فرصت‌ها و چالش‌های آموزش برخط در نظام آموزشی دانشگاهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

2 نویسنده مسئول: کارشناسی ارشد فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

3 کارشناسی ارشد فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

چکیده

فضای مجازی، امروزه فراتر از یک رسانه یا فناوری است و به یک فضای زیستن تبدیل شده است. بسیاری از معانی‌ای که انسان می‌سازد، در بستر این فضا ساخته می‌شوند و این فضا، نقش برجسته‌ای در حوزه آموزش، یادگیری و حتی تربیت انسان یافته است. در عصر حاضر، ابزارهای فناوری در بستر فضای مجازی نیز در خدمت آموزش و یادگیری از راه دور قرارگرفته‌اند که این مسئله در نظام دانشگاهی کشورها حرکتی شتابان یافته است که بررسی فرصت‌ها و چالش‌های این مسئله، هدف نوشتار حاضر قرار گرفته است. این مقاله با روش «تحلیل مضمون» به‌دنبال پاسخ به این سؤال است که آموزش از راه دور و خصوصاً آموزش برخط (آنلاین) در نظام دانشگاهی جمهوری اسلامی ایران چه فرصت‌ها و چه چالش‌هایی را در امر یادگیری دانشجویان ایجاد می‌کند؟ برای پاسخ به این سؤال، طی مصاحبه با 25 نفر از اندیشمندان و صاحب‌نظران، 4 فرصت و مزیت فراگیر و 5 چالش و تهدید فراگیر به‌دست آمد. فرصت‌ها شامل: «عبور از محدودیت‌های زمانی و مکانی»، «ارتقای کیفی و گسترش عدالت آموزشی»، «فرصت‌های اقتصادی و توسعه بین‌المللی» و «تنوع در روش‌های ارزشیابی و توسعه نظارتی» و همچنین چالش‌ها شامل: «چالش‌های ساختاری و فنی»، «چالش‌های ساختاری و فنی»، «چالش‌های تربیتی و اخلاقی»، «چالش‌های سلامت روانی و جسمی» و «چالش‌های فرهنگی و اجتماعی» مشخص شدند که توضیح کدهای فراگیر فوق، در مقاله ذکر شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Opportunities and Challenges of Online Education in the University Education System

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Borzoei , 1
  • Mohammad Majid Shahbazipoor 2
  • Mohammad Mahdi Mostofi Sharabiyani 3
1 Assistant professor at the Faculty of Culture and Communication, Imam Sadegh (AS) University
2 Master of culture and communication, Imam Sadegh (AS) University
3 Master of culture and communication, Imam Sadegh (AS) University
چکیده [English]

These days, cyberspace has grown beyond a medium or technology and has become a living space. Many of the concepts of these days are created in the context of this space, and it is playing a prominent role in the field of education, learning and even training of human beings. In the present era, technological instruments in the context of cyberspace are growing fast and are even serving distance education and learning. Following thematic analysis, this study aims at finding an answer for the question of what opportunities and challenges distance education and especially online education can bring about in the university system of the Islamic Republic of Iran in students' learning. To answer the question, interviews were conducted with 25 scholars and experts which resulted in the identification of 4 comprehensive opportunities and advantages and 5 comprehensive challenges and threats. Opportunities included “passing through temporal and spatial constraints", "qualitative enhancement and expansion of educational justice", "economic opportunities and international development" and "diversity in evaluation methods and supervision development". The challenges included: "structural and technical problems", "educational and moral challenges", "mental and physical health challenges", and "Cultural and social challenges". Explanation of the comprehensive codes are presented in this paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • virtual education
  • online education
  • distant education
  • universities
  • opportunities
  • challenge
ابراهیم‌زاده، عیسی (1386)، انتقال از دانشگاه آموزش از راه دور سنتی به دانشگاه مجازی: نوآوری و چالش تغییر (مطالعه موردی)، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، دوره 13، شماره 1: 134-113.
ازکیا، مصطفی و دربان آستانه، علی‌رضا (1390) روش‌های کاربردی تحقیق، تهران: کیهان.
 استوارت، باربارا آل (1389)، «آموزش آنلاین: راهبردی برای مسئولیت اجتماعی در دسترسی به فرصت‌های آموزشی»، ترجمه اسما صابری، مجله پژوهشنامه، شماره 61: 159-186.
بالاکریشنن، ویمالا و سولو، هک (1398) به‌کارگیری رسانه در آموزش مجازی، مترجم: یاسینی، محبوبه سادات، تهران: انتشارات پشتیبان.
بغزیان، آلبرت و جلیلی، محمدنقی (1382)، آموزش مجازی: تصورات و چالش‌ها، نشریه توسعه مدیریت، شماره 53، 13-17.
بنیادی، سهیل (1399)، سیستم LMS یا مدیریت آموزش الکترونیکی چیست،www.samix.org/what-is-lms .
بنی‌سی، پریناز و معینیان، داود (1385)، نگرشی نو به آموزش مجازی، تهران: آینده‌سازان.
پورشافعی،‌ هادی و مدیحی، مجید (1393)، تحلیل و ارزیابی فرصت‌ها و تهدیدهای آموزش مجازی، همایش ملی علوم تربیتی و روان‌شناسی.
جعفری، پریوش و سعیدیان، نرگس (1385)، ابعاد پداگوژیک دانشگاه مجازی به‌منظور ارائه یک مدل مناسب، نشریه دانش و پژوهش در علوم تربیتی. دوره 1، شماره 12: 26-1.
حسینی لرگانی، مریم‌سادات (1388)، بررسی عوامل مؤثر بر توسعۀ دانشگاه مجازی و وضعیت آیندۀ آن در ایران، نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی، دوره 3، شماره 7: 127-115.
خدیور، صالح و رحمانی، یونس (1388)، «موانع و چالش‌های دانشگاه مجازی در شهر الکترونیکی»، مجموعه مقالات دومین کنفرانس شهر الکترونیکی: 1681-1692.
دی‌لودر، برایان و داتون، ویلیام اچ (1397)، دانشگاه مجازی: رسانه‌های جدید و نهادهای یادگیری و آموزش عالی، ترجمه باروتی علیرضا اردستانی، اعظم مرتضوی و علی ایلخانی پورنادری، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
رضایی، عباسعلی و زاهدی، محمدهادی (1397)، نقش فناوری‌های نوین در پیشرفت آموزش‌های الکترونیکی (با نگاهی به فرصت‌ها و چالش‌های پیش رو در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی داخل)، نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی، دوره 12، شماره 40: 224-207.
زارعی، علی (1396)، فرصت‌های آموزشی در شبکه‌های مجازی و رسانه‌های اجتماعی، تهران: مؤسسه فرهنگی هنری دیباگران.
سراجی، فرهاد؛ عطاران، محمد؛ نادری، عزت‌الله و علی‌عسگری، مجید (1386)، طراحی برنامه‌ درسی دانشگاه مجازی، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، دوره 14، شماره 4: 118-97.
سیدعباس‌زاده، میرمحمد؛ باقری ‌مجد، روح‌الله و صدقی‌بوکانی، ناصر (1394)، آموزش عالی مجازی: کلیات، رویکردها و چالش‌ها، مهاباد: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
صبوری، سارا؛ طهرانی‌زاده، مریم؛ حدادیان، فاطمه و فتحی واجارگاه، کوروش (1395)، مشکلات آموزش مجازی دانشگاه‌های شهر تهران ازنظر اساتیدآموزش مجازی، فصلنامه مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، دوره 2، شماره 2: 23-32.
علی‌احمدی، علی‌رضا و قلی‌زاده، حامد (1382)، آموزش الکترونیکی و آشنایی با ویژگی‌ها و استانداردهای دانشگاه مجازی، نشریه مدیریت فردا، شماره 1: 76-67.
فتحی، محمدرضا؛ اسدی، سمیرا و هوشمند، صدیقه (1394)، برنامه درسی و بررسی شبکه‌های مجازی، فرصت‌ها و تهدیدها، کنفرانس ملی علوم مدیریت نوین و برنامه‌ریزی فرهنگی اجتماعی ایران.
فتوحی قزوینی، فرانک و خزاعی، زهرا (1387)، ارزیابی اخلاقی دانشگاه مجازی، نشریه اخلاق در علوم و فناوری، دوره 3: 42-31.
کاتوریا، ابهینا (1398)، کاربرد رسانه در آموزش عالی، ترجمه مریم حق‌شناس، تهران: انتشارات پشتیبان.
کیا، علی‌اصغر (1388)، نگاهی به آموزش مجازی (الکترونیک)، مجله کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره24: 82-89.
کیان، مریم (1393)، چالش‌های آموزش مجازی: روایت آنچه در دانشگاه مجازی آموخته نمی‌گردد، نشریه دانشگاهی یادگیری الکترونیکی، دوره 5، شماره 3: 22-11.
مانیان، امیر؛ منتظر، غلامعلی؛ پزشک، حمید و موسی‌خانی، محمد (1384)، طراحی و تبیین مدلی برای توسعه دانشگاه مجازی ایران، نشریه مدیریت فرهنگ ‌سازمانی، دوره 3، شماره 3: 33-5.
نظام‌آبادی، محبوبه و باستین، حامد (1389)، کاربردی؛ یادگیری مبتنی‌بر وب؛ مرور سیستماتیک تنوع‌پذیری مداخلات، راهبردهای آموزش در علوم پزشکی (راهبردهای آموزشی)، دوره سوم، شماره 4: 169-178.
Bork, A. Learning with the World Wide Web, available: http://www.sund.ku.dk/
Braun, Virginia and Clarke, Victoria (2006) “Using thematic analysis in psychology”, Journal Qualitative Research in Psychology, Volume 3, Issue 2, page(s): 77-101.
Cao, J (2005) learning with virtual mentors: how to make e- learning interactive and effective? Conference: Proceedings of the International Conference on Information Systems, ICIS 2005, December 11-14, 2005, Las Vegas, NV, USA
Friedman, Ashley (2019). Definition of Online Education. Retrieved from
King, N., Horrocks, C. (2010), Interviews in qualitative research, London: Sage
Ladouceur, A. & Hum, D (2001). E-le ar ning the ne w fr ontier. Retrieved from www.cata.ca/china/documents/elearning.pdf.
Mark W. Brodsky, E-learning Implementation, available: http://ulysseslearning.Com/
Ryan, Steve & Scott, Bernard & Freeman, Howard & Patel, Daxa (2013). The Virtual University: The Internet and Resource-based Learning, England: Routledge.
Tophat, “Virtual Classroom”, available: https://tophat.com/glossary/v/virtual-classroom/