نقش مربی در تربیت بر اساس مبانی ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی حکمت متعالیه دانشگاه خوارزمی و طلبه درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم

2 استادیار دانشگاه خوارزمی

چکیده

 یکی از فراتحلیل‌هایی که درخصوص نظامات مختلف تعلیم‌وتربیتی مطرح می‌شود، مربی‌محور یا متربی‌محوربودن آنهاست. لذا پرسش اصلی ما در این پژوهش، بررسی امکان یا عدم امکان تربیت انسان بدون لحاظ مربی و یا میزان تأثیر و نقش مربی در تربیت انسان بوده است. اهمیت این موضوع از آنجاست که مسئله مربی‌محوری در بسیاری از الگوهای تربیتی انقلاب اسلامی از چالش‌های جدی محسوب می‌شود. در این پژوهش برآن بوده‌ایم تا با استفاده از دیدگاه‌های ملاصدرا در حکمت متعالیه تربیت انسان و الزامات این دیدگاه، نظر خود را درخصوص متربی یا مربی‌محوربودن تربیت اسلامی ارائه دهیم. درپایان، پس از گردآوری اطّلاعات و با بررسی آثار صدرالمتألهین و شارحان معاصر به روش کتابخانه‌ای و تحلیل آن براساس روش استنتاجی که ازطریق سه روش برهانی بدان دست یافتیم، این است که براساس مبانی حکمت متعالیه، نظام تربیتی انسان گرایش به متربی‌محوری داشته و مربی، شرط لازم تربیت نمی‌باشد، گرچه نقش تسهیل‌گری و بسترسازی وی نفی نمی‌شود. این رهیافت ما را بر آن می‌دارد تا انحصار الگوهای تربیتی در سبک‌های مربی‌محور را ازبین برده و در کنار آن به‌سراغ سایر الگوهای تربیتی برویم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Instructors in Training on the Basis of Mulla Sadra's Principles

نویسندگان [English]

  • Mohammad rahmani goraji 1
  • Abbas Sheikh Shoa'ei 2
1 PhD candidate of Hekmat Motalieh, Kharazmi University
2 Corresponding author: assistant professor at Kharazmi University
چکیده [English]

A meta-analysis on the different educational systems is to investigate whether they follow trainers-centered or trainees-centered approaches. Hence, the main point in this study is to examine the possibility of having human education without the interference of the instructors, and the extent to which the instructors influence the process and play role in training. This is a vital problem because the issue has been regarded as a serious challenge in many educational models after the Islamic Revolution of Iran. In this study, the researchers are trying to employ Mulla Sadra's views of Hikmat Mota’alieh relating human education and its requirements to present their views of focusing on the trainers or trainees in the Islamic education. Having collected information and having assessed the works of Mulla Sadra and the contemporary commentators through the library method, and analyzing it on the basis of inferential methods, the researchers obtained, through three methods of reasoning, that based on the principles of Mullah Sadra’s views, human educational system tends to be trainees-centered. It is not necessary to have instructors, though their roles as facilitators and simplifiers are not negated. This approach permits us to eliminate the monopoly of instructional patterns through traing styles, and to move on to other training patterns.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hikmat Mota’alieh (Transcendent Wisdom)
  • training
  • instructors-centeredness
  • mysticism
  • personal unity
  • Mulla Sadra
احمدی سعدی، عباس (۱۳۹۵)، بررسی امکان تأسیس فلسفه تعلیم‌وتربیت صدرایی، پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، سال ۲۵، ش ۳۵.
اکبریان، رضا (۱۳۸۶)، جایگاه انسان در حکمت متعالیه، خردنامه صدرا، ش ۵۰: ۲۱ ـ ۴۱.
بلخاری، حسین و حسینی شاهرودی، سیدمرتضی (۱۳۹۴)، وجوه هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی انسان کامل در آراء ابن عربی و ملاصدرا، آموزه‌های فلسفه اسلامی، ش ۱۷: ۴۷ ـ ۷۴.
پورحسن، قاسم و هاشمی، خدیجه (۱۳۹۰)، مطالعه تطبیقی مدل تربیت دینی از دیدگاه صدرالمتألهین و اریک فروم، اندیشه دینی: ۲۱ ـ ۴۲.
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۳)، رحیق مختوم: شرح حکمت متعالیه، دوره ۲۰ جلدی، قم: انتشارات اسراء.
حسینی شاهرودی، سیدمرتضی و استثنائی، فاطمه (۱۳۹۳)، جایگاه هستی‌شناختی فیض منبسط در حکمت متعالیه، حکمت صدرایی، سال سوم: ۶۹ ـ ۸۳.
حسینی، معصومه (۱۳۹۰)، مبانی نظری تربیت در اندیشه ملاصدرا، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره)، دانشکده علوم وتحقیقات اسلامی.
حکمت، نصرالله (۱۳۸۵، انجماد فلسفه اسلا‌می‌ درحال‌حاضر، مجموعه مقالات همایش بررسی متون و منابع حوزه‌های فلسفه کلام ادیان و عرفان: 167 ـ 186.
خالقی‌پور، علی و سعیدی، احمد (۱۳۹۵)، قاعده الواحد ازمنظر فلسفه و عرفان اسلامی، نشریه معرفت، سال ۲۵، ش ۲۲۱: ۴۵ ـ ۶۲ .
خسرونژاد، مرتضی؛ قمی، محسن و شریفانی، محمد (۱۳۸۷)، نظریه حرکت جوهری، پیامدهای فلسفی و تربیتی، اندیشه دینی: ۹۱ ـ ۱۱۶.
دورانت، ویلیام جیمز (1335)، تاریخ فلسفه، مترجم عباس زریاب خوئی، تهران: چاپ تابان.
راستیان، ابراهیم و هوشنگی، حسین (۱۳۹۳)، بازخوانی مفاهیم فلسفی در پرتو نظریة وحدت شخصی وجود صدرالمتألهین، نشریه حکمت صدرایی، سال سوم، ش1: ۸۵ ـ ۹۶.
رجبی، طاهره و میرزامحمدی، محمدحسن (۱۳۹۷)، بررسی الگوی تربیتی مبتنی‌بر جهاد در زمینه‌سازی تمدن نوین اسلامی، دوفصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره ۱، ش ۱.
رحیم‌پور، فروغ‌السادات و بیادار، هنگامه (۱۳۹۵)، روش‌های تربیت نفس از دیدگاه ملاصدرا، انسان‌پژوهی دینی، سال ۱۳، ش ۳۶: ۷۳ ـ ۹۰.
رسولی شربیانی، رضا؛ جمشیدی‌راد، محمدصادق و خودروان، حسن (۱۳۹۲)، تبلور انسان‌شناسی صدرایی در نهضت امام خمینی(ره)، دوفصلنامة حکمت صدرایی: ۳۱ ـ ۴۲.
رهنما، اکبر (۱۳۸۹)، نقادی رویکرد استنتاج در فلسفه تعلیم‌وتربیت، نخستین همایش انجمن فلسفه تعلیم‌وتربیت در ایران.
سارتر، ژان پل (۱۳۵۵)، اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، ترجمه مصطفی رحیمی، تهران، مروارید، چاپ ۵.
سلیمانی، جواد (۱۳۹۴)، نقد دیدگاه‌های مکتب اگزیستانسیالیسم درباره هویت انسان، پژوهش‌های اعتقادی و کلامی، شماره ۲۰: ۴۹ ـ ۶۸.
شکوهی، غلامحسین (۱۳۸۷)، تعلیم‌وتربیت و مراحل آن، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
شمشیری، بابک و نقیب‌زاده، عبدالحسین (۱۳۸۴)، فرایند تعلیم‌وتربیت با اقتباس از مبانی عرفان اسلامی، دانشور رفتار، ش ۱۲: ۷۳ ـ ۸۹.
شمشیری، محمدرضا (۱۳۹۵)، اضلاع تربیت در هندسه صدرایی، باتأکیدبر چهارگانه مراحل، اهداف، اصول و روش‌ها، خردنامه صدرا، ش ۸۶: ۴۹ ـ ۶۸.
صدر، سیدموسی (۱۳۸۸)، نقش متربی در تربیت، پژوهش‌های قرآنی، دوره ۱۵: ۷۲ ـ ۸۹.
صدرالمتألهین، محمدبن‌ابراهیم (۱۳۶۰)، أسرار الآیات و أنوار البینات، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه اسلام، چاپ اول.
صدرالمتألهین، محمدبن‌ابراهیم (۱۳۶۳) مفاتیح الغیب، تصحیح و مقدمه محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
صدرالمتألهین، محمدبن‌ابراهیم (۱۳۶۶) الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، تهران: سروش.
صدرالمتألهین، محمدبن‌ابراهیم (۱۹۸۱م) الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة، بیروت، دار إحیاء التراث العرب، چاپ سوم.
صدرالمتألهین، محمدبن‌ابراهیم (بی‌تا)، منطق نوین، ترجمه و شرحِ عبدالمحسن مشکوة الدینی، تهران.
کارکن بیرق، حبیب (۱۳۸۹)، حکمت متعالیه و بحران‌های انسان معاصر، نشریه معرفت، ش ۱۵۵.
کوی، لوتان (۱۳۷۸)، آموزش‌وپرورش: فرهنگ‌ها و جوامع، ترجمه: دکتر محمد یمنی دوزی سخابی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
کیانی، معصومه و صادق زاده قمصری، علی‌رضا (۱۳۹۰)، تبیین رویکردهای غالب روش‌شناختی پژوهش فلسفه تعلیم‌وتربیت در ایران و توصیف روش‌شناختی رساله‌های دکتری، پژوهشنامه مبانی تعلیم‌وتربیت: ۱۱۹ ـ ۱۳۲.
گنابادی، سلطان‌محمد (۱۳۸۴)، ولایت‌نامه، تهران: انتشارات حقیقت، چاپ دوم.
گنابادی، ملاعلی (بی‌تا)، صالحیه، تهرانک انتشارات حقیقت.
مجله خلق (۱۳۸۹)، مقدمه‌ای بر نقش مربی در تربیت اخلاقی (۱)، ش ۱۹.
مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۸۰)، شرح جلد هشتم اسفار اربعه، ج ۲، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
مقدادیان، عادل و شمس، محمدجواد (۱۳۹۳)، نقش واسطه فیض در تفویض تکوینی، پژوهشنامه ادیان، سال هفتم، ش ۱۵: ۱۱۱ـ ۱۳۹.
منزه، مهدی و کاوندی، سحر (۱۳۹۶)، ملاصدرا، وحدت تشکیکی یا وحدت وجود (گذار ملاصدرا از وحدت تشکیکی به وحدت شخصی وجود)، حکمت صدرایی، سال ۵: ۱۶۹ ـ ۱۸۶.
نقیب‌زاده، میرعبدالحسین (۱۳۹۲)، نگاهی بر فلسفه آموزش‌وپرورش، چ ۲۹، تهران: نشر طهوری.
نوروزی، رضاعلی و بابازاده، طاهره (۱۳۸۹)، پیامدهای تربیتی نفس ازمنظر ملاصدرا، اندیشه نوین دینی، سال ۶، ش ۲۳: ۹۱ ـ ۱۱۲.
نیلی احمد‌آبادی (۱۳۹۲)، جایگاه تعلیم‌وتربیت اسلامی در علوم انسانی، پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، سال سیزدهم، ش ۲.
وجدانی، فاطمه (۱۳۹۳)، جایگاه و حدود تعاریف تحلیلی و هنجاری تربیت و تأملی در برخی مفاهیم موجود، پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، سال ۲۲، ش ۲۲: ۱۱۵ ـ ۱۴۴.