دانشگاه ضد استعماری اقتدارآفرین و تمدن‌ساز: ارکان نظریه پایه دانشگاه مبتنی بر فراتحلیل کیفی پژوهش های مرتبط با دیدگاه رهبران انقلاب اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری آموزش عالی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

دانشگاه در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی اهمیت اساسی و جایگاه والایی در تحول و تکامل جامعه دارد. لیکن هنوز ایده انقلاب اسلامی برای دانشگاه و متقابلاً نقش این نهاد در پیشرفت انقلاب اسلامی و نزدیک نمودن آن به چشم‌انداز تمدن نوین اسلامی روشن نشده است. ازاین‌رو پژوهش حاضر درصدد است نظریه پایه دانشگاه را مبتنی بر اندیشه رهبران انقلاب اسلامی استخراج و تبیین نماید. این پژوهش یک پژوهش کیفی بود که به کمک راهبرد فراتحلیل کیفی (فراترکیب) انجام شد. داده‌های پژوهش از طریق ابزار فیش کیفی گردآوری شد. برای این منظور از 20 پژوهش مرتبط دیدگاه رهبران انقلاب اسلامی درخصوص دانشگاه از سال 1368 تا 1402 فیش‌برداری شد. برای تحلیل داده‌های گردآوری‌شده از پژوهش‌های پیشین از روش فراتحلیل کیفی (فراترکیب) استفاده گردید. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد ارکان نظریه پایه دانشگاه مبتنی بر نظرات رهبران انقلاب اسلامی شامل چشم انداز (دانشگاه ضداستعماری، اقتدارآفرین و تمدن‌ساز)، ماموریت‌ها (تعلیم و تربیت، اندیشه‌ورزی، پژوهش و نوآوری، روشنگری و مشارکت اجتماعی)، ارزش‌های بنیادین (استقلال فکری، معنویت‌گرایی ، اعتقاد به اسلام، علم‌جویی، تکریم عالم و علم نافع)، راهبردها، سرمایه‌ها و موانع است. یافته‌های این پژوهش با کلیشه‌زدایی از تلقی معمول از دانشگاه تراز انقلاب اسلامی، دیدگاه‌های تحولی متعددی را در چارچوب اندیشه‌ای انقلاب اسلامی مطرح می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The anti-colonial, authoritative, and civilizing university: The elements of the basic theory of the university based on the qualitative meta-analysis of research related to the views of the leaders of the Islamic Revolution of Iran

نویسندگان [English]

  • amir shahsavari 1
  • seyed saeid najibi 2
1 Faculty of Education and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 PhD student of higher education, Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In the thought of the leaders of the Islamic Revolution, the university has a fundamental importance and a high position in the transformation and evolution of the society. Nevertheless, the idea of the Islamic revolution for the university and the role of this institution in the progress of the Islamic revolution and bringing it closer to the vision of the new Islamic civilization have yet to be clarified. Therefore, the current research tries to extract and explain the basic theory of the university based on the thoughts of the leaders of the Islamic Revolution. This qualitative research is a review strategy using a qualitative form tool to collect data. For this purpose, from 20 related studies, the views of the leaders of the Islamic Revolution regarding the university from 1368 to 1402 were taken. In this research, the meta-synthesis method analyzes the data collected from previous research. The findings of the research show that the pillars of the basic theory of the university based on the opinions of the leaders of the Islamic Revolution include vision (anti-colonial, authority-creating, and civilization-building university), missions (teaching and training, thinking, research, and innovation, enlightenment, and social participation), fundamental values (intellectual independence, Spiritualism, belief in Islam, seeking knowledge, honoring the world and valuable knowledge), are strategies, funds, and obstacles. The findings of this research put forward several evolutionary perspectives in the ideological framework of the Islamic Revolution by de-stereotyping the usual perception of the University of Taraz-e-Enghelab.

کلیدواژه‌ها [English]

  • university model
  • university idea
  • University of Taraz-e-Enghelab
  • Islamic university
  • civilizationalizeing university

عنوان مقاله [العربیة]

الجامعة المناهضة للاستعمار والاستبداد والبناء الحضاری: مرتکزات النظریة الأساسیة للجامعة بناء على التحلیل التلوی النوعی للأبحاث المتعلقة بآراء قادة الثورة الإسلامیة الإیرانیة

چکیده [العربیة]

