بررسی هویت انقلابی در کتاب‌های درسی دوره متوسطه دوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 استادیار،گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه روان‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

مطالعه حاضر با هدف بررسی و تحلیل میزان توجه به مؤلفه­های هویت انقلابی در محتوای کتاب­های درسی دوره متوسطه دوم انجام شده است. روش مطالعه، توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. جامعه آماری شامل تمام کتاب­های درسی دوره متوسطه دوم می­باشد که در سال 1399 چاپ شده است. شش عنوان کتاب «آمادگی دفاعی»، «جامعه‌شناسی»، «دین و زندگی»، «تاریخ»، «تحلیل فرهنگی» و «هویت اجتماعی» با 16 جلد کتاب به‌صورت هدفمند در نمونه قرار گرفت. یافته­های این پژوهش بیانگر این است که در کتاب­های درسی دوره متوسطه دوم در رشته علوم انسانی، به مؤلفه «ایثار و شهادت» با 500 فراوانی (2/29 درصد) بیشترین توجه و به مؤلفه­های «مبارزه با تحجر و التقاط» با 28 فراوانی (6/1 درصد) و «حمایت از مستضعفین» و «آگاهی نسبت به قانون اساسی» هر کدام با 12 فراوانی (7/0 درصد)، کمترین توجه را شده است، و در رشته­های تجربی و ریاضی هم، به مؤلفه­های «ایثار و شهادت» با 454 فراوانی (26 درصد)، بیشترین توجه و به مؤلفه «حمایت از مستضعفین» با 10 فراوانی (57/0 درصد) کمترین توجه شده است. فراوانی مؤلفه­های «اعتقاد به امام خمینی (ره)»، «روحانیت»، «آگاهی به وقایع و تاریخ انقلاب اسلامی» و «مبارزه با تحجر و التقاط» در محتوای کتاب­های درسی رشته­های علوم تجربی و ریاضی به‌صورت معناداری بیشتر از کتاب­های درسی رشته علوم انسانی می­باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the Revolutionary Identity in Senior Secondary School Textbooks

نویسندگان [English]

  • Sirous Mahmoudi 1
  • Mahmod Sharafi 2
  • Hamid reza Imanifar 3
1 Corresponding Author, Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Payam Noor University,Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Payam Noor University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Payam Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The present study was carried out with the aim of investigating and analyzing the amount of attention paid to the components of revolutionary identity in the content of textbooks of the second secondary school. The study method is descriptive and content analysis type. The statistical population includes all the textbooks of the second secondary course that were published in 2020. Six book under the titles; "Defensive Preparedness", "Sociology", "Religion and Life", "History", "Cultural Analysis" and "Social Identity" with 16 book covers were purposefully included in the sample.The findings of this research show that in the textbooks of the second secondary course in the field of humanities, the most attention is paid to the component "Sacrifice and Martyrdom" with a frequency of 500 (29.2 percent) and to the components "Fighting with stonewalling and "Eclecticism" with 28 frequencies (1.6 percent) and "support for the underprivileged" and "awareness of the constitution" each with 12 frequencies (0.7 percent) have received the least attention, and in experimental fields and In mathematics, the components of "sacrifice and martyrdom" with 454 frequencies (26 percent) received the most attention, and the components of "supporting the needy" with 10 frequencies (0.57 percent) received the least attention. The abundance of the components "Belief in Imam Khomeini ", "Spirituality", "Awareness of the events and history of the Islamic Revolution" and "Fighting with stonewalling and eclecticism" in the content of the textbooks of experimental sciences and mathematics are significantly more than the textbooks of the field of humanities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Revolutionary Identity
  • Textbooks
  • Content Analysis
  • Senior Secondary Course

مراجع

احدی، حسن و جمهری، فرهاد. (1398). روانشناسی رشد نوجوانی و بزرگ‌سالی (جوانی، میان‌سالی، پیری). تهران: پردیس.
الطایی، علی. (1378). بحران هویت قومی در ایران. تهران: شادگان.
بختیاری، حسن و قاسم آقا، علیرضا. (1393). الگوی ارزش­های اسلامی- انقلابی برای نسل­های آینده. فصلنامه پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 3(10)، .
بیابانگرد، اسماعیل. (1384). روش‌های تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی. تهران: نشر دوران.
پاک مهر، حمیده و نام، شهرت و نام، شهرت. (1396). ماهیت گفتمان‌سازی آموزه­های انقلاب اسلامی و ویژگی­های آن در برنامه­های درسی نظام آموزش‌وپرورش. فصلنامه مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 2(40)، 7-3.
پاک مهر، حمیده و نام، شهرت و نام، شهرت. (1395). ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮای ﮐﺘﺐ درﺳﯽ دوره اﺑﺘﺪاﯾﯽ از ﺣﯿﺚ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﻣﻮزه­ﻫﺎی اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﻈﺮات ﺷﻬﯿﺪ ﻣﻄﻬﺮی در ﮐﺘﺎب ﭘﯿﺮاﻣﻮن اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ. فصلنامه پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 6(14)، 196-175.
پروانه، فرهاد نام، شهرت و نام، شهرت. (1395). بررسی میزان توجه به مؤلفه­های هویت انقلابی در کتاب­های درسی تاریخ دوره تحصیلی متوسطه (رشته­های علوم پایه) از سال 1357 تا 1388. فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، 13(44)، 42-29.
تاجیک، محمدرضا. (1384). روایت غیریت و هویت در میان ایرانیان. تهران: فرهنگ گفتمان.
درویشی، لیلا و احمدی، پروین. (1391). تحلیل محتوای برنامه فرهنگی دوره متوسطه بر اساس نمادهای ملی و مذهبی. فصلنامه پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، 2(8)، 32-15.
دوران، بهزاد. (1388). هویت اجتماعی (رویکردها و نظریه­ها). تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
شمشیری، بابک. (1387). درآمدی بر هویت ملی. شیراز: نوید.
شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1390). سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش. تهران: وزارت آموزش‌وپرورش.
شورای عالی انقلاب فرهنگی. (1389). شاخص­های راهبردی، ابعاد و مؤلفه­ها. تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
طاهری وحدتی، حسین. (1389). دیدگاه­های مقام معظم رهبری در نماز جمعه سالگرد انقلاب اسلامی و تحولات جهان اسلام. مشکات، 29(1)، 6-1.
قادرزاده، امید. (1393). آموزش‌وپرورش و هویت دینی و ملی (مطالعه پیمایشی مقطع متوسطه شهر بانه). فصلنامه مطالعات ملی، 15(6)، 106-81.
کریپندورف، کلوس. (1394). تحلیل محتوا، مبانی روش‌شناسی (ترجمه هوشنگ نایبی). تهران: نشر نی.
کوشکی، محمدصادق. (1387). بازشناسی هویت انقلاب اسلامی. فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، 4(14)، 74-47.
گال، مردیت و بورگ، والتر. (1384). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی (ترجمه ؟؟؟ نصر و . تهران: انتشارات سمت.
محمدی، محسن و توکلی، یعقوب. (1394). تأثیر انقلاب بر ارزش‌های اجتماعی؛ از فردگرایی تا جمع‌گرایی. پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، 5(11)، .
محمودی، سیروس. (1399). تحلیل محتوای سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش از نظر توجه به مؤلفه­های هویت دینی و انقلابی. نشریه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 28(47)، 182-159.
محمودی، سیروس. (1397). تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی و متوسطه اول از نظر توجه به مؤلفه­های هویت انقلابی. فصلنامه پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 8(46) 26-؟؟؟.
مصباح یزدی، محمدتقی. (1392). انقلاب اسلامی و ریشه‌های آن. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
معینی علمداری، جهانگیر. (1383). «هویت، تاریخ و روایت در ایران» در ایران، هویت، ملیت و قومیت در ایران (چنین کتابی نیست). تهران: مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی.
خامنه‌ای، سید علی. (15/11/1381). بیانات در دیدار مسئولان سازمان صداوسیما. شهر.
خامنه‌ای، سید علی. (8/11/1384). بیانات در دیدار با کارگزاران حج. شهر.
خامنه‌ای، سید علی. (14/3/1389). بیانات در دیدار با کارگزاران حج. شهر.
خامنه‌ای، سید علی. (7/4/1391). بیانات در دیدار با رئیس و مسئولان قوه قضائیه. شهر.
خامنه‌ای، سید علی. (18/6/1392). بیانات در دیدار با ائمه جمعه کشور. شهر.
خامنه‌ای، سید علی. (25/6/1394). بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى. شهر.
خامنه‌ای، سید علی. (13/2/1395). بیانات در دیدار با معلمان و فرهنگیان. شهر.
خامنه‌ای، سید علی. (12/5/1396). بیانات در مراسم تنفیذ حکم دوازدهمین دوره ریاست جمهوری اسلامی ایران‌. شهر.
ملکی، حسن. (1382). مبانی برنامه‌ریزی درسی آموزش متوسطه. تهران: سمت.
میرحیدری، مریم؛ نام، شهرت و نام، شهرت. (1393). ارزیابی مؤلفه­های ایرانی-اسلامی و انقلابی در وب سایت­های دانشگاه­های دولتی تهران. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، شماره 2، .
نوریان، محمد. (1389). تحلیل برنامه درسی دوره ابتدایی. تهران: انتشارات گویش نو.
نیکلس، ادری و هاوارد. (1381). راهنمای عملی برنامه‌ریزی درسی (ترجمه داریوش دهقان). تهران: انتشارات قدیانی.
وزارت آموزش‌وپرورش (1399). کتاب­های درسی دوره متوسطه دوم در سال تحصیلی ۱۳98 – ۱۳97.
هولستی، ال.آر. (1374). تحلیل محتوا در علوم اجتماعی و انسانی (ترجمه نادر سالارزاده). تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
یارمحمدیان، محمدحسین. (1390). اصول برنامه­ریزی درسی. تهران: انتشارات یادواره کتاب.
Altabach, P. C. (1991). Textbook in American society: Politics, and Pedagogy. Albany, NY: state university of New York Press.
Jenkins, Richard. (2004). Social Identity. 2nd edition, London and NewYork: Routledge.
Unesco. (2005). A Comprehensive Strategy for Textbooks and learning Materials. Unesco, Paris.
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
دوره 30، شماره 55
فصلنامه تابستان
شهریور 1401
صفحه 11-34

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 27 مرداد 1399
  • تاریخ بازنگری: 16 دی 1399
  • تاریخ پذیرش: 27 شهریور 1401
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار