بررسی میزان تأکید بر شیوه‌های اندیشه‌ورزی در پرسش های خود ارزیابی کتاب فارسی پایه‌نهم، بر اساس سیاست‌های‌کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیارگروه حقوق دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه جامع امام حسین(ع)

2 استادیار گروه زبان وادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

هدف از این تحقیق، سنجش میزان توجه مؤلفین کتب درسی به ارتقاء انواع اندیشه ورزی دانش آموزان و تأکید بر شیوه های آن، متناسب با سن آن‌ها مبتنی برجزء دو، سه و هفت بند چهارم سیاست های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری در زمینه ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش کشور می‌باشد. در این پژوهش درس‌های اصلی کتاب فارسی پایه نهم و بخش خود ارزیابی آنها طبق مؤلفه‌های تفکر خلاق، تفکراستدلالی، حل مسأله، اصلاح تفکر نادرست، تفکر انتقادی و فراشناخت موردبررسی قرار گرفته است. روش پژوهش از نظر هدف تحقیق؛ کاربردی، از نظر رویکرد؛کیفی، از نظر جمع آوری داده ها؛ اسنادی- کتابخانه‌ای و شیوه بررسی مطالب توصیفی- تحلیلی است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که کتاب فارسی پایه نهم در حد قابل قبولی توانسته است در گسترش و آموزش فرهنگ تفکر مطابق با سند یاد شده مؤثر واقع شود. متن درس ها با مفاد سند در زمینه کاربرد روش های یاددهی، یادگیری متنوع و مطلوب، انطباق دارد. بالاترین میزان کاربرد شیوه های تفکر در محتوای دروس، تفکر استدلال تمثیلی با 71/25% و پایین ترین میزان کاربرد آن، تفکر اصلاح باورهای نادرست با 85/2% می باشد. از شیوه تفکر فراشناخت نیز استفاده ای نشده است. در بخش خود ارزیابی نیز از تفکر استدلالی بیشترین استفاده با فراوانی 6/26%، و ازتفکر اصلاح باورهای نادرست با 2/2%، کمترین بهره برده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Examining the Emphasis on Thinking Methods in Self-Assessment Questions of the Ninth-Grade Persian Textbook Based on the General Policies of Educational Transformation

نویسندگان [English]

  • mahdi moghaddasi 1
  • susan fotouhi tekantape 2
1 Assistant Professor, Department of Law, Faculty of Social Sciences, Imam Hossein Comprehensive University
2 Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Farhangian University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of this research is to assess the extent to which textbook authors focus on enhancing students' various thinking skills and emphasize appropriate thinking methods according to their age, based on Clauses 2, 3, and 7 of the fourth section of the Supreme Leader’s general policies on educational transformation. This study examines the main lessons of the ninth-grade Persian textbook and its self-assessment section based on the components of creative thinking, reasoning, problem-solving, correcting misconceptions, critical thinking, and metacognition.
The research is applied in terms of its objective, qualitative in approach, and employs a documentary-library method for data collection, with a descriptive-analytical method for content analysis. The findings indicate that the ninth-grade Persian textbook has effectively contributed to promoting and teaching a culture of thinking in accordance with the general policies of educational transformation (Clauses 2, 3, and 7 of the fourth section). The lesson texts align well with the document’s provisions regarding the application of diverse and effective teaching-learning methods. The most frequently used thinking method in the lesson content is analogical reasoning (71.25%), while the least utilized is correcting misconceptions (2.85%), with no use of metacognitive thinking. Similarly, in the self-assessment section, reasoning is the most frequently applied method (26.6%), whereas correcting misconceptions is the least employed (2.2%).

کلیدواژه‌ها [English]

  • General Policies of Educational Transformation
  • Education System
  • Thinking
  • Persian Textbook
  • Ninth Grade

Smiley face

الدر، لیندا، (1399)، تفکر انتقادی: تدابیری برای آگاهانه زیستن، ترجمه اکبر سلطانی و مریم آقازاده، تهران: نشر اختران.
ایمانی خوش‌خو، مریم، علی‌خانی، لیلا، (1391)، عوامل و موانع اندیشه ورزی از منظر قرآن، مجله ترویج        علم،3(3)،ص18-7.
باترورث،جان؛ ثوایتز، کئوف، (1398)، مهارت‌های اندیشیدن؛ تفکر انتقادی و حل مسئله، ترجمه مهدی خانقاه و ناصر پور صادق، تهران: نشر دانشگاه عالی دفاع ملی.
یموتی ج، پرفکت؛ بنت ل، شوارتز،(1396)، فراشناخت کاربردی، ترجمه نادرآزاد صفت و حسین  کارشکی. تهران: نشر ارجمند.
حسین پور طوالزدهی، شهره؛ زین آبادی، حسن رضا؛ عبدالهی، بیژن؛ عباسیان، حسین،(1396)، مدرسه به عنوان جامعه یادگیرنده حرفه‌ای پژوهش محور، نوآوری آموزشی،16 (63)،25-7.
حسین پور،سهیلا؛ جلالی، پریسا ،(1398)، بررسی میزان اثربخشی روش تدریس فعال بر خلاقیت و عزت‌نفس دانش آموزان درس هنر، مجله توسعه حرفه‌ای معلم، (4)، 15- 28.
دوبنو، ادوارد،(1389)، ایده خلاق، ترجمه بنفشه آشنا قاسمی، تهران: ایران بان.
دهخدا، علی‌اکبر،(1377)، لغت‌نامه‌ی دهخدا، تهران: نشر دانشگاه تهران.
ذاکری، مختار، بهرامشاهی،علی،بار زاده همایی، مظفر، (1403)،آموزش تفکر به کودکان و نوجوانان در بستر راهبرد‌های تدریس و محتوای کتاب‌های درسی، نشریه آموزش پزوهی،ش37، ص68-51.
رابرتسون، اس یان،(1400)، حل مسئله، ترجمه حسین زارع، تهران: نشر نسل نواندیش.
سالارزئی، امیر حمزه؛ علی عسگری، ابراهیم،(1392)، اندیشه ورزی در استنباط فقه، مجله پژوهش‌های فقهی،  9(1)،31 – 53.
ستاری، علی، (1400)، آموزش تفکر به کودکان و نوجوانان، تهران: نشر سمت.
عادتی، افسانه، شجری، رضا،(1389)، رویکرد مولانا نسبت به استدلال، مجله ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا،1(2)،125 –150.
سیف، علی‌اکبر،(1401)، روان‌شناسی پرورشی نوین، تهران: نشر دوران .
شورای عالی انقلاب فرهنگی،(1390)، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی
طالبی، سید حسن؛ مقصودی، مجتبی؛ یحیی زاده جلوه دار، سلیمان، (1399)، تأثیر آموزش راهبردهای فرا شناختی بر توانایی خواندن و درک مطلب دانشجویان با سطوح متفاوت انگیزه و دانش­فراشناخت، مجله توسعه حرفه‌ای معلم،5(1)، 59-76.
علوی، سید محمود،(1391)، بررسی عناصر برنامه آموزش فلسفه به کودکان در دوره پیش از دبستان، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی.
عمید، حسن،(1389)، فرهنگ فارسی عمید، تهران:نشر راه رشد.
کاظم پور، اسماعیل؛ باباپورواجاری، مریم؛ عصایی، سیدمعصومه،(1393)، تأثیر آموزش اندیشه ورزی بر مهارت‌های فراشناخت حالتی دانش آموزان، مجله رهیافتی نو در مدیریت آموزشی،5(4)، 129-.152.
کریمیان و همکاران،(1395)، جایگاه تفکر انتقادی در تعلیم و تربیت اسلامی مبتنی برسند برنامه درسی ملی، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی،سال 25، دوره جدید، ش34، صص 133-151.
کشاورز، سوسن، سرتیپ زاده، لیلا، (1389)، ابعاد اندیشه ورزی از منظر قرآن کریم و دلالت‌های آن برای نظام آموزشی، مجله کوثر،(36)،23-48.
کمالی زارچ، محمود؛ زارع، حسین؛ علوی لنگرودی، سمیه السادات،(1391)، اثر بخشی آموزش تفکر انتقادی بر باورهای معرفت شناختی دانشجویان، شناخت اجتماعی،2، 31-14.
گروه نویسندگان،(10/2/1392)، سیاست‌های کلی ایجاد تحول در نظام آموزش و پرورش، مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی https://farsi.khamenei.ir/print-content?id=22421
گروه نویسندگان،(1390)، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش. تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی
 مایرز، چت،(1394)، آموزش تفکر انتقادی،ترجمه خدایار ابیلی، تهران: نشر سمت.
محمدی احمدآبادی، ناصر، اعرابی، پریسا،(1399)، نقش میانجی خود کارآمدی معلمان در رابطه بین سبک‌های مدیریت کلاس و مهارت‌های فراشناختی دانش آموزان، مجله توسعه حرفه‌ای معلم، 5(4). 105-120.
مورو، دیوید؛ وستن، آنتونی، (1399)، کتاب کار استدلال، ترجمه یاسر خوشنویس، تهران: نشر اختران.
موسوی، سیده الناز؛ الهی ،طاهره؛ مسدی آرانی،عباس؛ سالک ابراهیمی، لیلا؛ جلیل پور، مینا؛ شهسواری، زهرا، (1397)، تطبیق مراحل رشد انسان در روانشناسی و نهج البلاغه، پژوهش در دین و سلامت،ش5، ص 140-132
نوشادی، محمود رضا؛ شمشیری، بابک؛ احمدی، حبیب، (1390)،نقش و کارکرد کتاب‌های تعلیمات اجتماعی پنجم دبستان و سوم راهنمایی در شکل گیری هویت ملی، پژوهش‌های برنامه درسی، 1(1)،167-139.
وزارت آموزش و پرورش، (1391)، برنامه درسی ملی، سازمان پژوهش و برنامه درسی، دفتر تألیف کتب درسی.
Lipman,M,(1988),critical thinking, what can It Be? Educational Leadership,(45),38-43
McKeon,R,(1974), Aristotles Rhetoric:An Introduction toAristotle.(2nd ed)Chicago:Univesity of Chicago pess.
Murphy,A,(2016), Acomparison of the emotional intelligence and thinking styles of student  university study field, Anunpublished masters thesis,University of south Africa.