تبیین تربیت اجتماعی در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و تحلیل آن بر اساس نظریه تربیت اجتماعی فارابی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم تربیتی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

2 نویسنده مسئول: دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

هدف از انجام پژوهش حاضر، تبیین تربیت اجتماعی موردنظر سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش ایران و تحلیل آن بر اساس اندیشه‌های تربیتی در تربیت اجتماعی است. روش مورداستفاده در این پژوهش، استنتاجی و توصیفی ـ تحلیلی بود که در مرحله نخست، مبانی تربیت اجتماعی در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش توصیف شد؛ بعد دیدگاه فارابی به‌عنوان اولین فیلسوف اسلامی که نظریه اجتماعی دارد مورد تحلیل و تبیین قرار گرفته است، سپس از این نظریات دلالت‌های تربیتی استنتاج شده است و درنهایت تربیت اجتماعی و مؤلفه‌های آن در سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش بر اساس نظریات تربیتی فارابی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصله از پژوهش حاکی از آن است که تربیت اجتماعی در سند، مبتنی بر کسب شایستگی‌هایی بر اساس نظام معیار اسلامی است که متربیان را قادر می‌سازد برای دستیابی به مراتبی از حیات طیبه در اجتماع و جامعه صالح، ارتباطات مناسب و سازنده­‌ای با دنیای پیرامون خود داشته باشند؛ اما در دیدگاه فارابی، بیشتر تربیت اجتماعی مبتنی بر کسب توانمندی­ها بر اساس نظام معیار عقلانی است که متربیان را قادر می‌سازد برای دست‌یابی به سعادت غایی در مدینه فاضله، تحت نظر رئیس مدینه تربیت شوند و از طریق تعاون در آن مدینه به سعادت حقیقی نایل آیند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining Social Education in the Fundamental Transformation Documents of Education and Its Analysis based on Farabi’s Theory of Social Education

نویسندگان [English]

  • Yaser Nankoli 1
  • Mohammad Hasan Mirza Mohammadi 2
  • Mohsen Imani 3
1 Department of Educational Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Corresponding author: Department of Educational Sciences, Shahed University, Tehran, Iran.
3 Associate Professor, Department of Educational Sciences, Tarbiyat Modarres University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study is to explain the social education document of the fundamental transformation of Iranian education and its analysis based on educational ideas in social education. The method used in this study was inferential and descriptive-analytical In the first stage, the principles of social education are described in the document of fundamental change in education And then the view of Farabi as the first Islamic philosopher who has a social theory has been analyzed and explained Then educational implications are inferred from these theories. Finally, social education and its components in the document of fundamental transformation of education were analyzed based on Farabi educational theories. The results of the research indicate that social education in the document is based on the acquisition of competencies based on the Islamic standard system which enables educators to have appropriate and constructive relationships with the community around them in order to achieve a degree of good life. But in Farabi's view, most social education is based on the acquisition of competencies based on a rational standard system which enables educators to achieve ultimate happiness in the utopia to be trained under the head of the utopia and to achieve prosperity through cooperation in the utopia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Education
  • Fundamental Transformation Document
  • Farabi
  • Analysis
آزاد ارمکی، تقی (1387)، اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان، چاپ سوم، تهران: سروش.
ابن خلدون، عبدالرحمن‏ (1375)، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادى، تهران: آگاه.
احمدی هدایت، حمید (1392)، بازبینی سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش بر اساس آرای تربیتی ژان پیاژه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، مرکز همدان.
ارسطو (1385)، اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران:  طرح نو.
ایمانی، محسن؛ بابایی، محمد اسماعیل (1387)، ارزش‌شناسی فارابی و دلالت‌های آن در تربیت اخلاقی (با تأکید بر اهداف، اصول و روش‌ها)، تربیت اسلامی، سال سوم، ش 7،  صص 104-81.
باقری، خسرو (1389)، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، تهران:  انتشارات علمی و فرهنگی.
ترکاشوند، مراد (1392)، بررسی و نقد مبانی نظری سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، چهارمین همایش انجمن فلسفه تعلیم و تربیت ایران.
جمشید نژاد، غلامرضا (1388)، آرمان‌شهر فارابی، مروری بر زندگی و آثار ابونصر محمد فارابی، تهران:  همشهری.
خادمی، عین­الله (1387)، معنای سعادت از دیدگاه فارابی، نشریه پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی، زمستان 87، دوره 10، شماره 2، ص 107-81.
داوری‌اردکانی، رضا (1379)، نگاهی دیگر به تاریخ فلسفه اسلام، انتشارات دانشگاه تهران.
دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (1387)، اهداف تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: انتشارات سمت.
دلاور، علی (1389)، روش‌شناسی کیفی، فصلنامه راهبرد 19 (54):  329-327.
شعاری نژاد، علی‌اکبر (1385)، مبانی روان‌شناختی تربیت، تهران:  مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، ﻣﺒﺎﻧﯽ ﻧﻈﺮﯼ ﺗﺤﻮﻝ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﺩﺭ ﻧﻈﺎﻡ ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻭ ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺭﺳﻤﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﻤﻬﻮﺭﯼ ﺍﺳﻼﻣﯽ ﺍﻳﺮﺍن، تهران:  وزارت آموزش‌وپرورش.
صحبت لو، علی (1395)، نقد مبانی فلسفی آموزش‌وپرورش ایران درباره انسان فرهیخته بر اساس دیدگاه ابن‌سینا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد.
صدرا، علیرضا (1387)، علم مدنی فارابی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی‏‫.
عابدی، منیره؛ نیلی احمدآبادی، محمدرضا (1392)، بررسی تحلیلی اهداف تربیت اجتماعی آموزش‌وپرورش ایران و مقایسه آن با دیدگاه‌های علامه طباطبایی، مجله تربیت اسلامی 22 (4):  100-79.
علاقه­مند، علی (1393)، جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، تهران:  نشر روان.
طباطبایی، محمدحسین (1360)، شرح معضلات قرآنی در المیزان. تهران: انتشارات نور فاطمه.
غنی لو، محمدرضا؛ شریفی، محمد (1395)، بررسی مبانی نظری تربیت سیاسی ـ اجتماعی سند تحول بنیادین ازمنظر اندیشه اجتماعی مطهری، نشریه مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی 2 (1):  144-125.
فاتحی ابراهیم‌آباد، ابوالفضل؛ شمس‌آبادی، رضا؛ درخشان فر، طه (1394)، بررسی تربیت سیاسی ـ اجتماعی و معلم بر اساس سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، دومین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، مشهد.
فارابی، ابونصر (1361)، اندیشه‌های اهل مدینه فاضله، ترجمه سید جعفر سجادی، تهران:  طهوری.
فارابی، ابونصر (1371)، سیاست مدنیه، ترجمه سید جعفر سجادی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
فارابی، ابونصر (1379)، سیاست مدنیه، ترجمه و تحشیه سید جعفر سجادی، جلد سوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
کمال پورخوب، ناصر؛ هاشمی، سید ضیاء؛ نجاتی حسینی، سید محمود (1399)، تبیین جامعه‌شناختی مواضع سیاسی تربیت دانش‌آموز به‌مثابه شهروند مطلوب در اسناد رسمی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش و سند چشم‌انداز 20 ساله)، مجله نوآوری‌های آموزشی 73 (22): 110-89.
کوشا فر، محسن (1394)، تحلیل جامعه‌شناختی عدم تثبیت دموکراسی در ایران با تأکید بر رویکرد نخبه‌گرایی، نشریه مطالعات جامعه‌شناختی  18 (38)، 30-1.
مظاهری، حسن (1398)، مقایسه مبانی ارزش شناختی فلسفه تربیتی پراگماتیسم با مبانی ارزش شناختی اسناد تحول بنیادین آموزش‌وپرورش جمهوری اسلامی ایران، نشریه علمی پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال 28، دوره جدید، شماره 49، ص 198-167.
مهاجر نیا، محسن (1393)، فلسفه سیاسی فارابی، قم: انتشارات بوستان کتاب.
میرزا محمدی، محمدحسن (1393)، فلسفه تربیتی فارابی، تهران: دانشگاه شاهد.
هاشمی، سید احمد (1399)، تبیین مبانی تربیت سیاسی ـ اجتماعی سند تحول بنیادین در اندیشه‌های دیویی و مطهری به‌منظور تدوین الگوی شهروندی برای آموزش‌وپرورش، نشریه پژوهش در نظام‌های آموزشی وزارت علوم، شماره 50: 291-271.
یوسف زاده چوسری، محمدرضا؛ شاه‌ماهی، مرتضی (1399)، ارائه مدل برنامه درسی تربیت سیاسی بر اساس ساحت تربیت اجتماعی ـ سیاسی سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش برای دانش‌آموزان دوره متوسطه اول، نشریه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، شماره 28:  206-173.
الفارابی، ابونصر (1890)، رساله عیون‌المسائل، بیروت:  لایدن.
الفارابی، ابونصر (1325م)، رساله عیون‌المسائل، تحقیق احمد ناجی الجمال، قاهره:  مطبعه السعاده.
الفارابی، ابونصر (1971)، فصول منتزعه، تحقیق فوزی متری نجار، بیروت: دارالمشرق.
الفارابی، ابونصر (1405 الف)، فصول منتزعه، حققه و قدم له و علق علیه فوزی متری نجار، ایران: المکتبه الزهرا.
الفارابی، ابونصر (1996)، احصاء العلوم، مصر: مکتبه الخانجی.
الفارابی، ابونصر (1991)، آراء اهل المدینه الفاضله، تحقیق نصری نادر، بیروت: دارالمشرق.
الفارابی، ابونصر (1987)، السیاسه، تحقیق یوحنا قمیر. بیروت: دارالمشرق.
الفارابی، ابونصر (1959)، مبادی آرا اهل المدینه الفاضله، ابیری نصری نادر. بیروت: المطیعه الکائولیکیه.
United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization(2020). Global citizenship education. https: //en.unesco.org/commemorations/educationday.
Li-chingho & Keith C. Barton(2020). Preparation for civil society:  A necessary element of curriculum for social justice. Journal Theory & Research in Social Education48(4): 471-491.
Erik Jon Bykera & Violeta Vainerb(2020). Social studies education in Argentina:  Hacia Una Ciudadania global? The Journal of Social Studies Research44(4):  355-365.
Coombs, J. R., & Daniels, L.R. B. (1991) Philosophical inquiry:  conceptual analysis, in Forms of curriculum inquiry, edited by Edmond C. Short, state University of New York Press, 27-41.
دوره 29، شماره 52
فصلنامه پاییز
آبان 1400
صفحه 215-255
  • تاریخ دریافت: 25 آبان 1399
  • تاریخ بازنگری: 05 آبان 1400
  • تاریخ پذیرش: 08 دی 1399
  • تاریخ انتشار: 01 آبان 1400