بررسی اثربخشی آموزش قصه‌های قرآنی بر رشد اخلاقی دانش‌آموزان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گــــروه علــــوم تربیتــــی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران.

2 گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاداسلامی واحد تبریز،ایران

چکیده

قصه‌گویی در طول تاریخ همواره مورد علاقه و توجه بشر بوده و برای او جذابیت خاصی داشته و یکی از ابزارهای مهم اصلاح رفتار محسوب ‌شده است. قرآن کریم نیز به نیاز بشر و گرایش او به قصه توجه نشان داده و باتأکیدبر علائق طبیعی انسان، بسیاری از مباحث ظریف اعتقادی، اجتماعی و اخلاقی را درقالب زیباترین داستان‌ها طرح و ارائه نموده است. هدف از این پژوهش، تعیین تأثیر آموزش قصه‌های قرآنی بر رشد اخلاقی دانش‌آموزان ابتدایی مدارس شهرستان خسروشاه در استان آذربایجان شرقی در سال تحصیلی 96 ـ 1395 بود. به‌همین‌منظور از تحقیق نیمه‌آزمایشی و از نوع پیش‌آزمون ـ پس‌آزمون با گروه آزمایش و کنترل استفاده شد و از مقیاس فرم مصاحبۀ سنجش رشد اخلاقی نیز  جهت جمع‌آوری داده‌ها استفاده شد. همچنین 10 جلسة آموزشی برای آموزش قصه‌های قرآنی تدوین شد. در چارچوب طرح آزمایشی؛ 60 نفر دانش‌آموز پایه دوم ابتدایی با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه­ای انتخاب شدند که 30 نفر از آنها جزء گروه آزمایش بودند و به مدت 2 ماه هفته‌ای 2 ساعت تحت آموزش قصه‌های قرآنی قرار گرفتند. 30 نفر هم در گروه کنترل قرار داشتند که هیچ مداخلة آموزشی در این گروه صورت نگرفت. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد. درنهایت یافته‌های پژوهش نشان داد که آموزش قصه‌های قرآنی موجب بهبود رشد اخلاقی در تمام مولفه­های آن در دانش‌آموزان می‌شود. بنابراین کاربرد قصه‌گویی با موضوع قصه‌های قرآنی به‌عنوان الگویی مؤثر برای رشد اخلاقی کودکان پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation of the Effectiveness of Teaching the Qur’anic Stories on Students' Moral Development

نویسندگان [English]

  • Behbood Yarigholi 1
  • Mahdieh Khani Khosroushahi 2
1 Associate Professor In Philosophy of Education, Department of Educational Sciences, Faculty of Education and Psychology, Azarbaijan University of Shahid Madani, Tabriz, Iran.
2 Master of Educational Planning, Department of Educational Sciences, Islamic Azad University, Tabriz Branch, Iran
چکیده [English]

Storytelling has always been of interest and consideration for human beings throughout the history. Stories have been appealing for people and they have played essential roles for developing decent behavior. Focusing on this human natural interest and inclination towards storytelling, the Holy Qur'an has paid great attention to it and has designed and proposed many delicate theological, social and moral issues in the form of the most beautiful stories. This study is intended to investigate the effects of teaching Qur’anic stories on the moral development of primary school students in Khosroushah city in East Azarbaijan province in the academic year of 2016-2017. Hence, a quasi-experimental research of pre-test post-test type, including two experimental and control groups, was conducted. The ethical growth measurement interview was used for data collection. 10 teaching sessions were held to teach Qur’anic stories. According to the research method, sixty of the second grade elementary students were selected by cluster random sampling, 30 of whom, were considered as the experimental group, and were taught the Qur’anic stories 2 hours a week for 2 months. Thirty others were considered as the control group without any exposure to the Qur’anic stories. Covariance analysis was used for the analysis of the data. The findings indicated that teaching Qur’anic stories improves moral development of students in terms of all its components. As a result the use of stories from the Holy Quran is suggested as an effective method for children's moral development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qur’anic stories
  • moral development
  • students
بهروزکیا، کمال (1390)، قصه و داستان در کتاب‌های درسی و کمک‌درسی آلمان، پژوهشنامه ادبیاتکودکونوجوان، 42: 67  ـ 76.
ثقةالاسلام، طاهره؛ رضایی، امیدوار؛ خوشکار، علی و موسوی، مریم‌السادات (1387)، رشد اخلاق در انسان از دیدگاه دانشمندان اسلامی و روان‌شناسان جدید، اخلاق پزشکی؛ 2(2): 141 ـ 155.
حاج‌علی‌اکبری، محمد (1387)، پژوهشی پیرامون قصه‌های قرآنی، قم: مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان.
دادستان، پریرخ؛ محسن علیق، امیمه؛ رسول‌زاده طباطبایی، کاظم؛ آذربایجانی، مسعود و بیات، مریم (1389)، قصه‌گویی و تحول مفهوم خدا در کودکان ایرانی و لبنانی، روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 6 (24)، 295 ـ 306.
رحمان‌دوست، مصطفی (1381)، قصه‌گویی (اهمیت و راه و رسم آن)، تهران: علامه طباطبایی.
سلیمان‌نژاد، اکبر و سودی، حورا (1393)، بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های اجتماعی ازطریق قصه‌های قرآنی بر کودکان، روانشناسی و دین، 26: 81  ـ 98.
شجاع‌پوریان، ولی‌الله (1392)، تأمّلی در شاخصه‌های قصه در قرآن، ادب عرب، 5 (2)، 113 ـ 134.
علی‌اکبری، مهناز؛ علی‌پور، احمد و نجفی شیرازی، مهناز (1393)، اثربخشی قصه‌گویی بر مؤلفه‌های هوش اخلاقی کودکان دختر پیش‌دبستانی در شهر اصفهان. شناخت اجتماعی، 3 (6) :33 ـ 43.
فدایی، زهرا (1393)، بررسی تأثیر آموزش قصه­های کوتاه قرآنی بر مهارت­های اجتماعی کودکان پیش‌‌دبستانی شهرستان رودسر، پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ‌نشده، دانشگاه آزاد اسلامی رودسر.
فضلی‌خانی، منوچهر (1382)، راهنمای عملی روش مشارکتی و فعال در فرایند تدریس، تهران: انتشارات آزمون نوین.
گنجی، مهدی (1376)، هوش هیجانی، تهران: ساوالان.
لطف‌آبادی، حسین (1388)، روان‌شناسی رشد اخلاقی، ارزشی و دینی در نوجوانی و جوانی، قسمت دوم، روش‌شناسی علوم انسانی، 31 (1): 4 ـ 39. 
مظاهری تهرانی، مینا (1390)، تأثیرآموزششیوه‌های رفتارگروهیبرهوشاخلاقیاجتماعیکودکانو نوجوانانمصروع، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان.
نبوی، سیدعبدالحسین و شهریاری، مرضیه  (1392)، دین، اخلاق و محیط‌زیست، انسان و محیط‌زیست، 12 (شماره 2 (29 ـ پیاپی 40)): 69 ـ83.
نریمانی، قدسیه (1390)، تأثیر قصه‌های قر