امیر شهسواری | سعید نجیبی

خلاصة

تعتبر الجامعات، فی رؤیة قادة الثورة الإسلامیة، مؤسسات أساسیة لتحول المجتمع وتطوره. ومع ذلک، لا یزال دور الجامعات فی تقدم الثورة وتحقیق رؤیة الحضارة الإسلامیة الجدیدة غیر واضح. یهدف هذا البحث النوعی إلى استخلاص وشرح النظریة الأساسیة للجامعات استنادًا إلى آراء قادة الثورة الإسلامیة. تم جمع بیانات البحث من خلال أداة النموذج النوعی. ولهذا الغرض، تم أخذ آراء قادة الثورة الإسلامیة بشأن الجامعة من عام 1368 إلى عام 1402 من 20 دراسة ذات صلة. ولتحلیل البیانات التی تم جمعها من الأبحاث السابقة، تم استخدام الطریقة الفوقیة المرکبة. وتشیر نتائج البحث إلى أن رکائز النظریة الأساسیة للجامعة المبنیة على آراء قادة الثورة الإسلامیة تشمل الرؤیة (جامعة مناهضة الاستعمار وخلق السلطة وبناء الحضارة)، والبعثات (التدریس والتدریب، التفکیر والبحث والابتکار والتنویر والمشارکة الاجتماعیة)، والقیم الأساسیة (الاستقلال الفکری، الروحانیة، الإیمان بالإسلام، طلب العلم، تکریم العالم والمعرفة النافعة)، هی استراتیجیات وأصول ومعوقات. إن نتائج هذا البحث، من خلال إزالة الصور النمطیة للتصور المعتاد لجامعة تاراز عن الثورة الإسلامیة، طرحت عدة وجهات نظر تطوریة فی الإطار الأیدیولوجی للثورة الإسلامیة.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الکلمات المفتاحیة: النموذج الجامعی
  • الفکرة الجامعیة
  • مستوى جامعة الثورة الإسلامیة
  • الجامعة الإسلامیة
  • الجامعة الحضاریة

Smiley face

مراجع

اعرافی، علیرضا، (1378)، ویژگی‌های دانشگاه اسلامی از دیدگاه امام خمینی و مقام معظم رهبری، مجموعه مقالات سمینار دانشگاه، جامعه و فرهنگ اسلامی، تهران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
امینی، قربانی‌زاده، وجه‌الله، (1394)، تدین و تعالی معنوی در دانشگاه اسلامی از دیدگاه رهبر انقلاب، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 64(19)، 359-382
حاجی‌پور، بهمن، بهادران شیروان، مصطفی (1391) شایستگی‌های محوری دانشگاه مطلوب با تاکید بر اندیشه‌های مقام معظم رهبری. مدیریت در دانشگاه اسلامی، 1(2)، 26-3
حبیبی، نجفقلی، (1378)، دانشگاه اسلامی و مطلوب از نظر حضرت امام خمینی، مجموعه مقالات سمینار دانشگاه، جامعه و فرهنگ اسلامی، تهران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری
خان‌محمدی، هادی، باقری کنی، مصباح‌الهدی، (1389)، طراحی مدل مفهومی نظام علمی انقلاب اسلامی ایران مبتنی بر اندیشۀ مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، 4(1)، 5-40
خلیلی، ابراهیم، (1401)، ویژگی‌های استاد دانشگاه در آموزش عالی ایران مبتنی بر اندیشه‌های مقام معظم رهبری؛ یک مطالعه داده‌بنیاد، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 30(56)، 215-165
خمینی، روح الله، (1387)، دانشگاه و دانشگاهیان از دیدگاه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
دارایی، نصرت پناه، رضایت، (1399)، طراحی الگوی شایستگی‌های استادان و مربیان سازمانی با تأکید بر بیانات حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 28(49)، 38-5
داوری، محمد، سلیمی، علی، (1378)، نظام آموزش عالی، دانشگاه اسلامی و امام خمینی (رحمة الله)، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، سال سوم، شماره 2، 113- 98
دیبایی صابر، محسن، کارآمد، حسین، طهماسب‌زاده‌شیخلار، داود، (1399)، تبیین مؤلفه‌های تمدن نوین اسلامی موردنظر مقام معظم رهبری و تحلیل جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش ایران، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 47(28)، 105-87
ذوالفقار زاده، محمدمهدی، سعدآبادی ارانی، علی اصغر، (1394)، بازتعریف کارکردهای اصلی دانشگاه در جامعه بر اساس آرمان‌های اسلامی در اندیشه امام خمینی (ره)، مطالعات راهبردی بسیج، 17(65)، 31-5
رحیمی پطرودی، س، (1390)، دانشگاه اسلامی در اندیشه امام خمینی (ره)، پژوهشکده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی
سبحانی نژاد، م، یوزباشی، ع، (1386)، رسالت تربیت دینی - اجتماعی دانشگاه از منظر امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی
ستاد راهبری نقشه جامع علمی کشور، (1398)، ایران قوی؛ اقتدار علمی و اقتصاد دانشبنیان، تهران، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
سوزنچی، ابراهیم، (1399)، الگوی راهبردی نظام‌های علمی، فناوری و نوآوری در انقلاب اسلامی ایران، دانشگاه عالی دفاع ملی
شریفی، حسین، عباسی، بدری، (1399)، تحلیل مضمون اندیشه‌های بنیان‌گذار انقلاب اسلامی ایران در زمینه توسعه آموزش عالی با استفاده از رویکرد نظریه‌پردازی داده‌بنیاد، مجله توسعه آموزش جندی شاپور اهواز، 11(2)، 190-182
طهماسبی بلوک‌آباد، رضا، کمیلی فرد، سید مجتبی، (1395)، ارائه الگوی عملکرد برای تشکل‌های دانشجویی براساس بیانات مقام معظم رهبری (دام‌ظله)، مطالعات راهبردی بسیج، 19(72)، 55-31
فاطمی نیا، محمدعلی، امیرآبادی فراهانی، فاطمه، (1398)، الگوی راهبردی توسعه علم و دانش از نگاه مقام معظم رهبری (مدظله)، الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 7(13)، 34- 9
قربانی‌زاده، وجه الله، امینی، (1393)، آرمان گرایی و حرکت در دانشگاه اسلامی، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 59(18)، 194- 173
قنبری، سیروس، منافی، کاظم، (1395)، الگوی راهبردی تحقق دانشگاه اسلامی از منظر امام خمینی (ره)، پژوهش‌نامه انقلاب اسلامی، 6(19)، 169- 143
قوام‌آبادی، محمد غلام، مرتضوی نژاد، نوروزی، جوادی، نانی، عبدالحسین‌زاده، (1394)، الگوی مرجعیت علمی در انقلاب اسلامی ایران بر اساس بیانات مقام معظم رهبری، مطالعات راهبردی بسیج، 68(18)، 30- 5
کشتکار، مهران، نوروزی، خلیل، (1395)، الگوی مفهومی دانشگاه اسلامی از منظر مقام معظم رهبری مدظله‌العالی مطالعات راهبردی بسیج، 73(19)، 27- 5
محمدی پویا، فرامرز، ترکاشوند، سینا، (1399)، تربیت زمینه‌ساز تمدن نوین اسلامی با تأکید بر اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 28(46)، 124- 103
محمدی پویا، فرامرز، (1400)، تبیین مطالبات مقام معظم رهبری از نظام آموزش‌وپرورش در گام اول انقلاب، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 29(52)، 184- 155
موسوی، فرانک، (1395)، سیاست‌گذاری تحقق دانشگاه اسلامی با تأمل بر دیدگاه امام خمینی (س)، پژوهشنامه متین، 18(73)، 143- 127
موسوی، سید فضل‌الله، (1379)، جایگاه دانشگاه از دیدگاه امام خمینی (ره)، نامه علوم انسانی، شماره 1، 25- 17
نجاران طوسی، حامد، فاتح راد، مهدی، برزنونی، محمدعلی، حسنی آهنگر، محمدرضا، محمدی، ابوالفضل، (1396)، الگوی دانشگاه تراز انقلاب اسلامی، فصلنامه مدیریت اسلامی, 25(3), 21-52.
BOULTON, G, LUCAS, C, (2011), What are universities for? Chinese Science Bulletin, 56(23), 2506−2517
Cronin, P, Ryan, F, Coughlan, M, (2008). Undertaking a literature review: a step-by-step approach, British Journal of Nursing, 17(1), 38-43
Erwin, E, Brotherson, M, & Summers, J, (2011), Understanding Qualitative Metasynthesis: Issues and Opportunities in Early Childhood Intervention Research, Journal of Early Intervention, 33(3), `186-200
Graneheim, U, Lundman, B, (2004), Qualitative content analysis in nursing research: concepts, procedures, and measures to achieve trustworthiness, Nurse Education Today, 24, 105-112
Kitchenham, B, Charters, S, (2007), Guidelines for performing systematic literature reviews in software engineering. Computer Science Keele: Keele University
Mertens, D, (2014), Literature Review and Focusing the Research, In D. Mertens, Research and Evaluation in Education and Psychology (4 ed., p. 536), SAGE
Okoli, C, Schabram, K, (2010), A Guide to Conducting a Systematic Literature Review of Information Systems Research, Sprouts: Working Papers on Information, 10(26)
Sandelowski, M, Barroso, J, (2007), Handbook for Synthesizing Qualitative Research, New York: Springer Publishing Company, Inc
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
دوره 32، شماره 65 - شماره پیاپی 65
زمستان 1403
اسفند 1403
صفحه 117-89

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 12 دی 1402
  • تاریخ بازنگری: 25 خرداد 1403
  • تاریخ پذیرش: 07 اسفند 1403
  • تاریخ انتشار: 01 اسفند 1403

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار