بررسی جایگاه هویت دینی و انقلابی در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیأت علمی گروه علوم تربیتی دانشگاه پیام نور

چکیده

این پژوهش با هدف تحلیل جایگاه مؤلفه­های هویت دینی و انقلابی در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش انجام شده است. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتواست. جامعه پژوهشی شامل متن سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش است که باتوجه‌به ماهیت پژوهش و محدودیت جامعه پژوهشی از نمونه­گیری صرف‌نظر و کل جامعه پژوهشی بررسی شده است. ابزار اندازه­گیری، سیاهه تحلیل محتوای محقق‌ساخته بوده و شیوه پردازش داده­ها براساس روش آنتروپی شانون بوده است. عمده­ترین یافته­های پژوهش بیانگر این است که در سند تحول درمجموع 292 مرتبه به مؤلفه­های هویت دینی و 140 مرتبه به مؤلفه­های هویت انقلابی توجه شده است. در حوزه هویت دینی، به مؤلفه‌های «سیاسی» و «اعتقادی ـ توحید» به‌ترتیب با ضریب اهمیت 201/ و 162/، بیشترین توجه شده و به مؤلفه­های «تاریخی»و «اعتقادی ـ عدل» هیچ توجهی نشده است. در حوزه هویت انقلابی، به مؤلفه‌های «تعهد به حفظ نظام جمهوری اسلامی» و«مبارزه با تهاجم فرهنگی و جنگ نرم» و «مبارزه با تحجر و التقاط»  به‌ترتیب با ضریب اهمیت 155/،125/ و 125/ بیشترین توجه و به مؤلفه­های «بسیج» با ضریب اهمیت 05/ و «آگاهی به تاریخ انقلاب اسلامی» (بدون مورد)، کم‌ترین توجه شده است. نتایج پژوهش بیانگر این است که در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش توجه متعادل و متوازنی به مؤلفه‌های هویت دینی و انقلابی نشده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Appraisal of the Position of Religious and Revolutionary Identities in the Document of Fundamental Transformation of Education

نویسنده [English]

  • Siroos Mahmoodi
Faculty Member at the Department of Educational Sciences, Payam Noor University.
چکیده [English]

This research is aimed at analyzing the position of the components of religious and revolutionary identities in the document of Fundamental Transformation of Education. This is a descriptive research following content analysis method. The research community includes the content of the document of fundamental transformation of education, due to the nature of which and because of the limitations of the research community, the entire research community was selected to be studied. A researcher-made content analysis list was used as the measurement tool. Data processing was based on Shannon entropy method. The results indicated that the components of religious identity was mentioned 292 times, and the components of revolutionary identity have been considered 140 times in the Transformation Document of Education. In the field of religious identity, the components of ‘political” and “doctrinal-monotheistic” gained the highest importance with an importance coefficient of 201 and 162, respectively. No attention was paid to the components of “historical” and “doctrinal-justice” components. In the field of revolutionary identity, the components of “commitment to maintaining the system of the Islamic Republic” as well as “fighting against cultural aggression and soft warfare”, and “fighting against backwardness and eclecticism” with importance coefficients of 155, 125 and 125, respectively, are considered most. Components of “Basij” with an importance coefficient of 0.05, and “awareness of the history of the Islamic Revolution” (no case), received the least attention. The results indicated that in the Document of Fundamental Transformation of education, no well-adjusted consideration has been devoted to the components of religious and revolutionary identities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious identity
  • revolutionary identity
  • education
  • Document of Fundamental Transformation

مراجع

آذر، عادل (1380)، بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش داده­ها در تحلیل محتوا، فصلنامه علمی ـ پژوهشی دانشگاه الزهرا، سال 11، ش 37: 17 ـ 1.
الطایی، علی (1387)، بحران هویت قومی در ایرن، تهران: نشر شادگان.
بیابانگرد، اسماعیل (1384)، روش­های تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران: نشر دوران.
پروانه، فرهاد و همکاران (1395)، بررسی میزان توجه به  مؤلفه‌های هویت انقلابی در  کتاب های درسی تاریخ دوره تحصیلی متوسطه (رشته‌های علوم پایه) از سال 1357 تا 1388، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال 13، ش 44: 42 ـ 29.
جنکیز، ریچارد (1381)، هویت اجتماعی، ترجمه تورج یاراحمدی، تهران: انتشارات شیرازه.
چیت‌ﺳﺎز ﻗﻤﻲ، ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد (1383)، ﻫﻮﻳﺖ دﻳﻨﻲ ﺟﻮاﻧﺎن در اﻳﺮان، ﺗﻬﺮان: ﺟﻬﺎد، داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﭘﮋوﻫﺸﻜﺪه ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ.
خاتمی، سیداحمد (1385)، عبرت­های عاشورا، تهران: انتشارات بوستان کتاب.
خوشخویی، منصور و همکاران (1390)، بررسی میزان تأکید کتاب‌های تعلیمات اجتماعی، تاریخ و فارسی دوره راهنمایی بر هویت اسلامی ـ ایرانی، فصلنامه مطالعات ملی، سال 12، ش 4: 66 ـ 51. 
رهبری، مهدی و همکاران (1394)، هویت ملی در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، فصلنامه مطالعات ملی، سال 16، ش 1: 66 ـ 45.
رهبری، مهدی (1388)، معرفت و قدرت: معمای هویت، تهران: نشر کویر.
زاویه، سعید و عزیزی، سیده‌مهدیه (1392)، تصاویر کتاب‌های درسی و رابطه آنها با هویت ملی و دینی در کتاب های اول و دوم دبستان، فصلنامه مطالعات ملی، سال 14، ش 4: 140 ـ 121.
سبحانی، جعفر (1388)، مقدمه­ای بر هویت دینی، تهران: مرکز تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه در سپاه.
سبحانی‌نژاد، مهدی و همکاران (1393)، تبیین عوامل مفهومی فرهنگ ایثار و شهادت و تحلیل جایگاه آن در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، سال 22، ش 25: 105 ـ 85.
سرمد، زهره و همکاران (1380)، روش­های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: نشر آگه.
شایگان، داریوش (1380)، افسون‌زدگی جدید، هویت چهل‌تکه و تفکر سیار، ترجمه فاطمه ولیانی، تهران: نشر فرزان رو.
شرفی، محمدرضا (1381)، جوان و بحران هویت، تهران:انتشارات سروش.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، تهران: وزارت آموزش‌وپرورش.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1389)، شاخصه‌های راهبردی، ابعاد و مؤلفه­های فرهنگی، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
عمید، حسن (1389)، فرهنگ عمید، تهران: اشجع.
قرائتی، محسن (1388)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگی درس­هایی از قران.
کاستلز، امانوئل (1380)، عصر اطلاعات، اقتصاد، جامعه و فرهنگ، قدرت هویت، ج2، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: طرح نو.
ﻛﺘﺎﺑﻲ، ﻣﺤﻤﺪ؛ ﮔﻨﺠﻲ، ﻣﺤﻤﻮد؛ ﻳﻌﻘﻮب، اﺣﻤـﺪی و معصومی، رضا (1383)، دﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اﺟﻨﻤﺎﻋﻲ و  ﺗﻮﺳﻌﻪ اجتماعی و فرهنگی، ﻣﺠﻠﻪ ﭘﮋوﻫﺸﻲ داﻧﺸﮕﺎه، اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، اﺻـﻔﻬﺎن.
کریپندورف، کلوس (1394)، تحلیل محتوا، مبانی روش‌شناسی، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران: نشر نی.
گال، مردیت و بورگ، والتر (1384)، روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی، ترجمه نصر و همکاران  تهران: انتشارات سمت.
لوکمان، توماس و برگر، پیتر (1375)، ساخت اجتماعی واقعیت، ترجمه فریبرز مجیدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ماهروزاده، طیبه (1392). جهانی شدن و هویت دینی نوجوانان، دو فصلنامه تربیت اسلامی، سال 8، ش 16: 162 ـ 139.
مجتهدزاده، پیروز (1385)، دموکراسی و هویت ایرانی، تهران: انتشارات کویر.
محمدی ری‌شهری، محمد (1390)، عدل در جهان‌بینی توحیدی ، قم: سازمان چاپ و نشر دارالحدیث.
محمودی، سیروس (1397)، تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه اول ازنظر توجه به مؤلفه‌های هویت انقلابی، فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال 8، ش 26: 46 ـ 29.
مطهری، مرتضی (1375)، مجموعه آثار، چاپ 5، تهران: انتشارات صدرا.
معینی علمداری، جهانگیر (1383)، هویت، تاریخ و روایت در ایران» در ایران، هویت، ملیت و قومیت در ایران، تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
مکارم شیرازی، ناصر(1391)، تفسیر نمونه، ج 18، تهران: دارالکتاب اسلامیه.
منصور نژاد، محمد (1385)، دین و هویت، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
میرحیدری، مریم و همکاران (1393)، ارزیابی مؤلفه‌های ایرانی ـ اسلامی و انقلابی در وب‌گاه‌های دانشگاه‌های دولتی تهران، فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال 4، ش 2: 198 ـ 179.
میرشاه جعفری، سیدابراهیم و حشمتی‌فر، لیلا (1397)، تحلیل محتوای کتاب‌های پیام‌های آسمانی دوره متوسطه اول براساس مؤلفه‌های هویت دینی، فصلنامه مطالعات ملی، سال 19، ش 2: 96 ـ 83.
نوریان، محمد (1389)، تحلیل برنامه درسی دوره ابتدایی، تهران: انتشارات گویش نو.
هنرمند، سیدمرتضی (1391)، عدل الهی و کارآمدی نظام تربیتی اسلام، فصلنامه اندیشه نوین دینی، سال 8، ش 30: 154 ـ 139.
هولستی، ال.آر (1374)، تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی، ترجمه نادر سالارزاده، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
دوره 28، شماره 47
فصلنامه تابستان
مرداد 1399
صفحه 159-182

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 26 شهریور 1397
  • تاریخ بازنگری: 22 مرداد 1398
  • تاریخ پذیرش: 13 شهریور 1398
  • تاریخ انتشار: 01 مرداد 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار