الگوی تربیت اخلاقی اسلامی با محوریت کرامت نفس

نویسندگان

1 علامه طباطبایی

2 تهران

چکیده

«کرامت نفس» ازجملۀ مهمترین مبانی انسان‌شناختی تربیت اسلامی است. این مفهوم در اخلاق و تربیت اخلاقی اسلامی نقطه کانونی ایجاد تحول اخلاقی است. در این پژوهش با بررسی متون اسلامی، مفاهیم مرتبط با کرامت نفس شناسایی، و روشن شد این مفاهیم در ارتباطی منطقی باهم است و می‌توان الگویی از تربیت اخلاقی را با محوریت مفهوم کرامت نفس ارائه کرد. در آموزه‌های اسلامی، کرامت از وجهی ذاتی وجود انسان تلقی شده است که به این دلیل به‌عنوان مبنای تربیت اسلامی مورد توجه قرار می‌گیرد. مایه این نوع از کرامت، عقل و فطرت انسان یا به‌طورکلی روح الهی انسان است. از وجهی دیگر کرامت، اکتسابی نامیده شده است که به این دلیل هدف تربیت اسلامی تلقی می‌شود. علاوه بر این، مفاهیم دیگری چون «خودشناسی»، «احساس کرامت‌نفس» و «تقوا» در قرآن و روایات در ارتباط با مفهوم کرامت مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش با بررسی آیات و روایات مشتمل بر مفهوم کرامت انسان، به روش فقه‌الحدیث، تحلیل و استنتاج در پی شناسایی کارکرد این مفهوم در تربیت اخلاقی برآمده و بر این اساس الگویی از تربیت اخلاقی را با محوریت کرامت آدمی شامل پنج مبنا، یک هدف نهایی (کرامت اکتسابی)، سه هدف واسطی (خودشناسی، احساس کرامت نفس و تقوا) پنج اصل و پنج روش کلی ارائه کرده است.

کلیدواژه‌ها