شناسایی و تبیین مؤلفه ‏های هویت ‏ساز انسان از منظر نهج ‏البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان

2 استادیار،گروه آموزشی علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان

چکیده

هدف تحقیق حاضر شناسایی و تبیین مؤلفه‏های هویت‏ساز انسان از منظر نهج‏البلاغه است. این تحقیق در پارادایم کیفی و بر اساس نظریه داده بنیاد و از روش کدگذاری استقرایی داده‏ها انجام گرفته است. نمونه مورد تحلیل، کل متن نامه‏ها، خطبه‏ها و حکمت‏های نهج‏البلاغه بود که داده‏ها به شیوه‏ی هدفمند و با رعایت قاعده‏ی اشباع نظری گرد‏آوری شد. به منظور اعتبارسنجی تحقیق از روش مسیر ممیزی استفاده شده است. همچنین نتایج پس از اعمال نظر پنج نفر از صاحب‌نظران و خبرگان عرصه هویت اسلامی، جمع‌بندی و اصلاحات لازم صورت گرفت. به‌منظور پایایی و اعتبایابی یافته‌‌ها، ضریب توافق نمره‌گذاران برای واحدهای تحلیل تخصیص‌داده‌شده صورت گرفت. یافته‏های تحقیق حاکی از آن است که 22 کد محوری شامل حکمت‏ورزی، اندیشه‏ورزی در امور، کسب آگاهی از امور، تأمل‏ورزی در تاریخ، تجربه‏محوری، تربیت‏پذیری، انجام اصولی و دقیق امور، عمل متفکرانه، استواری در امور، اتکال به پروردگار، یقین‏ورزی، میانه‏روی در امور، حفظ نقطه تعادل، پرورش روحیات درونی، خودکنترلی، اخلاص در نیات و اعمال، خضوع، خداباوری، خودارزشمندپنداری، خودارزیابی، توجه به امور دنیایی و احساس تعهد و مسئولیت و 9 کد گزینشی شامل معرفت‏اندوزی، عملگرایی، استحکام‌سازی درونی، تعادل‌جویی، خودسازی، خدامحوری، خودنگری، دنیاداری، تعهدورزی به عنوان مؤلفه‌های هویت‌ساز از منظر نهج‏البلاغه احصا گردید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Identifying and Explaining the Components of the Identity of the Human Being from the Perspective of Nahj al-Balaghah

نویسندگان [English]

  • Ali Shiravani Shiri 1
  • Mokhtar Zakeri 2
1 Assistant Professor, department of Education, Farhangian University
2 استادیار،گروه آموزشی علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان
چکیده [English]

The purpose of this study is to identify and explain the components of the identity of the desired human being from the perspective of Nahj al-Balaghah. Nahj al-Balaghah is considered as one of the rich sources of Islamic education. This research is based on a qualitative paradigm based on data theory and inductive coding of data. The analyzed sample was the entire text of letters, sermons and wisdoms of Nahj al-Balaghah translated by Mohammad Dashti that the data were collected in a purposeful manner and in accordance with the rule of theoretical saturation. In order to validate the research, the audit path method has been used. Also, the results of the analysis were summarized and the necessary corrections were made after applying the opinions of five experts in the field of Islamic identity. In order to validate the findings and results of the article, the scorers' agreement coefficient was determined for the allocated analysis units. Findings of the research indicate that 22 central codes include judgment, thinking about affairs, gaining knowledge of affairs, meditating on history, central experience, educability, principled and accurate execution of affairs, action thoughtful, steadfast in affairs, reliance on God, certainty, moderation in affairs, maintaining balance, cultivating inner spirits, self-control, sincerity in intentions and actions, humility, theism, self-esteem, self-esteem, attention to worldly affairs and feelings commitment and responsibility and 9 selection codes including knowledge acquisition, pragmatism, internal consolidation, balancing, self-construction, God-centeredness, selfishness, worldliness, and commitment were identified as components of identity from the perspective of Nahj al-Balaghah.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Identity
  • Identity-Building Components
  • Nahjul Balagha
  • Imam Ali (PBUH)

عنوان مقاله [العربیة]

تحدید وإیضاح مکونات الهویة الإنسانیة من وجهة نظر نهج‏البلاغة

چکیده [العربیة]

یهدف البحث الحالی إلى الإیضاح و التعرّف على مکونات الهویة الإنسانیة وتفسیرها من وجهة نظر نهج البلاغة. تم إجراء هذا البحث فی نموذج نوعی ومعتمداً علی نظریة البیانات التأسیسیة وعلی منهج الترمیز الاستقرائی للبیانات. وکان النموذج الذی تم تحلیله هو النص الکامل لرسائل نهج البلاغة ومواعظه وحکمه الذی تمّ جمع البیانات بطریقة هادفة ومراعاة قاعدة الإشباع النظری. ومن أجل التحقق من صحة البحث، تم استخدام أسلوب تتبع التدقیق. کما أنه وبعد تطبیق رأی خمسة خبراء ومفکرین فی مجال الهویة الإسلامیة، تم تلخیص النتائج وإجراء التصحیحات اللازمة. من أجل التحقق من موثوقیة وصحة النتائج، تم تعیین ضریب اتفاق الهدافین لوحدات التحلیل المخصصة. وتشیر نتائج البحث إلى إستنتاج إثنان وعشرین رمزا أساسیاً یشمل الحکمة، والتفکر فی الأمور، واکتساب المعرفة بالأمور، والتفکیر فی التاریخ، والتوجه نحو الخبرة، وقابلیة التدریب، وتسییر الأمور بشکل مبدئی، والعمل المدروس، والثبات فی الأمور، والتوکل على الله والیقین والاعتدال فی الأمور والحفاظ على نقطة التوازن وتنمیة المعنویات وضبط النفس والإخلاص فی النوایا والأعمال والخضوع والإیمان بالله وتقدیر الذات وتقییم الذات والاهتمام بأمور الدنیا والشعور بالالتزام. تم اعتبار المسؤولیة و کذلک تم إحصاء تسعة رموز انتقائیة بما فی ذلک اکتساب المعرفة، والبراغماتیة، والتعزیز الداخلی، والسعی إلى التوازن، وتحسین الذات، والترکیز فی الله، والنظرة الذاتیة، والدنیویة، والالتزام، کمکونات لبناء الهویة من منظور البلاغة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الهویة
  • مکونات الهویة
  • نهج البلاغة
  • الامام علی (ع)

Smiley face

قرآن مجید (1397). ترجمه فولادوند، محمد مهدی.
نهج‏البلاغه حضرت علی (ع). (1392). ترجمه محمد دشتی، چاپ دهم، قم: انتشارات موعود اسلام.
افضلی، علی. (1393). «معناشناسی واژه عدالت در نهج‏البلاغه». تحقیق‏نامه علوی. سال پنجم، شماره اول: 1-18.
جمعی از نویسندگان. (1394). دانشنامه نهج‏البلاغه، جلد دوم، تهران: انتشارات مدرسه.
حاجیانی، ابراهیم. (1379). «تحلیل جامعه‏شناختی هویت ملی در ایرانی و طرح چند فرضیه». فصلنامه مطالعات ملی. سال دوم، شماره 5: 193-228.
حاجیانی، ابراهیم. (1388). جامعه‏شناسی هویت ایرانی، تهران: تحقیقکده تحقیقات استراتژیک.
دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت‌نامه دهخدا، دوره کامل (16جلدی)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
رضایت، غلامحسین و رضایت، فاطمه. (1399). «معرفت‏شناسی از دیدگاه امام علی(ع) با تأکید بر دلالت‏های تربیتی آن». تحقیق در مسائل تعلیم‏وتربیت اسلامی. سال بیست و هشتم، دوره جدید، شماره 6: 5-30.
زمانی، مهدی؛ دلشاد تهرانی، مصطفی و امینی سولاری، جمیله.  (1399). «نقش انگاره سفر در معناداری زندگی از منظر نهج‏البلاغه و مؤلفه‏های آن در ساحت‏های درونی انسان». تحقیق‏نامه علوی. سال 11، شماره اول: 1-22.
فتحی، معصومه؛ سلیمانی، اسماعیل. (1395). «مفهوم انسان در نهج‏البلاغه». تحقیق‏های قرآن و حدیث. سال 49، شماره 1: 91-116.
فرازمندی، میترا؛ فقیهی، علیرضا و ناطقی، فائزه. (1398). «اندیشه‏ورزی در آیینه قرآن و نهج‏البلاغه». تحقیق‏نامه علوی. سال دهم، شماره اول: 171- 201.
فرهادی‏نژاد، محسن، لگزیان، محمد، منصوریان، یزدان و کفاشپور، آذر. (1393). «مدیریت دولتی اثربخش در سازمان‌های ایرانی؛ نظریه‌پردازی داده‌بنیاد». فصلنامه علمی مدیریت سازمان‌های دولتی. 3، 1، 70-55.
عارف، رضا. (1389). «هویت اسلامی ما». اسلام پژوهی. شماره 4: 111-138.
عمید، حسن. (1390). فرهنگ عمید، چاپ سی و هشتم، تهران: امیرکبیر.
کافی، مجید؛ شعاع هاشمی خمامی، سیده مرضیه. (1397). «میانه‏روی مسیری برای تعادل سبک زندگی اسلامی». اسلام و علوم اجتماعی. سال دهم، شماره 19: 75-99.
مبانی نظری سند تحول بنیادین در نظام تعلیم‏وتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (1391). تهران: دبیرخانه شورای عالی آموزش و پرورش.
مرزوقی، رحمت الله؛ اناری‏نژاد، عباس.  (1386). «تربیت اجتماعی از منظر نهج‏البلاغه». تربیت اسلامی. سال دوم، شماره 4: 163-192.
محمدی، مسلم. (1390). «ابعاد هویت یابی نظام اخلاقی دین با تاکید بر جنبه های کارکردگرایی». اندیشه نوین دینی. دوره 7، شماره27: 77-97.
معین، محمد. (1386). فرهنگ معین، جلد دوم، چاپ چهارم، تهران: ادنا.
نراقی، مهدی. (1386). جامع‏السعادات، چاپ هشتم، قم: نشر اسماعیلیان.
  نظری، علی و خلیلی، پروین (1398). بررسی فرآیند نشانه‌شناسی اجتماعی در آموزه‌های علوی با تکیه بر نهج‌البلاغه با تکیه بر هویّت و آداب معاشرت. تحقیق نامه علوی، 10(1)، 239-261
یارمحمدی‏واصل، مسیب؛ قنادی، فاطمه و غفاری، فائزه. (1399). «مهارت تاب‏آوری و ویژگی‏های آن از دیدگاه امام علی)ع) در نهج‏البلاغه». تحقیقنامه نهج‏البلاغه. 8(31)، 129-150.
یعقوبی، ابوالقاسم؛ عروتی‏موفق، اکبر و نادری‏پور، حسین. (1399). «واکاوی مفهوم خرد و ویژگی‏های افراد خردمند در پرتو نهج‏البلاغه». تحقیقنامه نهج‏البلاغه. 8(32)، 121-141.
Maykut, P. & Morehouse, R. (1955). Beginning Qualitative Research: A Philosophic and Practical Guide. London: Falmer Press