واکاوی مؤلفه‌های هویت‌یابی در نظریه انسان به‌منزله عامل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

2 نویسنده مسئول: دانشیار، گروه علوم تربیتی، دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

3 استادیار، گروه علوم تربیتی، دکتری مطالعات برنامه درسی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، واکاوی مؤلفه­های هویت­یابی در نظریه­ «انسان به‌منزله عامل» است. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش تحلیلی ـ استنتاجی انجام شد. این نظریه در انسان‌شناسی، تصویر انسان در قرآن را به‌عنوان سخت هسته توصیف نموده است. طبق این نظریه­، اعمال فرد هویت او را می­سازد. هر فرد به تناسب عمل خویش و تعامل با محیط پیرامونش، هویت معینی را در وجود خویش می­آفریند. با توجه به کوشش فلسفی نظریه انسان به‌منزله عامل، در جهت تبیین ماهیت آدمی و استنتاج مبادی عمل از آیات قرآن، در این نظریه به واکاوی مؤلفه­های هویت­یابی پرداخته شد. طی این واکاوی، از مبادی شناخت، میل و اراده، عمل و آثار عمل، چهار مؤلفه­ خودآگاهی، ارزشمندی، وحدت و اقتدار استخراج گردید. از مؤلفه­ خودآگاهی، دو شاخص «معرفی خود و توصیف احساسات، هیجانات، نیازها، علاقه‌مندی­ها، توانمندی­ها» و «خودارزیابی» استنتاج شد. مؤلفه­ ارزشمندی نیز، از طریق «دیگر ارزیابی» و پی بردن فرد به «شباهت و تفاوت با دیگران» ارزش هویتی را محقق می­سازد. با توجه به‌مواجهه­ فرد با تکثر و تنوع موقعیت­های زندگی، «اولویت‌بندی امور» موجب وحدت و انسجام درونی می­شود. از طرفی هویت فردی ـ اجتماعی در جریان «مشارکت در فعالیت جمعی» به‌عنوان یکی از شاخص‌های مؤلفه وحدت، شکل می­گیرد. علاوه ‌براین سه مؤلفه، اقتدار هویتی با «انتخاب و تصمیم‌گیری» و درنظرگرفتن «اثر و نتیجه عمل» ظهور پیدا می­کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The analysis of the components of Identification in the theory of human as agent

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Rahbari 1
  • Hakimesadat Sharifzadeh 2
  • Meymanat Abedini Beltork 3
1 Student in History and Educational and Training Philosophy , College of Human and Social Sciences, Mazandaran University, Babolsar, Iran.
2 Corresponding author: Associate Professor, Department of Educational Sciences, PH.D in Educational and Training Philosophy, College of Human and Social Sciences, Mazandaran University, Babolsar, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, PH.D in Lesson Planning Studies, College of Human and Social Sciences, Mazandaran University, Babolsar, Iran.
چکیده [English]

The purpose of the present study is to analyze the components of Identification in the theory of "human as agent". This study was conducted with qualitative approach and analytical-inferential method. This theory in anthropology has described the image of man in the Qur'an as a hard core. According to this theory, one's actions make him or her an identity. Each individual creates a definite identity in his or her own being in accordance with his / her actions and interaction with the environment. Considering the philosophical effort of human theory as a factor in explaining the human nature and deducing the principles of action from the verses of the Qur'an, we have investigated the components of identity in this theory. In this analysis, four components of self-awareness, value, unity and authority were extracted from the bases of cognition, desire, and action. From the self-awareness component, two indices of “self-presentation and description of feelings, emotions, desires, needs and abilities” and “self-evaluation” were deduced. The valuable component realizes the value of identity through 'other evaluation' and one's perception of 'similarity and difference with others'. Given one's exposure to the multiplicity of situations in life, "prioritizing" causes inner unity and cohesion. On the other hand, individual-social identity is formed in the process of "participation in collective activity" as an indicator of the component of unity. In addition to these three components, identity authority emerges with "choice and decision" and with regard to "effect and outcome of action."

کلیدواژه‌ها [English]

  • Identity
  • Identification
  • Theory of Human As Agent
  • Cognition
  • Will
  • Intention

