مهدویت در آینه تربیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار رشته برنامه‌ریزی درسی گروه علوم تربیتی دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع)

چکیده

مهدویت، یکی از آموزه‌های مهم اسلامی به‌ویژه شیعی است که بیشتر ازمنظر اعتقادی مورد توجه جامعه قرار گرفته است. گرچه پژوهش­هایی در ارتباط با کارکردهای تربیتی این آموزه انجام شده است، اما کم‌تر پژوهشی است که به‌صورتی منسجم و نظام‌یافته این آموزه را ازمنظر تربیتی مورد بررسی قرار داده باشد. در این نوشتار برآنیم تا از منظری تربیتی و نسبتاً نو، به این آموزه اصیل بنگریم و با واکاوی وجوه تربیتی آن، مشخصات تربیت مهدوی را تبیین کنیم. برای دستیابی به این هدف، با بهره­گیری از  رویکرد کیفی و روش توصیفی ـ تحلیلی به گردآوری داده­های موردنیاز پژوهش به شیوه کتابخانه‌ای پرداخته شده است. بدین‌معنا که ابتدا به گردآوری تعاریف مختلف از تربیت و توصیف آنها و سپس اختیار تعریفی مبتنی‌بر تحلیل به‌دست‌آمده از آن تعاریف و مؤلفه­های آن اقدام شده است. سپس تعریف مهدویت و روایات به‌دست‌آمده در اهمیت باورداشت این آموزه از نظر گذرانده شده است. درپایان، با بررسی تحلیلی بین مؤلفه­ها و ابعاد تربیت و خصائص منتظران که در روایات معتبر از آن سخن به‌میان آمده است، ضمن تبیین سه وجه تربیتی مهدویت و «انتظار» به‌عنوان یک جریان ترییتی، به بیان آسیب­های احتمالی که برای هریک از وجوه شناسایی‌شده در تربیت مهدوی امکان‌پذیر است، پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mahdism in the mirror of education

نویسنده [English]

  • A’azam Zarghani
Assistant professor of curriculum planning, Department of Educational Sciences, Imam Reza International University
چکیده [English]

Mahdiism is an important Islamic doctrine, especially in Shia. It has been considered in terms of belief. Although some researches has been done in relation to the educational functions of this doctrine, but there were few studies that have systematically done this doctrine from an educational perspective. The aim of this article was studying this authentic doctrine from an educational perspective that was new. To achieve this goal, the descriptive-analytic method was used in this research. For did it. First of all, the various definitions of education and the characteristics of them were identified, and then based on those definitions, a definition was made. Then, the definition of Mahdiism and some Islamic narratives in support of it and description of it's believers were expressed. In the end, a comparative analysis between the characteristics of education and the characteristics of the Intezar was done. Based on this analysis, three features of Mahdiism education and the Intezar as the educational process were explained. Also, some misunderstandings of those features of Mahdiism education were mentioned.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahdism
  • education
  • waiting
  • savior
  • pathology
قرآن کریم، ترجمه مهدی الهی قمشه­ای، 1383، قم: الهادی.
نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، 1382، قم: الهادی.
کلیات مفاتیح‌الجنان، تألیف شیخ‌عباس قمی، ترجمه موسوی کلانتری  دامغانی، 1380، قم: فاطمه‌الزهرا.
احسانی، محمد (1390)، زمینه­سازی تربیتی مهدویت، معرفت، 160: 96 ـ 73.
اسفندیاری، سمانه (1395)، تحلیل محتوای بخش مهدویت کتب هدیه­های آسمان مقطع ابتدایی ازلحاظ اصول طراحی پیام آموزشی، به راهنمایی: محمدرضا نیلی احمدآبادی، دانشگاه علامه طباطبائی تهران،کارشناسی ارشد علوم تربیتی.
باقری، خسرو  (1391)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، ج 1،تهران: مدرسه.
باقری، خسرو  (1375)، انسان به‌منزله عامل، فصلنامه حوزه و دانشگاه، 9(1): 28 ـ 22.
باقری، خسرو  (1394)، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، ج2، تهران: مدرسه.
جوادی آملی، عبدالله  (1387)، امام مهدی موجود موعود، قم: اسراء.
حافظ‌نیا، محمدرضا  (1385)، مقدمه­ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت.
حکیمی، محمدرضا (1387)، خورشید مغرب، قم: دلیل ما.
حیدری کاشانی، محمدباقر (1390)، سلوک مهدوی، قم: سبط‌النبی.
درویشی، محمد (1397)، نقش آموزه مهدویت در بینش و تربیت سیاسی منتظران، به راهنمایی: محسن مروی­نام بغدادآبادی، دانشگاه آیت‌الله میبد، کارشناسی ارشد الهیات و معارف اسلامی.
رضائی، فاطمه (1396)، بررسی فلسفه تربیتی انتظار وتبیین جایگاه آن در مؤلفه‌های اساسی تظام تعلیم‌وتربیت رسمی و عمومی (اهداف ـ اصول ـ روش‌ها)، به راهنمایی: مریم بناهان، دانشگاه الزهرا تهران، کارشناسی ارشد علوم تربیتی.
ستاری ساربانقلی، حسن (1395)، منجی شهر در سینمای آخرالزمانی، رسانه و فرهنگ، 6(1): 42 ـ 19.
شریف‌زاده، حکیمه‌سادات و قاضی، مرضیه (1393)، مهدویت و دلالت­های تربیتی آن (به‌لحاظ تنظیم اهداف، اصول و روش­ها)، پژوهش­های تعلیم‌وتربیت اسلامی، 2(9 ـ 2): 128 ـ 101.
شفیعی سروستانی، ابراهیم (1388)، معرفت امام زمان و تکلیف منتظران، تهران: موعود.
شیخ صدوق، محمدبن‌علی (1382)، کمال‌الدین و تمام النعمه (۲ جلدی)، ترجمه منصور پلوان، قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
شیخ طوسی، محمد‌بن‌حسن (1387)، غیبت، ترجمه مجتبی عزیزی، قم: مسجد جمکران.
صمیمی، سیمین (1390)، آموزش معارف اسلامی، 33(2):51 ـ 44.
طباطبائی، سیدمحمدحسین (1378)، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی.
غنوی، امیر (1392 الف)، طرح اندیشه مهدویت از امام علی(ع) تا امام سجاد(ع)، مشرق موعود، 7 (27).
غنوی، امیر (1392ب )، طرح اند