مولفه ها و کیفیت ارزشیابی در اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 ایران، تهران، دانشگاه الزهرا(س)، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، گروه علوم تربیتی

2 مدیریت و برنامه ریزی آموزشی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

مساله نگاه تک بعدی به ارزشیابی در نظامات تربیتی، باعث بروز مشکلاتی برای متربیان می شود. در اسلام نگاه به ارزشیابی با ابعاد جامع تر صورت می گیرد. هدف این مقاله، تبیین کیفیت ارزشیابی در نظام تربیتی اسلام است. در راستای این هدف، سه مولفه اساسی هدف، روش و ویژگی های ارزشیابی در نظام تربیتی اسلام تبیین شد. در گردآوری داده ها به شیوه اسنادی از آیات قرآن، احادیث و تفاسیر استفاده به عمل آمد. نتایج نشان داد نظام ارزشیابی در اسلام با لحاظ نمودن ویژگی هایی نظیر جامعیت، کیفیت، کمیت، دقت و اطمینان و مولفه های اساسی هدف، زمان، مکان، روش ها، ابزار و ملاک های ارزشیابی، تفاوت هایی با روش های ارزشیابی مرسوم دارد. با مفروض قرار دادن این که آموزش و پرورش در کشور ما قصد تاسی از آموزه های تربیت اسلامی را دارد، در این صورت ضرورت روی آوری به ویژگی ها و مولفه های اساسی ارزشیابی در نظام تربیتی اسلام ضرورت دارد. بدینسان پیشنهاد پژوهش به سیاستگذاران، برنامه ریزان و عوامل تربیتی در آموزش و پرورش، روی آوری به سنت ارزشیابی در اسلام است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Components and quality of evaluation in Islam

نویسندگان [English]

  • ali sattari 1
  • marziyeh shahnoosh 2
  • parvin samadi 2
1
2 Faculty of Education and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The issue of one-dimensional view of evaluation in educational systems causes problems for students. In Islam, the view of evaluation is more comprehensive. The purpose of this article is to explain the quality of evaluation in the Islamic educational system. In line with this goal, three basic components of the purpose, method and characteristics of evaluation in the Islamic educational system were explained. Quranic verses, hadiths and commentaries were used to collect data in a documentary manner. The results showed that the evaluation system in Islam, in terms of features such as comprehensiveness, quality, quantity, accuracy and reliability and the basic components of purpose, time, place, methods, tools and criteria, are different from conventional evaluation methods. Assuming that education in our country intends to rely on the teachings of Islamic education, then it is necessary to turn to the basic features and components of evaluation in the Islamic educational system. Thus, research proposal to policy makers, planners and educational factors in education is to turn to the tradition of evaluation in Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • component
  • quality
  • evaluation
  • education system
  • Islam

Smiley face

قرآن کریم. (1398). ترجمه دیباجی حسینی اصفهانی، سید محمد تقی، قم: نور البشری.
نهج البلاغه. (1387). ترجمه دشتی، محمد، قم: پارسایان.
بازرگان هرندی، عباس. (1388). ارزشیابی آموزشی، مفاهیم، الگوها و فرآیند عملیاتی، تهران: سمت.
باقری، خسرو. (1394). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، جلد 1، تهران: مدرسه.
ابیلی، خدایار. (1375). ارزشیابی طرح‌ها وبرنامه های آموزشی برای توسعه، اس، اچ بولا، ترجمه خدایار ابیلی، تهران: موسسه بین المللی روش‌های آموزش بزرگسالان
بهارستان، جلیل. (1381). مطالعه تطبیقی ارزشیابی در مدیریت اسلامی و مدیریت متداول، علوم اجتماعی وانسانی (36)، 56-71.
پوپر، کارل ریموند. (1370). منطق اکتشاف علمی، ترجمه احمد آرام، تهران: سروش.
پیاژه، ژان. (1375). تربیت به کجا ره می‌سپارد؟، ترجمه محمود منصور و پریرخ دادستان، پریرخ، تهران: دانشگاه تهران.
توتونچی، مینا، چنگیز، طاهره، عالی پور، لیلی، یمانی، نیکو. (1385). نظرات اعضای هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نسبت به فرآیند ارزشیابی استاد، آموزش در علوم پزشکی، (6)، ص. ص 23 -31.
جاسبی، عبدالله و ربیعی مندوجین، محمد رضا. (1378). مبانی فلسفی ارزشیابی از دیدگاه مدیریت اسلامی، آینده پژوهی مدیریت، (4)، 5-16.
جوادی آملی، عبدالله. (1396). دانش و روش بندگی، قم: اسراء.
حرانی، ابی محمد الحسن بن علی. (1358). تحف العقول. ترجمه غفاری، علی اکبر، تهران: اسلامیه.
حرعاملی، محمد بن حسن. (1404ق). وسائل الشیعه، چاپ اول، ج16، قم: موسسه آل البیت.
حسینی زاده، سیدعلی. (1386). ارزشیابی آموزشی در سیره پیامبر و اهل بیت (ع)، تربیت اسلامی (5)، 37-54.
خرمشاهی، بهاءالدین. (1361). پوزیتیویسم منطقی، چاپ اول، تهران: مرکز انتشارات علمی و فرهنگی.
دلشاد تهرانی، مصطفی. (1385). سیری در تربیت اسلامی، تهران: دریا.
دلوی، محمدرضا و همکاران. (1397). مدیریت منابع انسانی، تهران: نقش نگین.
رابینز، استیفن. پی. (1394). رفتار سازمانی، ترجمه پارسائیان، علی و اعرابی، سید محمد، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی
سیف، علی اکبر . (1390). اندازه گیری، سنجش و ارزشیابی آموزشی، تهران: دوران.
شکاری، عباس. (1385). معرفت شناسی تطبیقی نظارت وارزشیابی از دیدگاه مدیریت غربی با مدیریت علوی، مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه امام حسین (ع)، (107)، 63-130.
علم الهدی، جمیله. (1382). نقش جریان روشنفکری در سکولاریسم تربیتی، تهران: موسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
قرائتی، محسن. (1363). معاد، قم: اسلامی.
کفاشان، محمد، خیرالله، عزت الله. (1396)، ارزشیابی مبتنی بر شایستگی بر اساس آموزه‌های دینی وسند تحول بنیادین، رشد آموزش فنی و حرفه ای و کارو دانش،  (46)،182-189.
 کلینی، محمدبن یعقوب بن اسحاق. (1992م). اصول الکافی، ج 1، بیروت: دارالاضواء.
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق. (1407ق). اصول الکافی، ج 2 و5، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
گوتک، جرالد ال. (1394، مکاتب فلسفی وآراء  فلسفی، ترجمه: محمد جعفر پاک سرشت، تهران: سمت.
طباطبایی، محمدحسین. (1362). تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، ج 17 قم: اسلامی.
محدث نوری، (میرزاحسین. (1988). مستدرک الوسائل، ج 9، بیروت: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
24) محمدی ری شهری . (1386). میزان الحکمه، ج 3 و 6. قم: دارالحدیث.
معین، محمد. (1363). فرهنگ فارسی معین، چاپ ششم. تهران: امیر کبیر.
مگی، بریان. (1359). پوپر، ترجمه بزرگمهر، منوچهر، تهران: خوارزمی.
نجفی، حسن، ملکی، حسن. (1395)، بررسی تطبیقی عناصر برنامه درسی تربیت اخلاقی از دیدگاه شهید مطهری و روسو، معرفت اخلاقی، (19)،91-114.
نقوی، میرسیدعلی و فرهادی . (1395). ارزیابی عملکرد سازمانی از منظر نهج البلاغه،  پژوهش نامه نهج البلاغه، شماره15، ص.ص21-39.
ویسی، غلامرضا. (1384). اصول ارزشیابی عملکرد کارکنان با رویکرد دینی، حصون،  (4)، 137-154.
  سازمان امور اداری و استخدامی کشور. (1375). طرح ارزشیابی کارکنان دولت، دفتر بهسازی و بهره وری نیروی انسانی، تهران: سازمان معین ادارات.
دوره 31، شماره 58
فصلنامه بهار
خرداد 1402
صفحه 379-398
  • تاریخ دریافت: 29 آبان 1400
  • تاریخ بازنگری: 02 شهریور 1401
  • تاریخ پذیرش: 09 خرداد 1402
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1402