تعلیم ممتاز

Smiley face

مراجع

ابوطالب، پروین، (1387)، مفهوم کودکی از دیدگاه امام محمد غزالی و پیامدهای تربیتی آن، به راهنمایی: مرتضی خسرونژاد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه شیراز.
اکبری، زهرا، (1392)، ترجمه و تحقیق کتاب ادیان، ارزش‌ها و تجارب اوج، به راهنمایی: حجت‌الله جوانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا، مهرماه 1392.
بختیارنصرآبادی، حسن‌علی. نوروزی، رضاعلی. رحمانپور، محمد، (1386)، درآمدی بر تعلیم و تربیت و مبانی آن از دیدگاه غزالی، دوفصلنامه تربیت اسلامی، سال دوم. شماره4، بهار و تابستان 1386. صص 193-217.
حیدری، حسین و جواد روحانی رصاف و خدیجه کاردوست فینی، (1393)، جایگاه معنویت و تجارب اوج از دیدگاه آبراهام مازلو، فصلنامه علمی_ پژوهشی انسان پژوهی دینی، سال یازدهم، شماره 31 بهار و تابستان 1393، 27-53.
خوانساری، محمدامین و آذربایجانی، مسعود، (1392)، روش‌شناسی غزالی در روان‌شناسی دین، روش‌شناسی علوم انسانی، سال 19، شماره 75-74، بهار و تابستان 1392، 149-170.
رفیعی، بهروز (1381)، آرای دانشمندان مسلمان در تعلیم و تربیت و مبانی آن، جلد سوم، تهران: سمت.
شریعت باقری، محمدمهدی، (1393)، "پیش درآمدی بر نظریه روان‌شناسی و تعلیم و تربیت فطرت‌گرا"، روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، سال پنجم، شماره هجدهم، زمستان 1393، صص 81-108.
شولتز، دوان، (1387)، روان‌شناسی کمال، چاپ پانزدهم، ترجمه گیتی خوشدل، تهران: نشر پیکان.
شمشیری، بابک، (1385)، تعلیم و تربیت از منظر عشق و عرفان، تهران: انتشارات طهوری.
طیبی ابوالحسنی، سید امیرحسین، (1398)، "درآمدی بر روش تحقیق: رویه‌های استاندارد تحلیل داده‌های کیفی"، سیاست‌نامه علم و فناوری، دوره 9، شماره 2 تابستان 1398، صص 67-95.
عثمان، عبدالکریم، (1365)، روان‌شناسی از دیدگاه غزالی و دیگر دانشمندان اسلامی دفتر دوم، ترجمه محمد باقر حجتی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
غزالی، محمد، (1381)، اﺣﻴﺎء ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ چهارجلد، ﺗﺮﺟﻤﺔ ﻣﻮﻳﺪاﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤـﺪ ﺧـﻮارزﻣﻲ، ﺑـﻪ ﻛﻮﺷـﺶ ﺣﺴـﻴﻦ ﺧﺪﻳﻮﺟﻢ، ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻠﻤﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ.
     غزالی، محمد، (1388)، چنین گفت غزالی، ترجمه ایهاالولد، مترجم زاهد ویسی، چاپ دوم، تهران: نگاه معاصر.
غزالی، محمد، (1380)، کیمیای سعادت دوجلد، تصحیح احمد آرام، تهران: مرکزی.
غزالی، محمد، (1374)، میزان‌العمل، تصحیح سلیمان دنیا، ترجمه علی اکبر کسمایی، تهران: سروش.
غزالی، محمد، (1349)، المنقذ من الضلال، ترجمه زین‌الدین کیائی نژاد، تهران: موسسه مطبوعاتی عطایی.
  فلاحی، کیومرث، (1394)، "سلامت معنوی و نیکبختی این جهانی با توجه به نظری تعادل امام محمد غزالی"، اطلاعات سیاسی_اقتصادی، زمستان 1394، شماره302، 138- 149.
مازلو، آبراهام اچ، (1367)، انگیزش و شخصیت، مترجم احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
مازلو، آبراهام اچ، (1374)، افق‌های والاتر فطرت انسان، مترجم احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس رضوی.
مازلو، آبراهام اچ، (1398)، ادیان، ارزش‌ها و تجارب اوج، ترجمه زهرا اکبری، چاپ دوم، تهران: نشر کرگدن.
مازلو، آبراهام اچ، (1371)، به سوی روانشناسی بودن، ترجمه احمد رضوانی، مشهد: آستان قدس.
مازلو، آبراهام اچ، (1381). زندگی در اینجا و اکنون. ترجمه مهین میلانی. تهران: فراروان.
Griffel, F. (2009). Al-ghazali’s Philosophical Theology. Oxford: Oxford University Press.
Heylighen, f. (1992), “A Cognitive-Systematic Reconstruction of Theory of Self-Actualization,” Behavioral Science, 37, 39_57.
Newman, L. (2007), Basic of Social Reaserch. Qualitative and Quantitative Approaches, Second edition. United States: Allyn & Bacon.
Ordun,G., Akan,F. (2017). Self-Actualization, Self-Efficacy and Emotional Intelligence of Undergraduate Student. Jurnal of Advanced Management Science. Vol, 5(3), pp 170-175.
Yahya. N, Omar. S.H.S, Al-Shafi’l. Muneer‘deen. M, MohaShaifulbahri Abdullah, Moha Safri Ali, (2018), “The Concept of Human Will According to Al-Ghazali and Abraham Maslow: AcComparative Study.” International Journal of Academic Reaserch In Business And Social Sciences, Vol 8. No 10. Oct, 2018. pp 92-99 .
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
دوره 31، شماره 58
بهار 1402
خرداد 1402
صفحه 155-184

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 اسفند 1399
  • تاریخ بازنگری: 12 آبان 1400
  • تاریخ پذیرش: 08 اسفند 1401
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار