مسائل تربیت دینی در فضای مجازی و نحوه مواجهه با آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه فلسفه- تعلیم و تربیت- اخلاق،دانشگاه پیام نور تهران، ایران

چکیده

تربیت دینی به‌عنوان یکی از رویکردها به تربیت، در مواجهه با فضای مجازی به‌عنوان یکی از بسترهای تحقق این رهیافت با مسائلی مواجه است که هدف این پژوهش، پرداختن به آن است. دستیابی به این هدف ازطریق تبیین مبانی نظری موضوع پژوهش و تحلیل استلزامات آن صورت گرفته است. در این پژوهش به مبحث آشنایی با محکمات و متشابهات در تربیت دینی و بایسته­های فضای مجازی که در دو محور «ضرورت درک خدای همه‌جا‌حاضر» و «وجود اخلاق نظارتی» می­گنجند، پرداخته شده است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است و یافته­ها حاکی است میان عناصر تربیت دینی و ویژگی­های فضای مجازی تناظری برقرار است که در برخی موارد به تحقق تربیت دینی مطلوب یاری می­رساند و در مواردی نیز به‌عنوان مانع عمل می­کند. تحلیل این تناظر علاوه‌بر اینکه به شناخت عوامل و موانع تربیت دینی یاری می­رساند، راهکار مواجهه با مسائل تربیت دینی در فضای مجازی را نشان می­دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Problems of Religious Training in the Virtual Space and the Methods to Deal with Them

نویسنده [English]

  • Parastoo Mesbahi Jamshid
Corresponding Author: PhD in Philosophy of Education, Department of Philosophy-Education-Ethics, Payame Noor University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Religious training, a special approach to human training, in coming across with virtual space, as a field for the realization of this approach, is challenged with many problems. This study is intended to address these problems. For achieving this goal, the researcher tried to explain the theoretical foundations of the issue and analyze its requirements. The issue of familiarity with definitive and metaphorical subjects in religious training and the requirements of virtual space, are illustrated in two axes of "the need to appreciate the omnipresent God" and "the presence of supervisory ethics". The results of this descriptive-analytical research indicated that there is an unevenness among the elements of religious training and the indications of virtual space, so that, they help achievement of the desired religious training in some cases, and acts conversely in some other situations. An analysis of this disparity, helps to identify the positive and negative factors affecting religious training. Moreover, it signifies the solution to the problems of religious training in virtual space.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious training
  • virtual space
  • rationality
  • spirituality
  • anthropology
قرآن کریم (1396)، ترجمه محمدرضا صفوی (ترجمه براساس تفسیر المیزان)، قم: آبنوس.
نهج‌البلاغه (1389)، ترجمه محمد دشتی، قم: مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین.
آرتور، برایان (1394)، سرشت فناوری، ترجمه محمدابراهیم محجوب، تهران: نی.
آمدی، عبدالرحمان (1340)، غررالحکم و دررالکلم، جلد دوم، تهران: دانشگاه تهران.
بل، دیوید (1389)، درآمدی بر فرهنگ­های سایبر، ترجمه مسعود کوثری و حسین حسنی، تهران: جامعه‌شناسان.
بل، دیوید (1390)، نظریه‌پردازان فرهنگ سایبری، مانوئل کاستلز و دانا هاراوی، ترجمه مهدی شفیعیان، تهران: دانشگاه امام صادق.
جرج، سوزان (1390)، دین و تکنولوژی در قرن 21، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
جعفری، محمدتقی (1361)، حیات معقول، تهران: بنیاد انتقال به تعلیم‌وتربیت اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1392)، تفسیر انسان به انسان، قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1391)، صورت و سیرت انسان در قرآن، قم: اسرا.
جوادی آملی، عبدالله (1390)، نظری بر مبانی علم دینی، قم: آثار دانشوران.
رشیدیان، عبدالکریم (1393)، فرهنگ پست‌مدرن،  تهران: نی.
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (1390)
صدوق، محمدبن علی بابویه قمی (1362)، الامالی، ترجمه کمره­ای، تهران: کتابخانه اسلامیه.
صدوق، محمدبن علی بابویه قمی (1410)، عیون اخبار الرضا، قم: الشریف الرضی.
عاملی، سعیدرضا (1396)، فلسفه فضای مجازی، تهران: امیرکبیر.
عباسی، محمدتقی (1391)، دین در فضای مجازی، مطالعه جامعه‌شناختی مشارکت در اجتماعات دینی مجازی و رابطه آن با اجتماعات دینی واقعی، با راهنمایی مجید موحد مجد، دانشگاه شیراز، دکتری جامعه‌شناسی.
کانت (1386)، روشن‌نگری چیست: نظریه‌ها و تعریف‌ها: مقالاتی از کانت، ارهارد، هامن، هردر، لسینگ، مندلسزون، ریم،شیلر، ویلاند، گردآورنده و پی‌گفتار ارهارد بار ، ترجمه سیروس آرین‌پور، تهران: آگاه.
کرم­الهی، نعمت‌الله (1390)، اینترنت و دینداری، قم: بوستان کتاب.
گرام، گوردن (1393)، جستاری فلسفی در ماهیت اینترنت، ترجمه محمدرضا امین‌ناصری، تهران: کویر.
مجلسی، محمدباقر (1386)، بحارالانوار، جلد 74، قم: اسلامیه.
مصباحی جمشید، پرستو؛ محمدرضا سرمدی؛ فرج‌اللهی، مهران؛ میردامادی، سیدمحمد و اسماعیلی، زهره (1395)، «وضعیت عقل، دین و علم در عصر پست‌مدرن و ملاحظات آن در تربیت معنوی با رویکرد انسان‌شناسانه»، پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، 33: 126-95.
هابز، توماس (1380)، لویاتان، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
هایم، مایکل (1390)، متافیزیک واقعیت مجازی، ترجمه سروناز تربتی، تهران: رخ داد نو.
هوراکس، کریستوفر (1381)، پست‌مدرنیسم و مجازی‌شدن در نگاه مارشال
مک لوهان، ترجمه سروناز تربتی، نادر صادقی لواسانی‌نیا، تهران: گفتمان.
Benedikt, Michael (1991 a), cyberspace: First Steps, Cambridge, MA: MIT Press.
Benedikt, Michael (1991 b), Cyberspace: some proposals, in M. Benedikt (ed) Cyberspace: First Steps, Cambridge, MA: MIT Press
Castells, Manuel, and  Bob Catterall (2001 a) The Making of the Network Society, London: INC.
Castells, Manuel, and  Bob Catterall (2001 b) The Internet Galaxy: Reflections on the Internet, Business, and Society, Oxford: Oxford University Press.
Floridi, luciano (2003), "Two Approaches to the Philosophy of Information", Minds and Machines, 13 (4).
Gibson, William,(1984) Neuromancer, London, Grafton.
Kraut. Robert, Michael.Patterson,(1998) V. Lundmark, S Kiesler, T. Mukophadhyay and W. Scherlis Internet Paradox: "A Social Technology that Reduces Social Lnvolvement and Psychological well-deing?", American Psychologist, vol.53, no.9, pp. 1017-31.
Siraj S.A & Ullah(2006) F. "Postmodernism and its insinuations on media and society", Journal of development Communication 18 (2).
Turkie, Sherry.(1995) Life on the Screen: Identity in the Age of the Internet, London: Secker & Warburg.
دوره 28، شماره 48
فصلنامه پاییز
آبان 1399
صفحه 87-108
  • تاریخ دریافت: 12 مرداد 1398
  • تاریخ بازنگری: 22 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 27 آذر 1398
  • تاریخ انتشار: 01 آبان 1399