تبیین روش‌شناسی پژوهش استنتاجی ضرورت عقلی در فلسفه تعلیم‌وتربیت اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان

چکیده

روش استنتاج ضرورت عقلی در پژوهش­های فلسفی تعلیم‌وتربیت اسلامی از با­ارزش­ترین موضوعاتی است که کانون آگاهی برخی از پژوهشگران این گستره از علوم انسانی قرار گرفته است؛ نوشتار پیش رو بر پایه این پرسش که در استنتاج مدلول‌های تربیتی از مبانی فلسفی در فلسفه تعلیم‌وتربیت اسلامی از چه نوع روشی و چگونه می‌توان بهره برد؟ و با هدف بررسی و تبیین روش پژوهش استنتاجی ضرورت عقلی در استنتاج مدلول‌های تربیتی از مبانی و گزاره‌های فلسفی و دینی نگاشته شده است. نویسنده در این نوشتار از روش توصیفی ـ تحلیلی و استنتاجی  با به‌کارگیری منابع کتابخانه‌ای[1] در توصیف مفاهیم، تحلیل و تبیین مسئله بهره جسته است. نگارنده مقاله این‌گونه نتیجه می‌گیرد که روش استنتاجی ضرورت عقلی[2] در مقایسه با قیاس منطقی با ضریب اطمینان بیشتری می‌تواند در استنتاج مدلول‌های تربیتی مورد بهره‌برداری قرار گیرد. فیلسوف تربیتی می‌تواند در استنتاج مدلول‌های تربیتی از مبانی متافیزیکی و هستی‌شناختی، شناخت‌شناختی، ارزش‌شناختی، انسان‌شناختی و الهیاتی بهره جوید. همچنین استنتاج مدلول‌های تربیتی نیز بر پایه رابطه ضروری میان مبانی و مؤلفه‌های تربیتی بر پایه فرمان عقل به چنین ضرورتی است.



[1]. در این نوشتار از منابع فلسفه تعلیم‌وتربیت اسلامی و غربی، حکمت متعالیه، فلسفه اسلامی و روش‌شناسی پژوهش در فلسفه تعلیم‌وتربیت استفاده شده است.


[2]. در این نوشتار منظور از روش استنتاجی ضروت بالقیاس الی الغیر همان روش استنتاجی ضرورت عقلی است.






 


 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Explanation of the Methodology of Inferential Research of Rational Necessity in the Philosophy of the Islamic Education DOR:20.1001.1.22516972.1399.28.49.4.5

نویسنده [English]

  • Mahdi Rezaei
PhD in philosophy of education, assistant professor of educational sciences at Shahid Chamran Campus, Farhanguian University
چکیده [English]

The inferential method of rational necessity is a valuable issue in the philosophical researches on Islamic education which has been focused by some researchers in this field of humanities. This study is intended to concentrate on the question of how the educational inferences can be derived from philosophical foundations in the philosophy of Islamic education. This study is aimed at investigating and explaining inferential method researches on the rational necessity from educational indications of philosophical and religious principles and propositions. In this research, the author has applied descriptive-analytical and inferential methods through library resources in the description of concepts, analysis and explanation of the problem. The researcher concluded that the inferential method of rational necessity can be used in inferring educational indications with more confidence than logical analogy. The educational philosopher can make use of metaphysical, ontological, cognitive, axiological, anthropological, and theological principles in inferring educational indicators. Moreover, the inference of educational indicators is based on the necessary relationship between the educational principles and components based on the command of reason to such necessity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Research methodology
  • training
  • inferential method
  • educational indicators
  • rational necessity
قرآن کریم.
اعرافی، علی‌رضا (۱۳۷۶)، درآمدی بر تعلیم‌وتربیت اسلامی: اهداف تربیت از دیدگاه اسلام، تهران: سمت.
الشیرازی، صدرالدین محمد (۱۹۸۱)، الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، ج ۳، بیروت: دار احیاء التراث.
باقری، خسرو (۱۳۸۹)، رویکردها و روش‌های پژوهش در فلسفه تعلیم‌وتربیت، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
باقری، خسرو (۱۳۸۹)، درآمدی بر فلسفه تعلیم‌وتربیت جمهوری اسلامی ایران، ج 1، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بهشتی، سعید (۱۳۸۶)، زمینه‌ای برای بازشناسی و نقادی فلسفه تعلیم‌وتربیت در جهان غرب، تهران: اطلاعات.
بهشتی، سعید (۱۳۸۹)، تأملات فلسفی در تعلیم‌وتربیت، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
جوادی، محسن (۱۳۷۵)، مسئله باید و هست (بحثی در رابطه با ارزش و واقع)، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، مرکز انتشارات.
حافظ‌نیا، محمد‌رضا (۱۳۸۸)، مقدمه‌ای بر روش پژوهش در علوم انسانی، چ ۱۶، تهران: سمت.
حائری یزدی، مهدی (۱۳۶۱)، کاوش‌های عقل عملی: فلسفه اخلاق، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
حائری یزدی، مهدی (۱۳۶۰)، کاوش‌های عقل نظری، تهران: شرکت سهامی انتشار.
رضایی، مهدی (۱۳۹۴)، تبیین اندیشه‌های صدرالمتألهین شیرازی در حوزه روان‌شناسی فلسفی و استنتاج مدلول‌های تربیتی آن، (رساله دکتری)، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
رضایی، مهدی (۱۳۹۱)، چیستی‌شناسی روش پژوهش در فلسفه تعلیم‌وتربیت اسلامی، پژوهش در مسائل تعلیم‌وتربیت اسلامی، شماره ۱۵:۲۹.
ریچارد پاپکین و آروم استرول (۱۳۷۵)، کلیات فلسفه، ترجمه مجتبوی، تهران: حکمت.
طباطبایی، محمدحسین (1360)، بدایه الحکمه، ج ۱، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
گروهی از نویسندگان؛ زیر نظر محمدتقی مصباح یزدی (۱۳۹۰)، فلسفه تعلیم‌و‌تربیت اسلامی، تهران: انتشارات مدرسه.
مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۸۴)، نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، پژوهش و نگارش، احمدحسین شریفی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
علم‌الهدی، جمیله (1388)، نظریه اسلامی تعلیم‌وتربیت، تهران: امام صادق(ع).
Adams, Robert Merrihew (1999), Finite and Infinite Goods; A Framework for Ethics, Oxford: Oxford University Press.
دوره 28، شماره 49
فصلنامه زمستان
بهمن 1399
صفحه 85-119
  • تاریخ دریافت: 12 بهمن 1398
  • تاریخ بازنگری: 15 اردیبهشت 1399
  • تاریخ پذیرش: 16 اردیبهشت 1399
  • تاریخ انتشار: 01 بهمن 1399