تبیین مؤلفه‌ها و خرده مؤلفه‎های حقوق بشر و تعیین جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

پ‍ژوه‍ش‌ ح‍اض‍ر با هدف تبیین مؤلفه‌های حقوق بشر و تحلیل جایگاه آن در اسناد بالادستی آموزش‌وپرورش ایران انجام شد. روش پژوهش، توصیفی ـ تحلیلی شامل تحلیل اسنادی و تحلیل محتواست. جامعه پژوهشی، شامل دو بخش؛ متون مرتبط با حقوق بشر و محتوای چهار سند بالادستی نظام آموزش‌وپرورش است که باتوجه‌به ماهیت موضوع، از نمونه‌گیری صرف‌نظر شده و کل جامعه آماری مورد بررسی و تحلیل واقع شده است. ابزارهای اندازه‌گیری، فرم فیش‌برداری و نیز سیاهه تحلیل محتوای محقق‌ساخته بوده است. داده‌های اسنادی به شیوه کیفی و داده‌های تحلیل محتوی با استفاده از شاخص‌های توصیفی در فرایند تحلیلی آنتروپی شانون مورد بررسی قرار گرفته‌ است. ی‍اف‍ت‍ه‌‌ه‍ای‌ پ‍ژوه‍ش‌ بیانگر آن است که: 1. چارچوب مفهومی حقوق بشر را می‌توان در سه حقوق اساسی، حقوق مدنی و سیاسی و حقوق اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی تدوین نمود. 2. درم‍ج‍م‍وع‌ 364 مرتبه به مؤلفه‌های حقوق بشر توجه شده که میزان تراکم آن در مؤلفه حقوق اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی با 53/36 درصد زیاد و در مؤلفه حقوق مدنی و سیاسی با 21/30 درصد بسیار کم است. 3. بین اسناد موردبررسی، بیشترین ضریب اهمیت به سند تحول بنیادین (542/0) و کم‌ترین ضریب اهمیت مربوط به سند برنامه درسی ملی (202/0) است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Constituents of Human Rights and Its Position in the Upstream Documents of Education in Iranian DOR:20.1001.1.22516972.1399.28.49.6.7

نویسنده [English]

  • Mohsen Dibaei Saber
Assistant professor at Shahed University
چکیده [English]

This study is conducted for explaining the constituents of human rights and analyzing its place in the upstream documents of education in Iranian. This is a descriptive-analytical research including documentary analysis and content analysis. The research community consists of two sections including the texts related to human rights and the content of the four upstream documents of the education system. According to the nature of the issue, the entire statistical community was studied and analyzed without making a sample. Measurement tools included note taking as well as content analysis checklist developed by the researcher. The documentary data were analyzed by qualitative method. The data derived from content analysis were analyzed through descriptive indicators in Shannon entropy analysis process. The research results indicated that: 1. The conceptual framework of human rights can be formulated in three basic rights including civil and political, social and economic, and cultural rights. 2. The constituents of human rights have been considered 364 times totally, the density of which is very high in the social, cultural and economic rights (36.53 percent), and very low in the civil and political rights (30.21 percent). 3. The highest coefficient of importance related to the document of fundamental transformation document (0.542), and the lowest coefficient of importance related to the document of national curriculum (0.202).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Education
  • the upstream documents
  • human rights
  • content analysis
اعلامیه جهانی حقوق بشر، ترجمه علی میرزایی و رضا رضایی (1377)، نگاه نو، ش 37: 196 ـ 190.
بیابانگرد، اسماعیل (1384)، روش‌هایتحقیقدرروان‌شناسیوعلومتربیتی، تهران: دوران.
سلطان‌مرادی، محمد و‌ هابیلی، محمد (1390)، حقوق بشر در نهج‌البلاغه، مطالعات تفسیری، سال دوم،  ش 5: 9 ـ 44.
شکاری احمد و حاجی‌رشیدی رضا (1388)، بررسی میزان توجه به مؤلفه‌های حقوق بشر در برنامه درسی دوره متوسطه ایران، فصلنامه نوآوری‌های پژوهشی، دوره 24، ش 7.
شورای عالی آموزش‌وپرورش (1390)، سندتحولبنیادیننظام تعلیم‌وتربیت، تهران.
علی‌عسگری مجید؛ چهارباشلو حسین و عطاران عاطفه (1392)، جایگاه مؤلفه‌های حقوق بشر در محتوای کتاب‌های درسی دوره آموزش ابتدایی ایران، دوفصلنامه نظره و عمل در برنامه درسی، سال اول، ش 1، 168 ـ 147.
عمید زنجانی، عباسعلی و توکلی محمدمهدی (1385)، حقوق بشر اسلامی و کرامت ذاتی انسان در اسلام، فصلنامه حقوق، دوره 37، ش 4: 189 ـ 161.
فتحی واجارگاه کوروش؛ شمس مورکانی غلامرضا؛ لورائی محمدرضا و عقیلی سیدرمضان (1393)، بررسی و تحلیل مؤلفه‌های حقوق بشر در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، ش 49، سال سیزدهم.
نوریان، محمد (1387)، تحلیلمحتوایرسانه‌هایآموزشیباتأکیدبرکتاب‌هایدرسی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب.
یونسکو و آموزش حقوق بشر( 1388)، پروژهآموزشحقوق بشر در وزارت آموز ش‌وپرورش.
Christie, P. (2010). The complexity of human rights in global times: The case of the right to education in South Africa. International Journal of Educational Development, 30(1).
Pearse, S. (1987). European teachers’ seminar on ‘human rights education  in a  global perspective. Strasbourg, Austria: Council of Europe
Flowers, N. (2003). The Human Rights Education Handbook: Effective Practices for Learning, Action, and Change. Human Rights Education Series, Topic Book. Human Rights Resource Center, University of Minnesota, 229 19th Avenue South, Room 439, Minneapolis, MN 55455.
Kepenekci, Y. K. (2010). Children's social rights in social studies textbooks in Turkish elementary education. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 576-58
Hersey, P. E. (2012). Supporting Teachers as Transformative Intellectuals: Participatory Action Research in Human Rights Education . ProQuest  LLC, Ed.D. Dissertation. University of San Francisco
Kolouh -Westin L. Education and Democracy in Bosnia and Herzegovina, International Journal of Educational Development. 2004.24(5):495-509
دوره 28، شماره 49
فصلنامه زمستان
بهمن 1399
صفحه 141-154
  • تاریخ دریافت: 04 اسفند 1396
  • تاریخ بازنگری: 19 آبان 1398
  • تاریخ پذیرش: 12 آذر 1399
  • تاریخ انتشار: 01 بهمن 1399