لزوم تحقق انقلاب فرهنگی در حوزه تعلیم‌وتربیت با نگاهی به نظریه ایدئولوژی فرهنگی آلتوسر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری، گروه مدرسی معارف اسلامی، دانشکده الهیات و ادیان، دانشگاه شهید بهشتی(ره)، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه فرهنگ و ارتباطات، دانشکده مطالعات علوم اجماعی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران.

3 استادیار ، گروه فرهنگ و ارتباطات، دانشکده مطالعات علوم اجماعی، دانشگاه باقرالعلوم(ع)، قم، ایران.

چکیده

فرهنگ، فارغ از تعاریف علمی و دانشگاهی به‌عنوان روح جامعه و هوایی که جامعه در آن تنفس می‌کند جزو لاینفک حیات مردمان کشور است. این مهم در کنار هویت فرهنگی انقلاب اسلامی ایران توجه بیشتر به بعد فرهنگی انقلاب اسلامی ایران به‌خصوص در دهه پنجم انقلاب در حوزه تعلیم‌وتربیت را ضروری می‌نماید. دهه پنجم انقلاب با فراز و نشیب‌های بسیاری که تغییر نسل از مهم‌ترین آن‌هاست با چالش‌های فرهنگی متعددی به‌ویژه در تعلیم‌وتربیت مواجه شده که بعضاً همان تضادهای فرهنگی ابتدای انقلاب که منجر به انقلاب فرهنگی 59 شد را تداعی می‌کند. شاید نظریه ایدئولوژی فرهنگی آلتوسر که فرهنگ ایدئولوژیک را، راه نجات می‌داند ما را به سمت لزوم تداوم یا ازسرگیری انقلاب فرهنگی 59 در حوزه تعلیم‌وتربیت، سوق دهد. این مقاله با روش تحلیلی توصیفی نشان می‌دهد که چگونه باید با تزریق نگاهی ایدئولوژیک که برآمده از اصول و هویت انقلاب اسلامی ایران است، ماهیت و نه لزوماً مصادیق انقلاب فرهنگی 59 را در دهه پنجم انقلاب برای حوزه تعلیم‌وتربیت در پیش گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Necessity of Realization of the Cultural Revolution in the Field of Education by Looking at the Theory of Cultural Ideology of Althusser

نویسندگان [English]

  • Morteza Gharasban 1
  • Mohammad Abdollahzade 2
  • Ahmad Olyae 3
1 Corresponding Author: Ph.D. Candidate , Department of Islamic Studies, Faculty of Theology and Religions, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
2 PhD student, Department of Culture and Communication, Faculty of consensus, Baqir al -Olum University, Qom, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Culture and Communication, Faculty of consensus sciences, Baqir al -Olum University, Qom, Iran.
چکیده [English]

Culture, beyond the scientific and academic definitions as the spirit of society and the atmosphere in which society breathes, is an integral part of the life of the peoples of the country. This important issue along with the cultural identity of the Islamic Revolution of Iran requires more attention to the cultural dimension of the Islamic Revolution, especially in the fifth decade of the revolution in the field of education. The fifth decade of the revolution, with many ups and downs that change the generation of its most important, has faced numerous cultural challenges, especially in education, which sometimes casts up the cultural contradictions of the early stages of the revolution that led to the Cultural Revolution in 1980. Perhaps the theory of the cultural ideology of Althusser, which saves ideological culture, leads us to the need for the continuation or resumption of the cultural revolution in 1980 in the field of education. This paper describes in a descriptive analytical way how to intrude an ideological look that derives from the principles and identity of the Islamic Revolution of Iran, in essence, and not necessarily the examples of the Cultural Revolution, in the fifth decade of the revolution for the field of education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cultural Revolution
  • Education
  • Althusser
  • Culture
  • Ideology
اتسلندر، پتز (1371). روش‌های تجربی تحقیق اجتماعی، ترجمة بیژن کاظم‌زاده، مشهد: آستان قدس، چاپ اول
ازکیا، دکتر مصطفی (1370). مقوله‌ای بر جامعه‌شناسی روستایی، تهران: اطلاعات
اسدی، علی و مهرداد، هرمز (1356). نقش رسانه‌ها در پشتیبانی توسعة فرهنگی، پژوهشکدة علوم ارتباطی و توسعة ایران
اسدی، علی (1371). اخبار عمومی و ارتباطات، تهران: سروش، چاپ اول
اسمیت، فیلیپ (1387). درآمدی بر نظریه فرهنگی، ترجمه حسن پویان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی
افروغ، عماد (1379). فرهنگ‌شناسی و حقوق فرهنگی، تهران: فرهنگ و دانش
آدامسون، هریل (1376). تأثیر اشاعة فرهنگی در تغییر فرهنگ، ترجمة نعمت‌الله فاضلی، روزنامة اطلاعات، اول مهرماه، شمارة 21158، ص 60
آلتوسر لویی (1386). ایدئولوژی و سازوبرگ‌های ایدئولوژیک دولت، ترجمه‌ی روزبه صدر آرا، تهران: نشر چشمه
بارکر،کریس (1387). مطالعات فرهنگی، نظریه و عملکرد، ترجمه مهدی فرجی، نفیسه حمیدی. تهران: پژوهشکده‌ی مطالعات فرهنگی و اجتماعی
پژوهشکده حوزه و دانشگاه (1372). درآمدی بر فلسفه تعلیم‌وتربیت، تهران: انتشارات سمت
جانسون، چالمرز (1363). تحول انقلابى: بررسى نظرى پدیده انقلاب، ترجمه حمید الیاسى، تهران: امیرکبیر
خیری، حسن، (1372) هنجارها تجلی‌گاه باورها و ارزش‌ها، نشریة دیدار، صداوسیما، سال اول، شمارة 4.
دفتر فرهنگستان علوم اسلامی (1380)، یادی از استاد و یادکردی از متفکر فرزانه حضرت حجت‌الاسلام‌والمسلمین استاد سید منیرالدین حسینی الهاشمی (قدس سره)، قم: انتشارات فجر ولایت
رشیدپور، ابراهیم (1348). ارتباط‌جمعی و رشد ملی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی
روح‌الامینی، دکتر محمود (1368). زمینة فرهنگ‌شناسی، تهران: عطار، چاپ دوم
زند وکیلی، مهدی (1383). مردم‌شناسی فرهنگی، قم: زمزم هدایت
شرف‌زاده برادر، محمد (1383). انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌های ایران، تهران: پژوهشکده حضرت امام‌خمینی(ره) و انقلاب اسلامی
جمالی، مصطفی و جعفر زاده، محمدحسن (1384). دولت اسلامی و نهضت نرم‌افزاری، قم: فجر ولایت
صالحی، سید رضا (1396). مفاهیم و نظریههای فرهنگی، تهران: ققنوس
صیادی، ابوالقاسم (1383). انقلاب اسلامی و چالش‌‌های جهانی‌شدن فرهنگ، زنجان: نیکان کتاب
عسگری خانقاه، دکتر اصغر (1372). تحول فرهنگی و الگوهای آن، مجموعة مقاله‌های سمینار جامعه‌شناسی، جلد اول، تهران: انتشارات سمت
فاضل دکتر رضا (1375). رادیو تلویزیون و توسعة ملی، نشریة پژوهش و سنجش، شمارة 9 و 10، سال سوم
فریره، پأولو (1358). آموزش ستمدیدگان، ترجمة بیرشک و سیف ا... داد، تهران: خوارزمی، چاپ اول
کازینو، ژان (1364).قدرت تلویزیون، ترجمة علی اسدی، تهران: امیرکبیر
کازینو، ژان (1365). جامعه‌شناسی وسایل ارتباط‌جمعی، ترجمة دکتر باقر ساروخانی، منوچهر محسنی، تهران: اطلاعات
محمدتقی جعفری- فرهنگ پیرو فرهنگ پیشرو- صفحه 213-210
محمدی، منوچهر (1387). انقلاب اسلامی، زمینه‌ها و پیامدها، قم: نشر معارف
مطهری، مرتضی (1375). تعلیم‌وتربیت در اسلام، تهران: نشر صدرا
مطهرى، مرتضى(1379). پیرامون انقلاب اسلامى، تهران: نشر صدرا
نراقی، احسان، جامعة امروز در جنگ وسایل ارتباط‌جمعی، مجلة راهنمایی کتاب، شمارة 9 و 10 سال 12
نعمتی انارکی، داود، رسانه‌های تصویری و تغییرات فرهنگی، نشریة دیدار، صداوسیما، شمارة 3، پاییز 74
هانتیگتون، ساموئل (1370). سامان سیاسى در جوامع دستخوش دگرگونى، ترجمه محسن ثلاثى، تهران: علم
یوسفیان، جواد، نگاهی به مفهوم فرهنگ، مجلة رشد آموزش علوم اجتماعی، سال اول، زمستان 68، شمارة 2
Hall, Stuart. (1996):  "New ethnicities. Stuart Hall: Critical dialogues in cultural studies 441-449.
Tylor, Edward b (1903), primaitive culture: Researches into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Language, Art, and Custom, vol 1 (London: John Murray, 1903).
دوره 30، شماره 54
فصلنامه بهار
اردیبهشت 1401
صفحه 71-91
  • تاریخ دریافت: 05 مرداد 1398
  • تاریخ بازنگری: 08 خرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 01 دی 1398
  • تاریخ انتشار: 01 اردیبهشت 1401