بررسی اهداف تربیت دینی نوجوانان، با رویکرد نشاط‌آوری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته فلسفه تعلیم‌وتربیت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

2 نویسنده مسئول: دانشیار، علوم تربیتی، دانشگاه علوم انتظامی، تهران، ایران.

3 استادیار، فلسفه تعلیم‌وتربیت دانشگاه آزاد تهران، واحد جنوب، تهران، ایران.

چکیده

باتوجه‌به اینکه ما در جامعه‌ای با اصول و قواعد دینی زندگی می‌کنیم، آشنایی با اهداف تربیت دینی و خصوصاً ازمنظر دین مبین اسلام، از ضرورت‌های قابل‌توجه تربیت صحیح افراد به‌سوی مسیر سعادت است. ازآنجاکه بخش بزرگی از تربیت، در مدارس اتفاق می‌افتد، مربی باید با اهداف تربیت دینی آشنا باشد و لذا با شناخت اهداف تربیت دینی می‌توان گامی درست درجهت آموزش دانش‌آموزان برداشت. پژوهش حاضر به‌منظور بررسی اهداف تربیت دینی نوجوانان با رو یکرد نشاط‌آوری، انجام شده است که ازنظر ‏هدف کاربردی و ازنظر روش، تحلیل محتوای کیفی است. جامعه آماری قرآن و روایات (شامل کتاب‌های منبع در زمینه ‏حدیث و روایت) و استفاده از دیدگاه اندیشمندان در رابطه با تربیت دینی است. در این تحقیق ابتدا داده‌های موردنیاز از بررسی متون اسلامی استخراج شد. سپس تحلیل داده‌ها ‏در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی انجام گرفته و در مراحل بعد مقوله‌بندی، یکپارچه‌سازی و پالایش انجام شده ‏و مقوله مرکزی به نام « اهداف تربیت دینی نشاط‌آور» حاصل شد. ‏یافته‌های تحقیق حاکی از آن ‏ است که مهم‌ترین اهداف  واسطه‌ای تربیت دینی با رویکرد نشاط‌آوری  عبارتند از: اهداف ‏اعتقادی شامل: تقویت روحیه حقیقت‌جویی، خداشناسی وتقویت ایمان به خدا، اهداف اخلاقی شامل: خودشناسی، خودباوری ‏و خودسازی و اهداف علمی و آموزشی شامل: تقویت روحیه تعقل، تفکر و تحقیق، پرورش روحیه مشارکت و همکاری، پرورش ‏روحیه تعلیم‌وتربیت مستمر و روحیه کتابخوانی و مطالعه که همگی درراستای تحقق هدف غایی که قرب الهی است، انجام ‏می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Assessment of the Goals of Religious Training of the Adolescents through Enjoyable Approach DOR:20.1001.1.22516972.1399.28.49.7.8

نویسندگان [English]

  • Zeinab Niroomand 1
  • Ali Mohebbi 2
  • Najmeh Vakili 3
1 PhD candidate in philosophy of education, Research Sciences Unit, Islamic Azad University of Tehran
2 Corresponding author: associate professor of educational sciences, University of Law Enforcement Sciences
3 Assistant professor of philosophy of education, Azad University of South Tehran
چکیده [English]

Bearing in mind the fact that we live in a society which follows religious principles and rules, the recognition of the goals of religious education, especially from the viewpoint of Islam, is a significant necessity of educating people properly towards the path of prosperity. Since a great part of education takes place in schools, the educator have to be familiar with the goals of religious education, by recognizing that they can follow the right path towards educating the learners. This study is aimed at investigating the goals of religious education of adolescents through enjoyable approach. In terms of purpose, this is a practical research which follows a qualitative content analysis method. Its statistical population includes the Holy Qur'an and narrations (source books containing hadiths and narrations), and the views of scholars of religious education fields. First, the researchers derived the data by reviewing the Islamic texts. Then, they performed data analysis in three open, axial and selective coding stages, and in the next stages, they made categorization, integration and refinement of the codes resulting in the central category of “the goals of an enjoyable religious education”. The findings indicated that the most important mediating goals of religious enjoyable education containing reinforcement of the spirit of truth-seeking, theism and enhancing  faith in God; moral goals including self-knowledge, self-knowledge and self-purification; scientific and educational goals containing reinforcement of the spirit of rationality, thinking and research, training the spirit of contribution and cooperation, raising  the spirit of constant education and the spirit of book reading, all of which are in line with the goals of achieving the ultimate objective of intimacy to God.

کلیدواژه‌ها [English]

  • training
  • religious training
  • enjoyable approach
  • ultimate objctives
  • intermediate goals
قرآن کریم (1371)، ترجمه الهی قمشه‌ای، قم: انتشارات اسماعیلیان.
ابراهیمى، احمد (1388)، راهکارهاى عملى آموزش اخلاق و مهارت‌هاى زندگى، قم: مؤسسه بوستان ‏کتاب.‏
احمدی، احمد (1380)، اصول و روش‌های تربیت در اسلام، تهران: انتشارات واحد فوق برنامه جهاد دانشگاهی.
احمدی‌نژاد، علی و مجیدی، رضا (1385)، بررسی راه‌های تقویت و حفظ دینداری و دین‌باوری نسل جوان در برابر تهاجم فرهنگی غرب، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.           
اشتراوس، انسلم و کوربین، جولیت (1390)، مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریه زمینه‌ای، ترجمه ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.                                             
بازرگان، عباس (1396)، مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته رویکردهای متداول در علوم رفتاری، تهران: دیدار.            
بشیری وثیق، احمد (1382)، بررسی شیوه‌های جدید تربیت دینی دانش‌آموزان از دیدگاه دانشمندان تعلیم‌وتربیت، طرح پژوهشی سازمان آموزش‌وپرورش استان همدان.
بیات، یحیی و تلخابی، محمود (1381)، بررسی میزان آگاهی دانش‌آموزان دختر و پسر دوره متوسطه استان زنجان از احکام دینی، طرح پژوهشی سازمان آموزش‌وپرورش استان زنجان.
بیابانگرد، اسماعیل (1376)، روش‏هاى افزایش عزت‌نفس در کودکان و نوجوانان، تهران: انجمن اولیا و مربیان ‏جمهورى ‏اسلامى.
پژوهشگاه علوم و فناوری ایران (20/12/64)، طرح کلیات نظام آموزش‌وپرورش جمهوری اسلامی ایران مصوب ‏شورای تغییر بنیادی نظام آموزش‌و‌پرورش
https://ganj -old.irandoc.ac.ir/articles/345287
‏جعفری، سیدابراهیم؛ سیادت، سیدعلی و بهادران، نرگس (1387)، بررسی عوامل مؤثر در شادمانی مدارس، روان‌شناسی و علوم تربیتی (اندیشه‌های نوین تربیتی)، ش 14: 31 ـ 44.          
خمینی، امام روح‌الله (1361)، صحیفه نور، جلد 3، تهران: انتشارات شرکت سهامی، چاپخانه وزارت ارشاد.‏
داوودی، محمد (۱۳۸۳)، سیره تربیتی، تربیت دینی، پیامبر خاتم، اهل بیت، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، قم، ایران.
دلشاد تهرانی، مصطفی (1380)، سیری در تربیت اسلامی، تهران: انتشارات دریا.‏
سلیمانی‌فر، ثریا (1384)، بررسی شخصیت جوان از دیدگاه قرآن، حدیث و علم روان‌شناسی، تهران: فرهنگ مکتوب.‏
سعیدی مقدم، ف (1375)، بررسی رابطه بین ساخت تربیتی و مذهبی خانواده با ارزش‌های اخلاقی نوجوانان شهرتهران، چکیده تازه‌های تحقیق در مراکز دانشگاهی.
سیدین، غلامحسین (1379) مبانی تربیت فرد و جامعه از دیدگاه اقبال، تهران: فردوس.
سمیعی درونه، رضا (1394)، اصول و اهداف آموزش‌وپرورش ابتدایی، کنفرانس ملی روان‌شناسی و علوم تربیتی
دوره دوم.        
شرفی، محمدرضا (1391)، دنیای نوجوان، تهران، وزارت آموزش‌وپرورش، موسسه فرهنگی منادی تربیت.‏
شریف‌الرضی، محمدبنحسین (1384)، نهج‌البلاغه، ترجمه محمدجعفر امامی و محمدرضا آشتیانی زیر نظر آیت‌الله ‏مکارم شیرازی، قم: مدرسه الامام علی بن ابیطالب(ع).‏
صافی، احمد (1371)، اهمیت و ضرورت جذب، تربیت و تأمین مدارس در ایران، فصلنامه مدیریت در آموزش‌وپرورش (3) (4).
صالحی، اکبر و یاراحمدی، مصطفی (1387)، تبیین تعلیم‌وتربیت اسلامی از دیدگاه علامه طباطبایی با تأکید بر هدف‌ها و ‏روش‌های تربیتی، فصلنامه علمی ـ تخصصی تربیت اسلامی، دوره 3، ش 7: 50 ـ 23.‏
‏محمدی ری‌شهری، محمد (1384)، میزان‌الحکمه، ترجمه حمیدرضا شیخی، قم: دارالحدیث.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (1374)، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.‏
فرهادیان، رضا (1390)، مبانی تعلیم‌وتربیت در قرآن و احادیث، قم: مؤسسه بوستان کتاب.‏
فضل‌اللهی، سیف‌اله؛ جهانگیر اصفهانی، نرگس و حق‌گویان، زلفا (1389)، سنجش میزان و عوامل مؤثر بر شادی دانشجویان پردیس قم دانشگاه تهران، فصلنامه علمی ـ پژوهشی روان‌شناسی و دین،3 (4)،89 ـ 108. ‏
فلسفی، محمدتقی (1377)، گفتار فلسفی (جوان ازنظر عقل و احساسات، جلد1)،  تهران: هیئت نشر معارف اسلامی.
فهیمی، محمدظاهر (1388)، روش عادتی دینی ازمنظر آموزه‌های اسلامی، مجموعه همایش تربیت دینی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
قربان‌زاده، سلام‌الله (1377)، بررسی عوامل مؤثر در رشد و تثبیت باورهای دینی دانش‌آموزان دوره متوسطه استان آذربایجان غربی، طرح پژوهشی سازمان آموزش و پرورش استان آذربایجان غربی.
کامیاب، زهره ؛ حسین‌پور، محمد و سودانی، منصور (1388)، بررسی اثربخشی آموزش شادمانی به شیوه فوردایس
بر افزایش شادمانی بیماران مبتلا به دیابت، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان (اصفهان) (42): 123 ـ 108.
کاویانی، محمد (1389)، تربیت اسلامی (گذر از اهداف کلی به اهداف رفتاری)، پژوهش میان‌رشته‌ای قرآن‌کریم، دوره 1، ش 3.
کریمی، رضا (1386)، کلیدها و تکنیک‌های طلایی تربیت برتر، چاپن شر حیات قم.
کشاورز، سوسن (1387)، شاخص‌ها و آسیب‌های تربیت دینی، مقاله 4، دوره 3، ش 6، تابستان: 93 ـ 122.
کلینی، محمدبن‌یقعوب (1375)، اصول کافی، ترجمه سیدجواد مصطفوی، نشر: فرهنگ اهل بیت.
لطف‌آبادی، حسین (1383)، روان‌شناسی رشد (2) نوجوانی، جوانی و بزرگسالی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب ‏علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).‏
مبانی نظری سند تحول بنیادین در نظام تعلیم‌وتربیت رسمی جمهوری اسلامی ایران، آذر 1390، دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
مجلسی، محمدباقر (1403)، بحارالانوار، ترجمه ابوالحسن موسوی همدانی، تهران: کتابخانه مسجد حضرت ولی عصر (عج).‏
مشایخی‌راد، شهاب‌الدین (1385)، تعلیم‌وتربیت دینی، مجموعه مقالات، پژوهشگاه حوزه ودانشگاه.
موسو ی خمینی، روح‌الله (1364)، فرهنگ و تعلیم‌وتربیت، تهران: امیرکبیر.
نصوحی دهنوی، محمود؛ احمدی، سیداحمد و عابدی، محمدرضا (1383)، بررسی رابطه میزان شادی و عوامل آموزشگاهی دانش‌آموزان دبیرستانی، دانش و پژوهش در روان‌شناسی، 19.
نقیب زاده، میرعبدالحسین (1385)، نگاهی به فلسفه آموزش‌وپرورش، تهران: طهوری.
نوری، وحید (1389)، اخلاق دانشجویی در اسلام، تهران: انتشارات آگاه.‏
Buss, D. M. (2000)."The Evolotion of Happiness", American ‎pycologist, 55 (1), 15, p. 23 - 27.
Cotton, S. Larkin, E. Hoopes, A. Cromer, BA. Rosenthal, SL. (2005). The impact of ‎adolescent spirituality on depressive symptoms and health risk behaviors. Journal of ‎Adolescent Health. 36(6): 529.‎
Dickey, MT (1999). "The Pursuit of Happiness" Http://www.Dicky.org/Happy. htm.mcmahon, 2006
‎‎Eysenck, H. J. (1990), Happiness ,Fact and ‎Myths,London,Lawrence Erlbaum.
Veenhoven, R. (1988). Thautility of Happiness social Indicators ‎Reaserch, 20, p, 254 - 333. 
دوره 28، شماره 49
فصلنامه زمستان
بهمن 1399
صفحه 155-179
  • تاریخ دریافت: 24 آذر 1398
  • تاریخ بازنگری: 05 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 25 فروردین 1399
  • تاریخ انتشار: 01 بهمن 1399