بررسی تطبیقی دیدگاه معرفت‌شناسی و رویکرد تربیت دینی آلوین پلانتینگا و علامه طباطبایی

نویسندگان

1 دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 بوعلی سینا همدان

چکیده

هدف این پژوهش بررسی تطبیقی دیدگاه معرفت‌شناسی و رویکرد تربیت دینی آلوین پلانتینگا و علامه طباطبایی، و روش آن تطبیقی ـ استنتاجی است. نتایج نشان داد معرفت‌شناسی دینی علامه و پلانتینگا در باور به خدا به عنوان گزاره پایه، نقش گناه در دوری از معرفت، ابعاد ایمان و فطری بودن خداشناسی مشابه است؛ اما علامه بر ارائه برهان و گزاره‌های مشخص پایه، اراده مسبوق به خرد و مؤلفه شناخت در ایمان تأکید می‌کند و پلانتینگا ناکارامد دانستن براهین، به‌کارگیری استقرا برای تعیین گزاره‌های پایه، اراده مسبوق به کشش الهی و تأکید بر عاطفه را مد نظر دارد. در بررسی تطبیقی رویکرد تربیت دینی، قرار گرفتن هر دو رویکرد در میانه طیف عقلگرایی ـ ایمانگرایی، تأکید بر اصلاح محیط، تقوامحوری، توجه به تفاوتهای فردی، خرافه‌ستیزی، تدریجی بودن، بیداری فطرت خداجو، تهذیب و تنوع محتوا از وجوه اشتراک است؛ اما پلانتینگا بر رویکرد ایمانگرایی معتدل، فردگرایی، اصول دین به عنوان گزاره‌های پایه و تقدم عاطفه تأکید دارد و علامه رویکرد عقل‌ورزی، توجه به فردگرایی و جمعگرایی، تبیین اصول و فروع دینی و تقدم ایجاد شناخت را مد نظر دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

S

چکیده [English]

S

  1. باذلی، رضا؛ عبدی، حسن (1395). تبیین و بررسی مبناگرایی علامه طباطبایی با نگاهی به شبهات. فصلنامه معرفت فلسفی. س 13. ش 4: 51 ـ 27.
  2. باقری، خسرو (1388). نگاهی دوباره به تعلیم و تربیت اسلامی. ج 2. تهران: مدرسه.
  3. باقری، خسرو (1389). رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی اجتماعی.
  4. بیل بی، جیمز (1392). مدل پلنتینگا برای باور مسیحی تضمین شده. ترجمه نرگس نظرنژاد. ماهنامه تخصصی کتاب ماه دین. ش 49: 194 ـ 30 .
  5. پترسون، مایکل؛ هاسکر، ویلیام؛ رایشنباخ، بروس؛ بازینجر، دیوید (1377). عقل و اعتقاد دینی، ترجمه آرش نراقی و ابراهیم سلطانی. تهران: طرح نو.
  6. پلانتینگا، آلوین (1381). عقل و ایمان. ترجمه بهناز صفری. قم: دانشگاه قم.
  7. جعفری اشکاوندی، مجتبی (1393). معرفت‌شناسی اصلاح‌شده. تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان.
  8. حیدری کاشانی، محمدجواد (1377). رابطه علم و دین از دیدگاه علامه طباطبایی. پاسدار اسلام. ش 200: 40 ـ 34.
  9. خادمی، مهدی (1391). رابطة عقل و ایمان از منظر ملاصدرا و کرکگور. جستارهای فلسفة دین. س 1. ش 1: 77 ـ 51 .
  10. خالق‌خواه، علی؛ مسعودی، جهانگیر (1389). رویکرد تربیت دینی با توجه به دو مؤلفه عقل‌محوری و ایمان‌محوری. مطالعات تربیتی و روان شناسی. س ۱۱. ش ۲: 144 ـ 121 .
  11. شریف زاده خاوری، فاطمه (1390). نسبت میان عقل و ایمان از دیدگاه پلانتینگا و علامه طباطبایی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
  12. شکری، مهدی (1388). تاثیر گناه بر شناخت با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی. پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی. س 11. ش 1: 59 ـ 41.
  13. صولتی، یحیی (1394). علامه طباطبایی، معرفت‌شناسی مبناگرا. دو فصلنامه اندیشه علامه طباطبایی. س 2. ش 3: 98 ـ 85.
  14. طباطبایی، سید محمدحسین (1388). فروغ حکمت: ترجمه و شرح نهایه‌الحکمه. ترجمه محسن دهقانی. قم: بوستان کتاب.
  15. طباطبایی، محمدحسین (1387الف). بررسی‌های اسلامی. گردآورنده: سید هادی خسرو شاهی. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  16. طباطبایی، محمدحسین (1387ب) مجموعه رسائل. گردآورنده: سید هادی خسرو شاهی. قم: مؤسسه بوستان کتاب.
  17. طباطبایی، محمدحسین (1374). المیزان. ترجمۀ سیدمحمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعۀ مدرسین حوزة علمیه.
  18. طباطبایی، محمدحسین (١٣٧١). اصول فلسفه و روش رئالیسم. مقدمه و پاورقی مرتضی مطهری. قم: صدرا.
  19. طباطبایی، محمدحسین (1355). شیعه: مذاکرات و مکاتبات پرفسور هانری کربن با علامه سید محمدحسین طباطبایی. گردآورنده: علی احمدی میانجی، هادی خسروشاهی. تهران: مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
  20. طباطبایی، محمدحسین (1350). قرآن در اسلام. تصحیح محمدباقر بهبودی. تهران: دارالکتب الاسلامیة اول.
  21. عباسی، ولی الله (1382). بررسی معرفت‌شناسی دینی پلانتینگا. اندیشه حوزه. ش 41 و 42: 220 ـ 204.
  22. عرفانی، مرتضی؛ مددی زاده، بصیره؛ نصیری، علی اکبر (1395). معرفت خداوند در اندیشه شیخ مفید و علامه طباطبائی با توجه به دیدگاه‌های معرفت‌شناسی آنها. حکمت و فلسفه. س 12. ش 1: 92 ـ 79.
  23. عسکرزاده مزرعه، اکرم؛ علم‌الهدی، علی؛ پیکانی، جلال؛ رحیمیان، سعید (1394). مقایسه نظریه اعتمادگرایی آلستون و پلانتینگا. فصلنامه اندیشه دینی. س 15. ش 3: 56 ـ 24.
  24. عطاران، محمد (1380). دو رویکرد در تربیت دینی. مجموعه مقالات همایش آسیب شناسی تربیت دینی.
  25. فتحی زاده، مرتضی (1388). نگاهی به مسئله درون‌گرایی و برون‌گرایی در معرفت‌شناسی معاصر. فصلنامه پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی. ش 7 و 8: 58 ـ 32 .
  26. فرزین، سمیرا (1391). گزاره خدا وجود دارد از دیدگاه علامه طباطبایی و پلانتینگا. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تربیت مدرس تهران.
  27. فعالی، محمدتقی (1379). درآمدی بر معرفت‌شناسی دینی و معاصر. قم: معارف.
  28. کشاورز، سوسن (1384). تحلیل دستاوردهای تحقیقات در خصوص تأثیر نظام آموزش رسمی کشور در تربیت دانش‌آموزان. دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی. نسخه الکترونیکی.
  29. لنگهاوزن، محمد؛ نظرنژاد، نرگس (1379). توجیه عقلانی اعتقادات دینی از منظر معرفت‌شناسی اصلاح شده. فصلنامه مدرس علوم انسانی. ش 17: 160 ـ 147.
  30. مصباح یزدی، محمد تقی (1390). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. چ دوم. تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان (انتشارات مدرسه).
  31. مصباح یزدی، محمدتقی (1389). خدا‌شناسی (مجموعه کتب آموزشی معارف قرآن). تحقیق و بازنگری: امیررضا اشرفی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  32. نورعلی زاده، مسعود (1383). عقل گرایی حداکثری و معتدل در دین شناسی. مجله معرفت. ش 78: 42 ـ 33.
  33. Alston, W.(1998). History of philosophy of Religion, in Routledge Encyclopedia of philosophy , Edward Craig(ed). London: Routledge, Vol. 8, p 245.
  34. Alston ,W& Plantinga,A.(1985). Epistemology of Religious Belief. Oxford: Blackwell
  35. Dyck, T. (2001). Experientialist epistemology Plantinga and Alston on Christian knowledge. )Doctoral Dissertation(, Mc Gill University.
  36. McGrath, A (2006). Scientific Theology: Reality, Volume 2 , publish by t&t clarck: London
  37. Oliphint, K .(1994). The apologetical implications of Alvin Plantinga's epistemology, Presented to the faculty of the graduate school of the University of Westminster for the degree of doctor of philosophy.
  38. Plantinga , A. (2000). Warranted Christian Belief. Oxford: Oxford University Press.
  39. Plantinga , A. (1993a). Warrant: The Current Debate. Oxford: Oxford University Press.
  40. Plantinga , A. (1993b). Warrant and proper function. Oxford: Oxford University Press.
  41. Ribera , D.J. (2012). The Meaning and Practice of the Integration of Faith and Learning, )Doctoral Dissertation(, Seattle Pacific University.
  42. Sauvage, G. (1909). Fideism. In The Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company.
  43. Wunder,T. (2007). A Critique of Alvin Planting's warrant phase )Doctoral Dissertation(, Boston University.