جایگاه تربیتی و اخلاقی لذت در اندیشه وحیانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه جامع امام حسین(ع)

چکیده

هدف اصلی پژوهش کنونی، پاسخ به این سؤال اساسی است که یک فرد مسلمان در برابر مسئله لذت و بهره‌مندی از آن، چه موضعی باید داشته باشد؟ آیا باید از همه لذت‌ها بهره‌ بگیرد و یا از همه آنها اعراض کند؛ یا اینکه از بعضی بهره‌مند شود و از بعضی دیگر دوری نماید؟ روش تحقیق در این مقاله، روش توصیفی ـ تحلیلی و استنتاجی است. یافته‌های تحقیق بیانگر این است که مسئله لذت دارای اقسام و انواع گوناگون می‌باشد که عبارتند از: لذت‌های حسی و بدنی، لذت‌های عقلی و ذهنی، لذت‌های عرفانی و قدسی. مطابق آیات قرآنی و احادیث مربوطه باید از هریک از لذت‌های مذکور بدون افراط‌و‌تفریط استفاده کرد و اما از لذت‌هائی که موجب آزار دیگران یا موجب پشیمانی و رنج روحی خود فرد می‌شوند، اعراض شود و نیز از لذت‌هائی که ضرر بدنی و جسمانی دارند و نیز لذت‌هائی که موجب خراب‌شدن آخرت انسان می‌گردند، دوری شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Educational and Moral Position of Pleasure in the Divinely Thought

نویسنده [English]

  • mahdi taherian
Faculty of Imam Hossein University of Technology
چکیده [English]

The main purpose of this study is to find an answer to the main question of what a Muslim is supposed to do when he/she is faced with the issue of pleasure and enjoyment. Should he/she take pleasure or avoid all of them, or he/she is just supposed to benefit from some and avoid others? This is a descriptive-analytical and inferential research. The research findings indicated that pleasures are of different types including sensory and physical pleasures, intellectual and mental pleasures, mystical, and spiritual pleasures. According to the Qur'anic verses and Hadiths, man should enjoy each of these pleasures without extreme and excessive use. Yet, pleasures that cause annoyance to others, or cause regret and spiritual suffering for oneself, should be avoided. Pleasures that cause physical and bodily harms and those which spoil the Hereafter, must be avoided too.


کلیدواژه‌ها [English]

  • ethics
  • value
  • Islam
  • proactive
  • educational
  • pleasure
  • preventive
قرآن کریم (1375) قم: انتشارات الهادی.
نهج‌البلاغه (1378)، گردآوری سیدرضی، ترجمه جعفر شهیدی، تهران: مؤسسه علمی ـ  فرهنگی.
آمدی، عبدالواحد (1360)، غرر الحکم و درالکلم، دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، محمد‌بن‌حسین (1362)، النجاه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ابن‌سینا، محمد‌بن‌حسین (1403)، الاشارات و التنبیهات، تهران: انتشارات نشر الکتاب.
ارسطو (1366)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه ابوالقاسم پورحسینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ازدی ، سلیمان‌بن اشعث السجستانی (بی‌تا)، سنن ابی داوود، بیروت: دارالاحیاء السنته النبویه.
اشعث، محمد‌بن‌محمد الکوفی (بی‌تا)، الجعفریات، تهران: مکتبه نینوی.
افلاطون (1348)، جمهوری، ترجمه فؤاد روحانی، تهران: انتشارات نشر کتاب.
بهایی (بی‌تا) اربعین.
چغمینی، محمدبن‌محمد (1318)، طب النبی، چاپ سنگی.
حرانی، الحسن‌بن‌علی (1404)، تحف‌العقول، قم: نشر الاسلامی.
حمیری، عبدالله‌بن‌جعفر (1413)، ضرب الاسناد، بیروت: مؤسسه آل البیت.
دیلمی الحسن‌بن‌محمد (بی‌تا)، اعلام الدین فی صفات المؤمنین، قم: مؤسسه آل البیت.
دیلمی الحسن‌بن‌محمد (1398)، ارشاد القلوب، قم: مؤسسه الاعلمی.
سهروردی، شیخ اشراق  (بی‌تا)، پرتونامه، تهران: انتشارات انجمن حکمت و فلسفه.
شعیری، محمد‌بن‌محمد (1414)، الجامع الاخبار، قم: مؤسسه آل البیت.
صانعی، منوچهر (1368)، فلسفه اخلاق در تفکر غرب، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
صدوق،  محمدبن‌علی ابن بابویه قمی (1400)، الامالی للصدوق، بیروت: مؤسسه علمی.
صدوق،  محمدبن‌علی ابن بابویه قمی (بی‌تا) من لا یحضر الفقیه، قم: النشر الاسلامی.
صدوق،  محمدبن‌علی ابن بابویه قمی (1414)، الخصال، قم: موسسه نشر الاسلامی.
طباطبایی، محمدحسین (1394)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: نشر اسماعیلیان.
طباطبایی، محمدحسین (1428)، نهایه الحکمه، قم: انتشارات جامعه مدرسین.
طبرسی، الفضل‌بن‌الحسن (1414)، مکارم الاخلاق، قم: النشر الاسلامی.
عیاشی، محمد‌بن‌مسعود (1380)، تفسیر عیاشی، تهران: المکتبه العلمیه.
فارابی، ابونصر (1345 ق)، الفصوص، هند حیدرآباد کن: انتشارات دائره‎‌المعارف العثمانیه.
قشیری، مسلم‌بن‌حجاج النیشابوری (1412)، صحیح مسلم، قاهره: دارالحدیث.
قطب راوندی، سعید‌بن‌هبة‌الله (1409)، قصص الانبیاء، مشهد: مؤسسه آستان قدس رضوی.
قمی، شیخ‌عباس (1386)، مفاتیح‌الجنان، قم: انتشارات الهادی.
کاپلستون، فردریک (1368)، تاریخ فلسفه (یونان و روم)، ترجمه جلال‌الدین مجتبوی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کلینی، محمد‌بن‌یعقوب (1401)، الکافی، بیروت: دار‌التعارف.
مجلسی، محمدباقر (1412)، بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث.
مفید، محمد‌بن‌محمد النعمان (1414)، الاختصاص، قم: مؤسسه الاسلامی.
ملاصدرا (1362)، مبداء و معاد، ترجمه احمد اردکانی، تهران: انتشارات پژوهشکده علوم انسانی.
منذری، عبدالعظم‌بن‌عبدالقوی الشامی (1388)، الترغیب و الترهیب، بیروت: دار احیاء التراث.
نوری، میرزاحسین (1407)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسه آل‌البیت.
ورّام، ابن ابی‌فراس الحمدان (بی‌تا)، تنبیه الخواطر و نزهة النواظر، بیروت: دار‌التعارف.
هندی، علی المتقی‌بن‌حسام الدین (1397)، کنزالعُمّال فی سنن الاقوال و الافعال، بیروت: مکتبه التراث الاسلامی.
دوره 28، شماره 47
فصلنامه تابستان
مرداد 1399
صفحه 203-230
  • تاریخ دریافت: 21 اسفند 1397
  • تاریخ بازنگری: 19 آبان 1398
  • تاریخ پذیرش: 27 آبان 1398
  • تاریخ انتشار: 01 مرداد 1399