شناخت حقیقت انسان از گذشته تاکنون محور اساسی مطالعات بسیاری از اندیشمندان در فلسفه، عرفان و علوم-انسانی بوده است. تأثیر مبنایی انسان در نظریه‌پردازی و طراحی برنامه‌ها، منجر به شکل‌گیری مکتب انسان‌گرایی در دهه‌های 1960 و 1970 گردید و به فراخور آن، تعیین نیازهای فراگیران و تدوین برنامه‌هایی مبتنی بر ساختار وجودی آن‌ها، شناسایی انسان و معرفی جایگاه او در متن برنامه‌ی درسی نیز، اهمیت ویژه‌ای یافت. از سوی دیگر، جوامع اسلامی تحت تأثیر نگرش دین به نقش و جایگاه انسان در زندگی این‌جهانی، نگاهی متفاوت و عمیق‌تر به مقوله‌ی انسان و امکان تحقق عناصر وجودی وی کسب کردند.
هدف از این نوشتار، علاوه بر ایجاد ارتباط میان مفاهیم مکتب انسان‌گرایی و آموزه‌های اسلامی، بررسی تطبیقی اندیشه‌های انسان‌گرایان با دیدگاه‌های دین مبین اسلام است. از این رو، به معرفی فاکتورهای اساسی مطرح شده در دیدگاه انسان‌گرایی، شامل «استدلال»، «خودپنداره»، «مهارتهای میان‌فردی»، «خودشکوفایی» و «همدلی، اصالت و احترام» از منظر تفکر اسلامی پرداخته است. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و یافته‌ها نشان داد مکتب انسان‌گرایی، برای تحقق عوامل درونی انسان، تلاش به سزایی داشته است و تلفیق دستاورد‌های آن با تعالیم اسلامی به طرز چشم‌گیری بر غنای آن خواهد افزود.
پورفلاحتی، محمدرضا (1387). راستی و راستگویی؛ صداقت ، عامل پیشرفت و تعالی شخص و جامعه. ماهنامه طوبی. 27: 85 تا87.
تمنایی‌فر، محمدرضا؛ صدیقی ارفعی، فریبرز؛ سلامی محمدآبادی، فاطمه (1389). رابطه هوش هیجانی، خودپنداره و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی. فصلنامه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. (3)3: 126-121.
تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد (1381). غررالحکم و دررالکلم. ترجمه مصطفی درایتی. مشهد: ضریح آفتاب.
جلالی تهرانی، محمد محسن (1375). تکامل انسان: مقایسه یک نظریه اسلامی با نظریه‌ای در روانشناسی انسانگرا. فصلنامه حوزه و دانشگاه. 9: 48-38.
جلالی، داریوش؛ نظری، آذر (1388). تأثیر الگوی یادگیری اجتماعی بر عزت نفس، اعتماد به نفس رفتارهای خودابزاری بر پیشرفت تحصیلی. تحقیقات علوم رفتاری. (1)7.
جوادی آملی، عبدالله (1369). کرامت در قرآن. چ سوم. قم: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
خوانساری، جمال‌الدین محمد (1373). شرح غررالحکم و دررالکلم. چ پنجم. مقدمه و تصحیح و تعلیق، میرجلال الدین حسینى ارموى. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1379). مکتب مهر: اصول تربیت در نهج‌البلاغه. تهران: انتشارات دریا
دلشاد تهرانی، مصطفی (1388). مزرع مهر: موانع و مقتضیات تربیت در نهج‌البلاغه. چ دوم. تهران: انتشارات دریا.
سپاه منصور، مژگان (1386). تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر انگیزه پیشرفت، خوداحترامی و سازگاری اجتماعی. اندیشه و رفتار. (6)2: 93-85.
سلسبیلی، نادر (1382). دیدگاه‌های برنامه درسی: برداشت‌ها، تلفیق‌ها و الگوها. تهران: وزارت آموزش و پرورش، پژوهشکده تعلیم و تربیت.
سلطان‌القرائی، خلیل؛ مصرآبادی، جواد (1386). بررسی تطبیقی دیدگاه اسلام و کارل راجرز نسبت به ماهیت و کمال انسانی. دو فصلنامه تربیت اسلامی. (4)2: 62-41.
سیلور، جی.، الکساندر، وی.، لوئیس، آ. (1981). برنامه ریزی درسی برای تدریس و یادگیری بهتر. ترجمه غلامرضا خوی‌نژاد (1380). تهران: انتشارات سمت.
شریفیان، فریدون (1391). نوع‌شناسی نظریه‌های برنامه درسی. اصفهان: نشر آموخته.
شولتز، دوآن‌پی؛ شولتز، سیدنی الن (1386). تاریخ روانشناسی نوین. چ هشتم. ترجمه علی‌اکبر سیف و دیگران، تهران: نشر دوران.
الصدوق، ابى جعفر محمّد بن على بن موسى بن بابویه (1390). الخصال المحموده و المذمومه. چ هشتم. ترجمه صادق حسن‌زاده، تهران: ارمغان طوبی.
الصدوق، ابى جعفر محمّد بن على بن موسى بن بابویه (355 ق.). أمالی الصدوق. ترجمه محمدباقر کمره اى. تهران: کتابچی.
صفایی، صدیقه؛ بیگدلی، ایمان‌اله؛ طالع‌پسند، سیاوش (1390). رابطه خودپنداره مادر با سبک دلبستگی و خودپنداره فرزند. پژوهش‌های روانشناسی بالینی و مشاوره. 1(2): 52-39.
ظهیری‌ناو، بیژن؛ علایی ایلخچی، مریم؛ رجبی، سوران (1387). بررسی تطبیقی نمودهای خودشکوفایی در مثنوی با روانشناسی انسانگرایانه آبراهام مزلو. گوهر دریا، دانشگاه اصفهان. (7)2: 124-91.
عسگری، محمد؛ میرمهدی، سید رضا؛ مظلومی، اکرم (1390). تأثیر آموزش راهبردهای خودتنظیمی بر خودپنداره و پیشرفت تحصیلی ریاضی دانش‌آموزان دختر سال سوم راهنمایی اراک. فصلنامه روانشناسی تربیتی. (21)7: 44-23.
فتحی واجارگاه، کوروش؛ عارفی، محبوبه؛ اسفندیاری، توران (1387). شناسایی و اولویت‌یابی مهارتهای زندگی مورد نیاز بزرگسالان برای لحاظ کردن در برنامه‌های درسی مدارس. فصلنامه تعلیم و تربیت. 93: 101-69.
فقیهی، علی‌نقی؛ رفیعی‌مقدم، فاطمه (1387). انسان از دیدگاه راجرز و مقایسه آن با دیدگاه اسلامی. دو فصلنامه علمی تخصصی مطالعات اسلام و روانشناسی. (3)2: 167-143.
کبیر، یحیی (1383). انسان گرایی از دیدگاه فلاسفه تعلیم و تربیت. فلسفه و کلام. فلسفه دین. 1: 116-97.
کلاهدوز، فهیمه؛ ریحانی، ابراهیم؛ حمیدی، فریده (1391). استدلال و اثبات در آموزش ریاضی. رشد آموزش ریاضی. (4)29: 35-30.
گلاسر، وی. (1969). مدارس بدون شکست. ترجمه ساده حمزه (1373). تهران: انتشارات رشد.
لطف‌آبادی، حسین (1379). روانشناسی رشد کاربردی نوجوانی و جوانی. ج اول. تهران: نشر سپیده.
ملکی، حسن (1385). دیدگاه برنامه درسی فطری- معنوی مبتنی بر فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. کنگره ملی علوم انسانی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
موحدی، هادی (1387). چلچراغ. قم: ارم.
مهرمحمدی، محمود و همکاران (1390). برنامه درسی: نظرگاهها، رویکردها و چشم‌اندازها. چ پنجم. تهران: سمت و به‌نشر
میلر، جی. پی. (1982). نظریه‌های برنامه درسی. ترجمه محمود مهرمحمدی. تهران: سمت.
نراقی، مهدی بن ابی‌ذر (1381). علم اخلاق اسلامی. ترجمه کتاب جامع‌السعادات. ترجمه جلال‌الدین مجتبوی. تهران: حکمت.
نوروزی، محمد (1390). آسیب‌شناسی رفتاری انسان از دیدگاه قرآن. چ چهارم. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
Ali, f., Amorim, I. S., Chamorro-Premuzic, T.(2009). Empathy deficits and trait emotional intelligence in psychopathy and Machiavellianism. Personality and Individual Differences, 47, 758-762.
Baron- Cohen, S., Wheel Wright, S.(2004). The empathy quotient: An investigation of adults with Asperger syndrome or high functioning Autism and normal sex differences. Journal of Autism and Developmental Disorders, 34, 163-175.
Begue, L.(2002). Beliefs in justice and faith in people: just world, religiosity and interpersonal trust. Personality and individual Differences, 32, 375-382.
Eisner, E. W. & Vallance, E. M., & (Eds.). (1974). Conflicting conceptions of curriculum. McCutchan Publishing.
Eisner, E. W. (1994). Conception and Representation. New York: Teachers College Press.
Kliebard, H. M. (2004). The struggle for the American curriculum, 1893-1958. Psychology Press.
McNeil, John D.(1996). Curriculum, A Comprehensive Introduction(5th. ed). New York: Harper Collins College Publishers.
Patrick, W. C., Cheung, M., Ransdell, L. B.(2008). A structural equation model of the relationship between body perception and self- esteem: Global physical self- concept as the mediator. Psychology of Sport and Exercise, 9(1), 493-509.
Rieffe, C, Ketelear, L., Wiefferink, C. H.(2010). Assessing empathy in young children: construction and validation of an empathy questionnaire(em que). Personality and individual differences, in press.
Rinn, A.N., Cunnigham, L.G.(2008). Using self-concept instruments with high ability college students: Reliability and validity evidence. Gifted Child Quarterly, 52(3), 232-242.
Sousa, A. D., McDonald, S., Rushby, J., Li, S., Dimoska, A., James, C.(2010). Understanding deficits in empathy after traumatic brain injury: The role of Affective responsivity. Cortex, in press.
Van Manen, M. (1990). Researching lived experience: Human science for an action sensitive pedagogy. Suny Press.
Van Manen, M. (2000). Moral language and pedagogical experience. Journal of Curriculum Studies, 32(2), 315-327.
Willis, G. (1979). Phenomenological methodologies in curriculum. Journal of Curriculum Theorizing, 1(1), 65-79.
عسگری, سیده صدیقه, میرشاه جعفری, سید ابراهیم, & شریفیان, فریدون. (1394). برنامه درسی انسان گرایانه و تبیین مؤلفه های اساسی آن از منظر تعالیم اسلامی. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, 23(28), 7-34.
MLA
سیده صدیقه عسگری; سید ابراهیم میرشاه جعفری; فریدون شریفیان. "برنامه درسی انسان گرایانه و تبیین مؤلفه های اساسی آن از منظر تعالیم اسلامی". پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, 23, 28, 1394, 7-34.
HARVARD
عسگری, سیده صدیقه, میرشاه جعفری, سید ابراهیم, شریفیان, فریدون. (1394). 'برنامه درسی انسان گرایانه و تبیین مؤلفه های اساسی آن از منظر تعالیم اسلامی', پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, 23(28), pp. 7-34.
VANCOUVER
عسگری, سیده صدیقه, میرشاه جعفری, سید ابراهیم, شریفیان, فریدون. برنامه درسی انسان گرایانه و تبیین مؤلفه های اساسی آن از منظر تعالیم اسلامی. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, 1394; 23(28): 7-34.
)