انطباق‌پذیری آیین‌نامة انضباطی نیروهای مسلح با آیات قرآن کریم و روایات اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه اخلاق اسلامی، دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران.

2 نویسنده مسئول: استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم انتظامی امین، تهران، ایران.

چکیده

زمینه و هدف: تنبیه در نظام اسلامی دارای اهداف، اصول و روش‌های ویژه‌ای است که در متون اسلامی تبیین شده است. هدف از این تحقیق، بررسی فصل سیزدهم از آیین‌نامه انضباطی نیروهای مسلح و تعیین میزان انطباق‌پذیری آن با آیه‌های قرآن و روایات اسلامی و یافتن خلل‌های احتمالی است، تا اولاً بستری برای تبیین ضرورت اجرای تنبیه به روش اسلامی و گفتمان‌سازی درمورد آن فراهم گردد، و ثانیاً باتوجه‌به آشکارشدن خلأها و موارد مغفول‌مانده، گامی درجهت اصلاح و تکمیل آیین‌نامة انضباطی برداشته شود.
روش: تحقیق حاضر را با رویکرد کیفی و به روش داده‌بنیاد انجام دادیم. به‌منظور استخراج گزاره‌های موردنظر از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده کردیم. برای مطالعه ادبیات تحقیق از نرم‌افزارهای قرآنی و کتاب‌های تفسیری شیعه و اهل سنت استفاده کردیم. برای سازماندهی گزاره‌ها از نرم‌افزار سیتاوی و مکس‌کیودی‌ای بهره گرفتیم. در فرایند تولید نظریه داده‌بنیاد سه نوع کُد‌گذاری باز، محوری و انتخابی انجام دادیم و الگوی نهایی تحقیق ترسیم نمودیم.
یافته‌ها: مطالعة تطبیقی آیین‌نامة انضباطی با آموزه‌های اسلامی نشان داد که در موارد بسیاری قابلیت تطبیق وجود دارد، اما درعین‌حال مواردی در آیین‌نامه مغفول مانده است که عبارتند از: لزوم تنبیه بجا، به‌موقع و به‌اندازه؛ لزوم پرهیز از تنبیه بیش ازظرفیت؛ لزوم تنبیه همراه با رفق و نرمی؛  پرهیز از تنبیه خشونت‌آمیز؛ لزوم تنبیه به‌صورت مرحله‌ای و آغاز از مراتب خفیف و ضعیف و پرهیز از تکرار زودهنگام تنبیه.
نتیجه‌گیری: برای پیشگیری از آسیب‌های احتمالی لازم است موارد مغفول‌مانده در حوزه‌های آداب و اصول تنبیه در آیین‌نامة انضباطی لحاظ شوند و به تمامی فرماندهان و مدیران در رده‌های مختلف ابلاغ شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Compatibility of the Disciplinary Regulations of the Armed Forces with the Verses of the Holy Qur’an and the Islamic Traditions

نویسندگان [English]

