تعیین راهبردهای ارتقای بهره‌وری آموزش عمومی قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد

2 دانشجوی دکتری

3 استادیار جهاد دانشگاهی

چکیده

ازآنجاکه قرآن کریم، منبع بی‌بدیلی از راهنمای مسائل تربیتی انسان است، باید در نظام آموزشی مورد توجه ویژه­ای قرار گیرد؛ همچنان‌که این توجه در نظام آموزشی ما جریان داشته است. نگاهی اجمالی به دستاورد این توجه در کشور نشان می­دهد که نتایج نه با جایگاه ویژه قرآن در اسلام تناسب دارد و نه با میزان علاقه و اهمیتی که تمام آحاد مردم نسبت به قرآن قائلند. لذا باتوجه‌به این مسئله و نیز ضعف مطالعات علمی صورت‌گرفته در این حوزه، پژوهش حاضر درصدد است تا برای ارتقای بهره‌‌وری در این عرصه در چهار هدف (توانایی و التزام به تدبر، آشنایی با علوم و معارف قرآن، توانایی استفاده از قرآن و تبعیت از قرآن و عترت) به ارائه راهبرد بپردازد. روش پژوهش، کیفی (مطالعه اسنادی، مصاحبه، بارش فکری) است. نمونه‌گیری به‌صورت هدف‌مند و گلوله‌برفی انجام شده است. جامعه آماری در بخش مصاحبه، کارشناسان حوزه علوم قرآنی، در بخش پژوهش اسنادی، تمامی اسناد، مدارک، کتب و پیشینه‌های موجود شامل مقالات، طرح‌ها و کارهای پژوهشی بوده است. نمونه‌گیری در بخش اسنادی به‌صورت تعمدی بوده است. اطلاعات به‌وسیله کدگزاری تحلیل شده است. نتایج به‌دست‌آمده از کدگزاری شامل هشت راهبرد بوده که در جلسات بارش فکری توسط متخصصان علوم ‌قرآنی و آموزش قرآن مورد بررسی، اصلاح، حذف و اضافه قرار گرفت. درنهایت 19راهبرد نهایی شد که به توصیه متخصصان همگی راهبردهای به‌دست‌آمده  با سند بالادستی یعنی سند راهبردی آموزش عمومی قرآن مورد انطباق قرار گرفت و موارد جدید مشخص شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying Strategies for the Improvement of Productivity of General Teachings of the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Leila Khosravi Morad 1
  • Zahra Feizi 2
  • Zahra Naghizadeh 2
  • Mahdi Feiz 3
1 Master of educational sciences, educational management, Department of Quran and Training Center for Interdisciplinary Studies of the Holy Quran Islamic Azad of Central Tehran
2 PhD candidate in religious studies, sociology of religion, Department of Quran and Training Center for Interdisciplinary Studies of the Holy Quran, Qom University of Religions and Schools
3 PhD in planning and development of higher education, assistant professor at Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Since the Holy Qur'an is an undeniable source of guidance for human training challenges, special attention should be given to it in the educational system. Although this attention has existed in our educational system, a brief look at its achievements in the country reveals that the outcomes do not match the special position of the Holy Qur'an in Islam, nor does it stand at the level of the interest and importance that all individuals attach to the Holy Qur'an. Hence, in terms of this deficiency and the shortcomings of scientific studies in this field, this study is intended to improve the productivity in this field regarding four goals: the ability and commitment for contemplation, familiarity with the sciences and knowledge of the Qur'an, the ability to use the Holy Qur'an, and adherence to the Qur'an and ‘Etrat in designing the strategy. This is a qualitative research employing documents, interviews, and brainstorming. Purposive and snowball sampling method is used for sample selection. The statistical population includes experts of the Quranic sciences in the interview section. In the documentary section, all available documents, texts, books and sources, including articles, projects and research works, were reviewed. Sampling was purposive in the documentary section. The data were analyzed by coding. The results of the coding phase included eight strategies which were reviewed, corrected, deleted and added in brainstorming sessions by experts in the Qur’anic sciences and teachers. Eventually, 19 strategies were obtained, and on the advice of experts, all the strategies were adapted to the upstream document, the strategic document for general instruction of the Holy Qur'an, and the new cases were identified.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Strategy
  • productivity
  • public education
  • contemplation
  • the Holy Quran
  • ‘Etrat
  • the Qur’anic knowledge
اشتراوس، آنسلم و کوربین، جولیت (1998)، اصول روش تحقیق کیفی (نظریه مبنایی، رویه­ها و شیوه­ها)، ترجمه بیوک محمدی1393، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اقبال، ابراهیم (1374)، فرهنگنامه علوم قرآنی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
آل‌حبیب، سکینه (1390)، بازشناسی مفهوم تدبر در قرآن، فصلنامه بینات، شماره 71، پاییز.
بهرامی‌نسب، مژگان (1391)، ارزشیابی برنامه آموزش قرآن از دیدگاه ذی‌نفعان آموزشی در مقطع ابتدایی در منطقه 7 آموزش‌وپرورش شهر تهران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت آموزشی، دانشکده علوم تربیتی  و روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار.
جوادی آملی،  عبدا... (1384)، تسنیم : تفسیر قرآن کریم، جلد اول، تهران، نشر اسراء.
حاجیلری، عبدالرضا (1384)، شناختراهکارهایهماهنگیوساماندهیفعالیتهایقرآنیکشور،  شورای توسعه فرهنگ قرآنی، شورای عالی انقلاب فرهنگی.
خبرگزاری ایکنا (1394)، نشست بررسی روش‌های نوین آموزش قرآن کریم برگزار شد، اردیبهشت، نهم، 1394، http://www.iqna.ir/fa/news/3227373
خوشدل مفرد، حسین و خیراندیش، مهدی (1389)، ضوابط تدبر در قرآن ازمنظر علّامه طباطبایی(ره)، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم.
دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی (1394)، مصوبات شورای توسعه فرهنگ قرآنی به انضمام اهم مصوبات قرآنی مراجع قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری کشور، تهران. دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی.
دهقانیان، مریم (1391)، بررسی اثر آموزش آموزه‌های قرآنی مرتبط با روابط بین‌فردی بر کاهش تعارضات زناشویی مادران و بهبود عملکرد تحصیلی فرزندان آنها، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
رادمنش، سیدمحمد (1374)، آشنایى با علوم قرآنى، تهران: جامى.
رستم‌نژاد، مهدی و علیزاده، علی (1393)، قرائت و تلاوت همراه با تدبر در قرآن، مطالعاتقرائتقرآن، 2، 59 ـ 82.
زرقانى، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان فى علوم القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، بی­تا.
سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس  و حجازی، الهه (1397)، روش های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: آگه.
سعیدی رضوانی، محمود؛ پرتو، مسلم؛ و سرشور خراسانی، غلام‌عباس (1388)، ارزشیابی برون‌داد برنامه آموزش قرآن پایه پنجم ابتدایی، نوآوری های آموزشی، 8 (23).
طبرسی، فضل‌بن‌حسن (1360)، مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن، جلد دوم، تهران: انتشارات فراهانی.
عسکری، ابوهلال حسین‌بن‌عبدالله (1412)، مجمع الفروق اللغویه. قم: جامعه المدرسین.
علیان نظری، محمد (1395)، تحلیل ماهیت تدبر در قرآن ازمنظر تفاسیر امامیه، نیمسال‌نامۀاندیشه و حدیث، شمارۀ بیست و یک.
فریدونی، محمدحسین و فرجی، حسین (1393)، آشنایی با برنامه‌های آموزش عمومی قرآن کریم، تهران: مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران.
فیروزآبادی، محمدبن‌یعقوب (1415)، قاموس المحیط، بیروت: دارالکتب العلمیه.
محمودیان بارزی، ریحانه (1392)، آسیب‌شناسی روش‌های تدبر در قرآن، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه اصفهان دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
مطهری، مرتضی (1391)، یادداشت‌های استاد مطهری، تهران: انتشارات صدرا.
معرفت، محمدهادى (1381)، علوم قرآنى، مؤسسه فرهنگى التمهید، قم، چاپ چهارم.
میرزامحمدی، محمدحسن؛ افشار، عبدالله؛ شاهرضائی، سید رسول و قبادی، محترم (1391)، ارزشیابی برون‌داد برنامه آموزش قرآن پایه پنجم ابتدایی در سال تحصیلی 1389 ـ 1388، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، شماره 45، سال دوازدهم: 44 ـ 23.
نکوکار، شکوفه (1385)، بررسی تأثیر آموزش تعلیمات دینی «هدیه‌های آسمانی» بر رفتار دینی دانش‌آموزان کلاس چهارم ابتدایی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، علوم تربیتی، گرایش برنامه‌ریزی درسی.
Bailey, K. D. (1994). Methods of Social Research. New York: The Free Press
Jia, C., Cai, Y., Yu, Y. T., & Tse, T. H. (2016). 5W+ 1H pattern: A perspective of systematic mapping studies and a case study on cloud software testing. Journal of Systems and Software, 116, 206-219
دوره 29، شماره 50
فصلنامه بهار
خرداد 1400
صفحه 109-134
  • تاریخ دریافت: 21 آبان 1398
  • تاریخ بازنگری: 03 دی 1398
  • تاریخ پذیرش: 18 دی 1398
  • تاریخ انتشار: 01 خرداد 1400