بررسی تطبیقی ایده دانش فضیلت بنیان در اندیشه اسلام و غرب و کاربردهای تربیتی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دانش‌آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استاد دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی

3 استادیار دانشگاه فرهنگیان

4 دانش‌آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی تطبیقی ایده دانش فضیلت‌بنیان در اندیشه اسلام و غرب و کاربردهای تربیتی آن است. جنس پژوهش کیفی و نوع آن  تحلیلی ـ تطبیقی است. دراین‌راستا نخست دو مفهوم دانش و فضیلت­ مورد تحلیل قرار گرفت و سپس نسبت میان آنها بررسی شد. از تحلیل و بررسی­ها به‌دست آمد که  این ایده درصورتی در صحیح­ترین معنای خود به‌کار می­رود که جوهر اصلی آن که همانا فضیلت و فضیلت­گرایی است، به‌عنوان روح اصلیِ دانش، تمامی فعالیت­های دانشی را تحت پوشش و حمایت خود داشته ­باشد. در بخش دوم مقاله به مقایسه تطبیقی میان ایده دانش فضیلت‌بنیان در اندیشه اسلامی و اندیشه غربی پرداخته شد. تطبیق صورت‌گرفته نشان می دهد که ایده دانش فضیلت‌بنیان در غرب برخلاف اسلام با کاستی­های مواجه است؛ زیرا، در جهان‌بینی اسلامی، اصل توحید سبب شده­ است که قرب الی‌الله هدف غایی ایده دانش فضیلت­بنیان در اسلام شناخته شود. درنهایت، کاربرد اخلاقی دانش، درک جنبه ارزشی دانش، کاربرد عملی و فناورانه دانش و کسب علم نافع به‌عنوان کاربردهای تربیتی ایده دانش فضیلت­بنیان شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Idea of Virtue-based Knowledge in the Islamic and the Western Thought and Their Educational Applications DOR:20.1001.1.22516972.1399.28.49.2.3

نویسندگان [English]

  • Shabnam Salar 1
  • Masood Safaei Moghaddam 2
  • Muhaamad Shafigh Aski 3
  • Reza Sheikheh 4
1 Corresponding author: PhD in the philosophy of education, Shahid Chamran University of Ahvaz.
2 Full professor at the Faculty of Educational Sciences and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz,
3 Assistant Professor at the Farhangian University
4 PhD in the Philosophy of Education, Shahid Chamran University of Ahvaz
چکیده [English]

The purpose of this study is to have a comparative study on the idea of ​​virtue-oriented knowledge in Islamic and Western thoughts and their educational applications. The researchers of this analytical-comparative research first clarified two concepts of knowledge and virtue and then explained their relations. The results signified that this idea can only develop precisely when it accompanies its main essence, virtue and virtuosity, as the main spirit of knowledge in support of all knowledge activities. In the second phase of the research, a comparative study was held between the idea of ​​virtue-based knowledge in Islamic and Western thoughts. The comparison indicated that the idea of ​​ virtue-based knowledge of people in the West, unlike that of Islam, suffers from shortcomings. In the Islamic worldview, the principle of monotheism leads to intimacy to God as its ultimate goal. To conclude, the ethical application of knowledge, recognizing the value orientation aspect of knowledge, practical and technological application of knowledge, and the acquisition of beneficial knowledge were identified as educational applications of the idea of ​​virtue oriented knowledge.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Knowledge
  • virtue
  • virtue-based knowledge
  • educational applications
  • analytical-comparative method
قرآن کریم
ارسطو (1385)، اخلاق نیکوماخس، ترجمۀ محمدحسن لطفی تبریزی، چ دوم، تهران، طرح نو.
ابن‌بابویه، محمدبن‌علی (1388)، التوحید، ترجمه میرزایی، علی‌اکبر، چاپ دوم، قم: علویون.
آریان­پورکاشانی، عباس (1368)، فرهنگ دانشگاهی انگلیسی فارسی، چاپ هشتم، تهران: سپهر.
آقازاده، احمد (1386)، آموزش‌وپرورش تطبیقی، تهران: سمت.
آمدی، عبدالواحد (1327)، غررالحکم، دررالکلم، ترجمه محمدعلی الانصاری، تهران: انتشارات علمی.
ادموند، پینکافس (1382)، از مسئله‌محوری تا فضیلت­گرایی، ترجمه حمیدرضا حسنی، تهران: معارف.
بهشتی، محمد؛ ابوجعفری، مهدی و فقیهی، علی‌نقی (1388)، آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم‌وتربیت و مبانی آن، جلد دوم، چاپ چهارم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
حکیمی، محمدرضا، حکیمی، محمد و حکیمی، علی (1381)، ترجمه الحیاة، ترجمه احمد آرام، جلد اول، چاپ ششم، قم: دلیل ما.
رفیعی، بهروز (1390)، آراء دانشمندان مسلمان در تعلیم‌و‌تربیت و مبانی آن: امام محمد غزالی، جلد سوم، چاپ سوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
سارپ، مادن (1382)، راهنمایی مقدماتی بر پساساختارگرایی و پسامدرنیسم، ترجمه محمدرضا تاجیک، چاپ اول، تهران: نشر نی.
سالار، شبنم؛ صفایی­مقدم، مسعود؛ مهرعلیزاده­، یدالله؛ ولوی، پروانه (1397)، بررسی ایده دانش فضیلت­بنیان برمبنای نگرش تاریخی به ماهیت دانش، پژوهشنامه مبانی تعلیم‌وتربیت، 8 (2): 86 ـ 66.
سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش (1390)، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
سید رضی(1387)، نهج­البلاغه، ترجمه محمد دشتی، تهران: فهرست.
شعاری­نژاد، اکبر (1364)، فرهنگ علوم رفتاری، تهران: امیرکبیر.
شلینگ (1395)، خطابه شیلینگ علیه تمنای علم کاربردی و حامیان دانشگاهی آن؛ ایده مطلق علم، ترجمه عباس جنگ و اباصالح تقی‌زاده طبری، فصلنامه علم و سیاست بابِل، ش2: 39 ـ 29.
صفایی‌مقدم، مسعود (1387)، بازشناسی ویژگی­های اصیل آموزش­عالی در فرایند تحول اندیشه آدمی، تربیت، به قلم جمعی از مؤلفان (به مناسبت نکوداشت استاد فرهیخته دکتر محمدجعفر پاک‌سرشت)، دانشگاه شهید چمران، اهواز.
صفایی­مقدم، مسعود (1389)، مطالعه تحلیلی نهضت معنویت­گرایی و ارائه رویکردی برای آموزش­عالی معنویت‌گرا، راهبردفرهنگ،  ش 12 و 13: 110 ـ 87.
طوسی، محمدبنحسن (1391)، امالی شیخ طوسی، ترجمه صادق حسن‌زاده، جلد اول، قم: اندیشه هادی.
کاروئانا، لوییس (1393)، علم و فضیلت: جستاری درباره­ی تاثیر ذهنیت علمی بر منش اخلاقی، ترجمه محمد ابراهیم م