  • Mohammad Abdolrahimi 1
  • Heydar Sohrabi 2
1 Mohammad Abdolrahimi. Assistant Professor, Islamic ethics Department, Amin Police University, Tehran, Iran.
2 Corresponding Author Heydar Sohrabi. Assistant Professor, Islamic teachings department, Amin Police University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Punishment in the Islamic system involves special goals, principles and methods which are explained in Islamic sources. This study is intended to review chapter thirteenth of the disciplinary regulations of the Armed Forces and to find out its agreement with the verses of the Qur'an and Islamic traditions, and to find possible gaps. This is for providing a basis for clarifying the necessity of having Islamic punishment, and providing a discourse about it, and secondly, to take a step forward to revise and complete the disciplinary regulations. This is a qualitative research following grounded theory method. In order to reach at the desired propositions, we used the qualitative content analysis method. We used Qur’anic software and Shiite and Sunni commentary books to compile the research literature. Citavi and MAXQDA software were employed to find out the propositions. In the process of establishing grounded theory, three types of open, axial and selective coding were performed, and the final research model was drawn. The results of this study, comparing the disciplinary regulations with Islamic teachings, showed that they have many features in common; yet, some cases have been neglected in the regulation, including the need for appropriate, timely and fitting punishments, the need for avoiding excessive punishment, the necessity of kind and gentle punishment, avoiding violent punishment, the necessity of gradual punishment starting from weak and mild levels and avoiding quick repetition of punishment. It is suggested that for the prevention of possible harms, the neglected cases in the field of etiquette and principles of punishment be added to the disciplinary regulations and notify all commanders and managers in different categories.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Disciplinary regulations
  • armed forces
  • The Holy Quran
  • Islamic traditions
  • disciplinary punishment
قرآن کریم (1383)، براساس ترجمة حسین انصاریان، ‏قم‏: اسوه.[1]
نهج‌البلاغه (1414ق)، شریف‌الرضی، محمدبن‌حسین، محقق صبحی صالح، قم:‏ هجرت.
نهج‌البلاغه (1378)، شریف‌الرضی، محمد‌بن‌حسین، ترجمة شهیدى: تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى‏، چاپ چهاردهم.
نهج‌البلاغه (1404 ق)‏، شرح نهج‌البلاغة لابن أبی‌الحدید. تصحیح محمد ابوالفضل ‏ابراهیم، 20 جلدی، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی‏.
آقاجمال خوانسارى، محمدبن‌حسین‏ (1366)، شرح آقاجمال خوانسارى بر غرر الحکم و درر الکلم،  به‌کوشش جلال‌الدین ‏حسینى ارموى محدث، 7 جلدی. تهران: دانشگاه تهران.
ابن شعبه حرانى، حسن بن على. (‏1404ق). تحف العقول‏. به‌کوشش على‌اکبر غفارى. قم: جامعه مدرسین.‏
آیین‌نامه‌ها: (انضباطی، پاسداری، پادگانی، داخلی)، به‌کوشش حمزه احمدی، تهران: دانشگاه علوم انتظامی امین، 1398.
اتابکى، پرویز (1376)، رهاورد خرد (ترجمة تحف‌العقول)‏، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
امامى، عبدالنبى (1389)، فرهنگ قرآن، اخلاق حمیده، قم: مطبوعات دینى.
بستانى، فؤاد افرام (1375)، ‏فرهنگ ابجدى، ترجمه رضا مهیار، تهران:‏ انتشارات اسلامی.
پاینده، ابوالقاسم (1382)، نهج‌الفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول صلی الله علیه و آله)، تهران: دنیای دانش.
تمیمی آمدی، عبدالواحدبن‌محمد (1366)، تصنیف غررالحکم و درر الکلم‏، مصحح و محقق مصطفی درایتی، قم: دفتر تبلیغات.
دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغتنامه دهخدا، تهران: مؤسسه لغتنامه دهخدا.
رسولی محلاتی، سیدهاشم (1378)، ترجمه غررالحکم و دررالکلم، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
س‍ی‍ف‌، ع‍ل‍ی‌اک‍ب‍ر (1394)، روان‍‌ش‍ن‍اس‍ی‌ پ‍رورش‍ی‌ نوین: روان‍‌ش‍ن‍اس‍ی‌ ی‍ادگ‍ی‍ری‌ و آم‍وزش‌، ت‍ه‍ران‌: دوران.
شریف‌الرضی، محمدبن‌حسین (1388)، نهج‌البلاغة (ترجمه انصاریان‏)، قم: دارالعرفان.
شیدائیان، حسین (1384)، انضباط معنوی. فصلنامه حصون، شماره 4، صص70 تا 93.
طبرسى، فضل‌بن‌حسن (1372)، مجمع‌البیان فی تفسیرالقرآن، تهران: ناصر خسرو.
فولادوند، محمدمهدى (1418ق)، ترجمه قرآن، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى، چاپ سوم.
قرائتى، محسن‏ (1388)، تفسیر نور، تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن.
قرائتى، محسن (1397)، مهارت‌های معلمی. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، چاپ سوم.
قرطبى، محمدبن‌احمد (1364)، الجامع لأحکام القرآن‏، تهران: ناصر خسرو.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1403ق). بحارالانوار. 111جلدی. بیروت: دارإحیاءالتراث العربی.
مسدد، سید علی‌اصغر (1375)، تشویق و تنبیه، انواع، اهداف، روش‌های اجرا و نتایج ممکن. نشریه رشد معلم، شماره 124، صص 62 تا 67.
معین، محمد (1378)، فرهنگ فارسی معین، شش‌جلدی، تهران: امیرکبیر، چاپ سیزدهم.
مفید، محمدبن‌محمد (1413)، کتاب المزار- مناسک المزار (للمفید)، قم: کنگره جهانى هزاره شیخ مفید.
مکارم شیرازى، ناصر و همکاران. (1371). تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
مکارم ‌شیرازی، ناصر (1388)، قرآن عربی فارسی، قم: پژواک اندیشه‏‫.
م‍ی‍ل‍ت‍ن ‌‌ب‍رگ‍ر، ری‍م‍ون‍د (1394)، ش‍ی‍وه‌ه‍ای‌ ت‍غ‍ی‍ی‍ر رف‍ت‍ار، ت‍رج‍م‍ة ع‍ل‍ی‌ ف‍ت‍ح‍ی‌‌آش‍ت‍ی‍ان‍ی‌ و هادی‌ ع‍ظی‍م‍ی‌‌آش‍ت‍ی‍ان‍ی،‌ ت‍هران‌: س‍م‍ت‌.
هاشمى خویى، میرزا حبیب‌الله (1400ق)، منهاج‌البراعة فی شرح نهج‌البلاغه (خوئى)، ترجمة حسن حسن‌زاده آملى و محمدباقر کمره‌اى، محقق و مصحح: ابراهیم میانجى‏، 21جلدی، تهران‏: مکتبة الإسلامیه.
یوسفیان نعمت‌الله و اسدالله کرد فیروزجایی (1393)، منشور پلیس مسلمان، تهران: پژوهشگاه امام صادق(ع) و دفتر مطالعات و تحقیقات علوم اسلامی.
 
[1]. در این مقاله برای ترجمة آیات قرآن کریم، از ترجمة «حسین انصاریان» بهره گرفته‌ایم و در مواردی که از سایر ترجمه‌ها استفاده نموده‌ایم، به مأخذ ترجمه اشاره شده است.