بررسی حقیقت علم در وجود‌شناسیِ معرفتِ حکمت متعالیه و استنباط مدلول‌های تربیتی آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دانشجوی مقطع دکتری گروه فلسفه تعلیم‌وتربیت دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

2 استاد فلسفه تعلیم‌و‌تربیت اسلامی، دانشگاه علامه طباطبایی(ره)

3 دانشیار فلسفه تعلیم‌وتربیت، دانشگاه تربیت مدرس

4 دانشیار فلسفه تعلیم‌وتربیت، دانشگاه الزهرا

چکیده

هدف پژوهش حاضر، بررسی چیستی حقیقتِ علم در وجودشناسیِ معرفتِ حکمت متعالیه و استنباط مدلول‌های تربیتی آن بوده است. در بخش اول پژوهش که به تدوین نظام‌مند گزاره‌های هستی‌شناسی معرفت در حکمت متعالیه درخصوص حقیقت علم، اختصاص داشته است، از روش توصیفِ تحلیلی و در بخش دوم آن، با هدف استنباط مدلول‌های تربیتی گزاره‌های مذکور، از روش استنتاجی (قیاس عملی) بهره‌برداری شده است. در بخش اول، چهار گزارۀ مبنایی از مباحث صدرالمتألهین در هستی‌شناسی معرفت درخصوص حقیقت علم، استخراج و به‌صورت نظام‌مند ذیل سرفصل‌های از سنخ وجودبودنِ علم، تعریف‌ناپذیربودنِ علم و مجرّدبودنِ علم، تبویب و تدوین شده است. پس‌ازآن، مدلول‌های تربیتی گزاره‌های مذکور با رعایت ملاحظات روش‌شناختی، به‌تفکیک گزاره‌های مبنایی هر سرفصل، استنباط شده و دو هدف، هشت اصل تربیتی و دو روش تربیتی، ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation of the Nature of Science in the Ontology of the Knowledge of Transcendent Wisdom and Inferring Its Educational Indications

نویسندگان [English]

  • Mohammad Shahryari 1
  • Saeid Beheshti 2
  • Tayyebeh Mahroozadeh 3
  • Mohsen Imani 4
1 Corresponding author: PhD candidate at the Department of Philosophy, Education, Allameh Tabatabaei University
2 Full professor of the philosophy of Islamic Education, Allameh Tabatabaei University
3 Associate professor of philosophy of education, Al-Zahra University
4 Associate professor of the philosophy of education, Tarbiyat Modarres University
چکیده [English]

This study is intended to investigate the truth of science in the ontology of the knowledge of transcendent wisdom and inferring its educational indications. The first part of the research, which is devoted to the systematic preparation of the ontological propositions of knowledge in the transcendent wisdom about the truth of science, was carried out through an analytical descriptive method. In the second part, an inferential method (practical analogy) was employed to deduce the educational indications of these propositions. In the first part of the research, four basic propositions of the issues of the ontology of knowledge proposed by Sadr al-Muta'allehin about the truth of science were extracted and were systematically classified under the titles of science as “being”, indefinability of science, and abstraction of science. Then, the educational indicators of the propositions were deduced by regarding the methodological considerations, separately from the basic propositions of each topic. As a result, two goals, eight educational principles and two educational methods were presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Science
  • ontology of knowledge
  • transcendent wisdom
  • Islamic education
ابن‌سینا (1375ه. ش)، الاشارات و التنبیهات‏، قم: نشر البلاغة
ابن‌شعبه حرانى، حسن‌بن‌على (1404ق)، تحف‌العقول عن آل الرسول (ص)، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه.
اراکی محسن (1383)، حقیقت ادراک و مراحل آن در فلسفه ملاصدرا، در معرفت فلسفی، ش 4، قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره)‏
بهشتی سعید (1389)، تأملات فلسفی در تعلیم‌وتربیت، تهران: شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
بهشتی سعید (1390)، کاوش‌هایی در فلسفه تعلیم‌وتربیت اسلامی برمبنای شماری از دیدگاه‌های معرفت‌شناختی صدرالمتألهین، در فصلنامه اندیشه نوین دینی، تهران: دانشگاه الزهرا.
بهشتی سعید (1396)، نظریه فلسفه تعلیم‌وتربیت اسلامی برمبنای حکمت متعالیه (حکمت متعالیه تعلیم‌وتربیت)، مفهوم‌شناسی و روش‌شناسی، در فصلنامه قبسات، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1375)، رحیق مختوم، شرح حکمت متعالیه، ج 1، قم: مرکز نشر اسراء.
خامنه‌ای سیدمحمد (1390)، وجود ذهنی و دنیای درون، در فصلنامه علمی ـ پژوهشی خردنامه صدرا، تهران، بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
خسروپناه عبدالحسین و پناهی‌آزاد، حسن (1388)، نظام معرفت‌شناسی صدرایی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
خمینی، حضرت امام سیدروح‌الله (1380)، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
شریفی، احمدحسین (1395)، روش‌شناسی علوم انسانی اسلامی، تهران: مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم‌وتربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران.
صدرالمتألهین شیرازی، محمد (1384)، اسفار اربعه، ترجمه محمد خواجوی، تهران، انتشارات مولی.
صدرالمتألهین شیرازی،محمد (1981م‏)، الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیة الاربعه ج 1، بیروت: دار احیاءالتراث‏.
صدرالمتألهین شیرازی، محمد (1981م‏)، الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیة الاربعه ج 3، بیروت: دار احیاءالتراث‏.
صدرالمتألهین شیرازی، محمد (1981م‏)، الحکمه المتعالیه فى الاسفار العقلیة الاربعه ج 8، بیروت: دار احیاءالتراث‏.
فتحعلی، ‌محمود؛ مصباح، ‌مجتبی و یوسفیان، ‌حسن (1390)، فلسفه تعلیم‌وتربیت اسلامی، زیر نظر آیت‌الله مصباح یزدی، تهران: مدرسه.
فخر‌الدین الرازى (1411 ه ق)‏، المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات، ج 1 قم: انتشارات بیدار.
کرد فیروزجایی، یارعلی (1393)، حکمت مشاء، قم: انتشارات مجمع عالی حکمت اسلامی.
کوربن هانری (1373)، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران: انتشارات کویر.
کی‌نژاد محمدعلی و نگاهداری، بابک (1387)، تحلیل راهبردی مؤلفه‌های رشد خالقیت در نظام آموزش‌و‌پرورش کشور، مجله علمی ـ پژوهشی راهبرد فرهنگ،  زمستان 1387، ش 4.
گروه نویسندگان (1385)، تاریخ فلسفه اسلامی، ج 1، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
مطهری مرتضی (1387)، مقالات فلسفی، قم: انتشارات صدرا.
مطهری مرتضی (1390)، مجموعه‏ آثار، ج ‏3، قم: انتشارات صدرا.
مطهری مرتضی (1390)، مجموعه‏ آثار، ج ‏5، قم: انتشارات صدرا.
نویدادهم، مهدی (1391)، الزامات مدیریتی تحول بنیادین در آموزش‌وپرورش، فصلنامه علمی ـ پژوهشی راهبرد فرهنگ، دوره 5، ش 18 ـ 17، تابستان .1391
دوره 29، شماره 50
فصلنامه بهار
خرداد 1400
صفحه 5-32
  • تاریخ دریافت: 09 بهمن 1398
  • تاریخ بازنگری: 24 فروردین 1399
  • تاریخ پذیرش: 27 فروردین 1399
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1400