مقایسه مبانی ارزش‌شناختی فلسفه تربیتی پراگماتیسم با مبانی ارزش‌شناختی اسناد تحول بنیادین آموزش‌وپرورش جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مشاور رئیس پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش و مدرس دانشگاه فرهنگیان

چکیده

این پژوهش با هدف مقایسه مبانی ارزش‌شناختی مکتب پراگماتیسم با اسناد تحول بنیادین آموزش‌وپرورش جمهوری اسلامی ایران و به روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، انجام شده ­است. جامعه آماری موردنظر برای دستیابی به دیدگاه اسناد تحول بنیادین سه سند بالا­دستی آموزش‌وپرورش شامل سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، سند مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم‌وتربیت رسمی و عمومی و سند برنامه درسی ملی و برای مکتب پراگماتیسم، کلیه منابع در دسترس مرتبط با این دیدگاه بود. نمونه آماری آنها به‌ترتیب سند مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم‌وتربیت رسمی و عمومی و برای پراگماتیسم، 10 منبع معتبر و اصلی دردسترس بود که به‌صورت هدف‌مند انتخاب شدند. نتایج مطالعه حاکی از آن است که ازنظر توجه به موقعیت، شرایط و اقتضائات محیطی و بروز در عمل ارزش­ها، اشتراکاتی ظاهری بین این مکتب پراگماتیسم و مبانی ارزش­شناختی اسناد تحول بنیادین وجود دارد، ولی بین این دو، تفاوت­های بنیادینی وجود دارد. دربحث ماهیت ارزش­ها ازنظر پراگماتیسم، آنچه در زندگی عملی مفید و حلال مشکلات آدمی باشد، ارزش دارد. در نگاه اسناد تحولی اعتبار ارزش­ها بر قرب الهی وابسته است. ارزش­ها ازنظر پراگماتیسم­ها از نوع نسبی و غیرمطلق بوده و در نگاه اسناد تحولی ارزش­ها به غائی و ابزاری تقسیم و تعیین مراتب آن براساس غایت زندگی است. معیار تعیین ارزش پراگماتیسم­ها، مطلوبیت و سودمندی در زندگی فردی و اجتماعی و در دیدگاه اسناد تحولی، مبتنی‌بر سه معیار دین، عقل و فطرت است. در بحث متافیزیک پراگماتیسم­ها همه ابعاد انسانی را مادی دانسته و در اسناد تحولی دستیابی به مراتبی از حیات طبیه، محور زندگی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparison between the Valuation Principles of Pragmatic Educational Philosophy and those of the Document of Fundamental Transformation of IRI Educational System

نویسنده [English]

  • Hassan Mazaheri
PhD in curriculum planning, Department of Educational Sciences, Research and Educational Planning Organization
چکیده [English]

This research aims at comparing the valuation bases of pragmatism with those of the documents of the fundamental transformation of education of the Islamic Republic of Iran by descriptive-analytical research method. The statistical population of this research includes the content of three higher level documents of fundamental transformation of higher education, including the document of the fundamental transformation of education, the theoretical foundations of the fundamental transformation in the formal and public education system. 10 formal basic documents relating to pragmatism were selected purposively. The results of the study indicated that, in terms of considering the situation, the environmental conditions and requirements and applications of values, there are apparent commonalities between the school of pragmatism and the cognitive foundations of fundamental transformation documents. However, there are essential differences between the two. In terms of the nature of values ​​in view of pragmatism, any useful and practical things in the real-world life of human that can solve a problem, is valuable. In the view of evolutionary documents, the validity of values ​​depends on closeness to God. In the views of pragmatism, values ​​are relative and non-stable, but in the view of evolutionary documents, values ​​are divided into ultimate and instrumental according to the final objective of life. The criteria for estimation of values is utility and benefit in individual and social life in pragmatisms; in the view of transformational documents, it is based on the three criteria of religion, rationality and Fitrah. Pragmatism considers all human dimensions to be material in the discussion of metaphysics, but in evolutionary documents, the attainment of a relatively pure life is the axis of living.

کلیدواژه‌ها [English]

  • evaluation
  • documents of fundamentals changes of education
  • Islamic philosophy
  • pragmatism
آقازاده ، احمد (1383)، مسائلآموزش‌وپرورشایران، تهران: انتشارات سمت.
ابراهیم‌زاده، عیسی (1367)، فلسفه تربیت، تهران، دانشگاه پیام‌نور، (ویراست جدید، 1386).
اسکفلر، اسرائیل (1366)، چهار پراگماتیست، ترجمه محسن حکیمی، تهران: نشر مرکز.
اکبری، مجید (1388)، ارزش­شناسی در فلسفه ارسطو، فصلنامه فلسفه و کلام اسلامی، سال 7، پاییز، ش 20.
باقری، خسرو (1380)، پژوهشیبرایدستیابیبهفلسفةآموزش‌وپرورشجمهوری اسلامیایران، سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی.
خسروشاهى، هادی (1343)، نظرى به فلسفه پراگماتیسم، درس‏هایى از مکتب اسلام، سال 5، اردیبهشت: 31 ـ 34.
خمینی، روح‌ا... (1368)، صحیفةنور، تهران: مرکز نشر آثار امام خمینی(ره). 
دادبه، اصغر (1380)، کلیات فلسفه، تهران، دانشگاه پیام‌نور (ویراست جدید، 1391).
دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1374)، درآمدی بر جامعه­شناسی اسلامی، تهران: سمت. 
دیویی، جان (1339)، مقدمه‌ای بر فلسفه آموزش‌وپرورش یا دموکراسی و آموزش‌وپرورش، ترجمه امیرحسین آریاپور، تبریز: بی نا. 
دیویی، جان (1343)، مدرسه و اجتماع، ترجمه مشفق همدانی، تهران: صفی علیشاه.
دیویی، جان (1339)، اخلاق و شخصیت، ترجمه مشفق همدانی، تهران، فرانکلین.
الرود،  فردریک اى (1381)، فلسفه‏هاى معاصر تربیت اخلاقى، ترجمه حسین کارآمد، معرفت، ش 61، دى: 71 ـ 85.
رورتی، ریچارد (1384)،  فلسفهو امید اجتماعی، ترجمه عبدالحسین آذرنگ، تهران: نشر نی.
زیبا کلام، فاطمه (1384)، مبانی فلسفی آموزش‌وپرورش در ایران، تفرش: دانشگاه تفرش.
ژان، وال (1370)، بحث در مابعدالطبیه، ترجمه یحیی مهدوی و همکاران، تهران: خوارزمی.
سجادی، عفت (1391)، ارزش و ارزش‌های اخلاقی، مطالعه تطبیقی اسلام و پراگماتیسم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه پیام‌نور تهران.
سجادیف مهدى (1379)، رویکردها و روش‏هاى تربیت اخلاقى و ارزش، پژوهش‏هاى فلسفى و کلامى، ش 3، بهار: 144 ـ 165.
شاتو، ژان (1355)، مربیان بزرگ، ترجمه غلامحسین شکوهی، دانشگاه تهران.
شاملی، عباسعلی (1388)، تدوین بنیان‌های فلسفی و دینی در آموزش‌وپرورش، تدوین سند ملی آموزش‌ و پرورش، کمیته مطالعات نظری.
شریعتمداری، علی (1367)، اصول فلسفه تعلیم‌وتربیت، تهران: امیرکبیر.
شریفى، هادی (1383)، مقایسه فلسفه آموزش‌وپرورش اسلامى با فلسفه آموزش‌وپرورش مدرن، ترجمه محمدرضا آهنچیان، مصباح، ش50، فروردین و اردیبهشت: 41 ـ 62.
شمشیری، بابک (1391)، نقد و بررسی مفهوم‌پردازی ارزش ازمنظر پراگماتیسم دیویی و دلالت های تربیتی آن، معرفت، سال بیست و یکم، ش179، آبان: 105 ـ 116.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش جمهوری اسلامی ایران، با همکاری شورای عالی آموزش‌وپرورش.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران، با همکاری شورای عالی آموزش‌وپرورش.
صادقی‌شهپر، علی (1387)، روش‌شناسی عرفان تطبیقی، پژوهشنامه ادیان، سال دوم، ش 4، دوره پاییز و زمستان.
صادقی، رضا (1392)، پاسخ کوهن به اتهام نسبی‌گرایی، جستارهای فلسفی، دوره11، ش24، پاییز و زمستان1392: 80 ـ 51.
صمدی، معصومه و مزیدی، محمد (1384)، بررسى امکان نزدیک‏سازى یافته‏هاى مکاتب تجربه‏گرایى منطقى و عمل‏گرایى در زمینه نقش معلم