مراجع

آزادمنش، سعید؛ سجادیه، نرگس؛ باقری، خسرو (1395)، تبیین اهداف و ملاحظات «تربیت» اخلاقی کودک با نظریه مفهوم عاملیت انسان در اندیشه اسلامی، تربیت اسلامی، 11 (23): 25-1.
باقری، خسرو (1389)، رویکردها و روش­های پژوهش در فلسفه تعلیم‌وتربیت، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس؛ توسلی، طیبه (1385)، نگاهی دوباره به تعلیم‌وتربیت اسلامی، جلد 1، تهران: مدرسه.
باقری، خسرو (1382)، هویت علم دینی: نگاهی معرفت شناختی به نسبت دین با علوم انسانی، تهران: سازمان چاپ و نشر.
جنکینز، ریچارد (1381)، هویت اجتماعی، ترجمه تورج یاراحمدی، تهران: شادگان.
دارابی، جعفر (1395)، روان‌شناسی هویت (هویت فردی و جمعی)، تهران: آییژ.
دوران، بهناز (1389)، نقش بازی­های یارانه­ای در شکل‌گیری هویت جوانان، به‌راهنمایی پرویز آزادفلاح، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی، رساله دوره دکتری.
ذاکری، مختار (1394)، مفهوم پردازی و کاربرد آن در تعلیم‌وتربیت، پژوهش پدیدارشناسانه، به‌راهنمایی بابک شمشیری، دانشگاه شیراز، پایان‌نامه دوره­ دکترای فلسفه تعلیم‌وتربیت.
سجادیه، نرگس (1397)، نظریه عاملیت انسان در کلاس درس: دانش­آموز باید ارزیاب خود باشد، رشد معلم، 37 (4): 7-6.
سجادیه، نرگس (1397)، نظریه عاملیت انسان در کلاس درس: آیینه­های روبرو، رشد معلم، 37 (6): 7-6.
شمشیری، بابک؛ ذاکری، مختار (1396)، هویت و تعلیم‌وتربیت از نظریه تا عمل، شیراز: دانشگاه شیراز.
صادق‌زاده، علی‌رضا و همکاران (1390)، مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران، تهران: دبیرخانه شورای عالی آموزش‌وپرورش.
فرمیهنی فراهانی، محسن (1389)، فرهنگ توصیفی علوم تربیتی، تهران: شباهنگ.
کاست، ورنا (1391)، بازهم من: احساس ارزش به خود و تجربه هویت/روان‌شناسی کهن الگویی انسان امروز، ترجمه­ تورج رضا بنی‌صدر. تهران: لیوسا.
گوتک، جرالد (1380)، مکاتب فلسفی و آرای تربیتی، ترجمه محمدجعفر پاک‌سرشت، تهران: سمت.
گیدنز، آنتونی (1385)، تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه ناصر موفقیان، تهران: نی.
مدنی‌فر، محمدرضا؛ باقری، خسرو (1396)، تبیین ماهیت عمل تربیتی ازمنظر الگوی هدف ـ وسیله، فلسفه تربیت، 2 (2): 60-37.
نوذری، حسین‌علی (1385)، نگاهی تحلیلی به مفهوم هویت در قالب­های سه‌گانه سنتی، مدرن و پست مدرن، مطالعات ملی، 7 (2): 148-127.
هایدگر، مارتین (1386)، هستی و زمان، ترجمه­ سیاوش جمادی، تهران: ققنوس.
Bagheri Noaparast, K. & Khosravi, Z. (2006). The Islamic concept of education reconsidered. The American Journal of Islamic Social Science, 23(4), 88-103
Bagheri Noaparast, K., & Khosravi, Z. (2010). A dynamic conception of humanity, intercultural relation and cooperative learning. Intercultural Education, 21(3), 281-290.
Bagheri Noaparast, K, (2016). Islamic Education as Asymmetrical Democratic Interaction, In The Palgrave International Handbook of Alternative Education (pp. 339-353). Palgrave Macmillan, London.
Bagheri Noaparast, K. (2014). Islam and philosophy of education: the three approaches. The Encyclopaedia of Educational Philosophy and Theory, M. Peters, T. Besley, A. Gibbons, B. Žarnić, P. Ghiraldelli (eds.).
Côté, J. E., & Levine, C. G. (2014). Identity, formation, agency, and culture: A social psychological synthesis. Psychology Press.
   Edgar, Andrew & Sedgwick, Peter. (2005). Key Concepts in Cultural Theory. London: Routledge.
Schachter, E. P., & Rich, Y. (2011). Identity education: A conceptual framework for educational researchers and practitioners. Educational Psychologist, 46(4), 222-238.
Schachter, E. P., & Galili-Schachter, I. (2012). Identity literacy: Reading and teaching texts as resources for identity formation. Teachers College Record, 114(5), 1-37.
Shoemaker, D., & Tobia, K. P. (2018). Personal identity.
Spencer, Helen. (2007). “Theories of identity and the analysis of face”. Oatey Journal of Pragmatics: 639–656.
Woodward ,k. (ed) .(2004). Questioning identity . London, Routlege
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
دوره 29، شماره 52
فصلنامه پاییز
آبان 1400
صفحه 185-214

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 آذر 1398
  • تاریخ بازنگری: 05 آبان 1400
  • تاریخ پذیرش: 14 اردیبهشت 1399
  • تاریخ انتشار: 01 آبان 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار