طراحی و اعتباریابی الگوی مطلوب مسئولیت‌پذیری دینی دانش‌آموزان در برنامه درسی دوره ابتدایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری تخصصی برنامه‌ریزی درسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند،ایران

2 نویسنده مسول : استادیار، گروه برنامه ریزی درسی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران.

3 استادیار، گروه علوم تربیتی، واحدبناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران.

چکیده

مسئولیت‌پذیری یکی از اهداف فرهنگی و اجتماعی مهم تعلیم و تربیت است که در آموزه‌های دین اسلام نیز بر آن تأکید شده است. هدف مهمی که آموزش‌وپرورش برای تربیت نسل‌های آینده دارد، نهادینه نمودن مسئولیت‌پذیری افراد است تا مسئولیت‌های مختلف را در زندگی خود در ابعاد جامعه، خانواده و خود ایفا نمایند. هدف اصلی تحقیق حاضر طراحی و اعتباریابی الگوی مطلوب مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان در برنامه درسی دوره ابتدایی است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش آمیخته از نوع اکتشافی است که برای طراحی الگوی مطلوب، از روش کیفی و برای اعتباریابی الگوی پیشنهادی از روش کمی استفاده شد. جامعه آماری برای طراحی الگوی مطلوب، پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی، مبانی نظری، تجربیات جهانی و الگوهای موجود در زمینه پژوهش و همچنین مصاحبه نیمه ساختاریافته با 15 نفر از متخصصان برنامه‌ریزی درسی و برای اعتبارسنجی الگوی مطلوب، متشکل از متخصصان برنامه‌ریزی درسی با ملاک‌هایی مانند مدرک تحصیلی PhD، دارای تجربه عملی و همچنین تألیف مقالات و کتب در زمینه پژوهش بود. نمونه‌گیری نظری از نوع هدفمند و ملاک‌محور بود. ابزار گردآوری اطلاعات برای طراحی الگوی مطلوب با استفاده از الگوی اکر و برای اعتباریابی الگوی پیشنهادی پرسشنامه بود. روش تجزیه‌وتحلیل یافته‌ها توصیفی- تحلیلی استنتاجی بوده و از روش سنتزپژوهی و آزمون t تک‌نمونه‌ای استفاده شد. بر اساس مصاحبه حضوری از افراد موردنظر، طبق عناصر ده‌گانه اکر از نتایج مصاحبه حضوری انجام یافته، کدگذاری باز- کدگذاری محوری- کدگذاری انتخابی صورت گرفت و تحلیل محتوای کیفی با توجه به نظریه اکر با نتیجه‌گیری و به دست آمدن مؤلفه‌های مسئولیت­پذیری بر اساس مبانی نظری، مکتوب و پیشینه تحقیق به دست آمد. سپس با توجه به عناصر ده‌گانه اکر سنتزپژوهی انجام شد. در نهایت یافته­ها نشان می­دهد که الگوی مطلوب برنامه درسی مسئولیت­پذیری بر اساس مبانی نظری و برنامه درسی متشکل از سه بخش ابعاد (اجتماعی، اخلاقی، قانونی، محیط‌زیست و سیاسی)، مقوله­های اصلی (شناختی، عاطفی (احساسی)، خلاقیت و مهارت)، و عناصر ده‌گانه اکر است که از نظر صاحب‌نظران و متخصصان و کارشناسان برنامه­ریزی­ درسی نتایج آزمون تی تک نمونه­های ارزیابی اعتبار درونی الگوی طراحی شده نشان داد که نظر متخصصان مربوط به ارزیابی با سطح معنی­داری 001/0 و در سطح آلفای 01/0 به‌طور معنی­داری بیشتر از حد وسط بوده است (01/0>P) معتبر تشخیص داده شد؛ بنابراین در این پژوهش تلاش شد طراحی الگوی مناسب برای برنامه درسی مسئولیت‌پذیری دانش‌آ‌موزان به نحوی انجام گیرد که اجزای آن با یکدیگر تعامل لازم را داشته و الگوی مذکور بتواند در زمان اجرا، نتایج کاربردی لازم را ارائه نماید و در نهایت با اعتبارسنجی الگوی پیشنهادی متخصصان بیان نمودند که با توجه به الگوی برنامه درسی به‌ویژه در برنامه درسی مسئولیت‌پذیری دانش‌آ‌موزان بین حوزه‌های موردمطالعه و عناصر برنامه درسی ارتباط منطقی وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing and Validating the Optimal Model of Religious Responsibility of the Students in Elementary School Curriculum

نویسندگان [English]

  • Masoumeh Kazemizadeh 1
  • Shahram Ranjdoost 2
  • Mohammad Ali Majalal Chopqlou 3
1 Ph.D. Candidate, Department of Curriculum Planning, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran
2 Corresponding Author, Assistant Professor, Department of Curriculum Planning, Marand Branch, Islamic Azad University, Marand, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Banab Branch, Islamic Azad University, Banab, Iran.
چکیده [English]

Responsibility is one of the important cultural and social goals of education, which is also emphasized in the teachings of Islam. The important goal of education for educating future generations is to institutionalize the responsibility of individuals to fulfill various responsibilities in their lives in the dimensions of society, family and themselves. The main purpose of this study is to design and validate the optimal model of student responsibility in the elementary school curriculum. This research is applied in terms of purpose and in terms of mixed method is exploratory type, which was used to design the desired model, qualitative method and to validate the proposed model, quantitative method was used. The statistical population for the design of the desired model, the background of internal and external research, theoretical foundations, global experiences and existing models in the field of research, as well as semi-structured interviews with 15 curriculum planning specialists and for the validation of the desired model, consisting of curriculum planning specialists with criteria such as The PhD degree had practical experience as well as writing articles and books in the field of research. Theoretical sampling was purposive and criterion-oriented.The data collection tool was a questionnaire to design the desired model using the Acker model and to validate the proposed model. The method of analysis of the results was descriptive-analytical inference and the synthesis research method and one-sample t-test were used. Based on the face-to-face interview of the target persons, according to the ten elements of Aker from the results of the face-to-face interview, open coding, central coding, selective coding was done, and qualitative content analysis according to Aker's theory with conclusions and obtaining responsibility components based on theoretical foundations. , written and research background was obtained. Then, according to the ten elements of Ekr, synthesis research was done. Finally, the findings show that the ideal model of the responsibility curriculum based on the theoretical foundations and the curriculum consists of three dimensions (social, ethical, legal, environmental and political), main categories (cognitive, emotional, creativity and skill), and the ten elements of Ekr, which according to the experts and curriculum planning experts, the results of the T-test exam of the internal validity evaluation samples of the designed model showed that the opinion of the experts is related to the evaluation with the level of meaning It has a value of 0.001 and at the alpha level of 0.01 it was significantly higher than the average level (P < 0.01), it was recognized as valid. Therefore, in this research, an attempt was made to design a suitable model for the students' responsibility curriculum in such a way that its components have the necessary interaction with each other, and the said model can provide the necessary practical results at the time of implementation, and finally, by validating the model proposed by the experts, showed that according to the curriculum model, especially in the curriculum of students' responsibility, there is a logical connection between the studied areas and the elements of the curriculum.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Design
  • Accreditation
  • Accountability
  • Curriculum
احمدی جویباری، مریم. (1396). بررسی رابطه بین خودکنترلی و مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان دختر پایه ششم ابتدایی (مطالعه موردی: شهر بابلسر). فصلنامه علمی تخصصی روانشناسی، علوم اجتماعی و علوم تربیتی، 1(2)، 70-63.
حاتمی، زهرا. (1390). راهبردهای خودکنترلی رفتار. رشد آموزش مشاور مدرسه، 6(4)، 55-52.
حسینی قمی، طاهره. (1391). مسئولیت‌پذیری در دانش‌آموزان. مجله رشد آموزش، 8(2)، 19-16.
خدابخشی، مهدی و عابدی، محمدرضا. (1388). بررسی روش‌های افزایش مسئولیت‌پذیری در دانش‌آموزان دوره راهنمایی شهرضا. مجله مطالعات روان‌شناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهرا (س)، 5(1)، 137-113.
خدیوی، اسدالله و الهی، ایران. (1393). بررسی رابطه بین مسئولیت‌پذیری و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر مقطع اول متوسطه (پایه هفتم) شهرستان مهاباد. زن و مطالعات خانواده، 6(22)، 59-37.
خندقی، ‌مقصودامین ‌و ‌پاک‌مهر، ‌حمیده. ‌(1392) حاکمیت‌ سنت ‌دیسیپلین ‌محوری ‌بر ‌جهت‌گیری‌های‌ برنامه درسی تربیت ‌هنری‌ معلمان‌ هنر ‌دوره ‌راهنمایی ‌تحصیلی، ‌چالش­ها ‌و ‌آسیب­ها.‌ رویکردهای ‌نوین ‌آموزشی‌ دانشکده ‌علوم‌ تربیتی ‌و ‌روانشناسی ‌دانشگاه‌ اصفهان، 8(1) (‌پیاپی)، 46-21.
دهقانی، مرضیه و گوران، شیوا. (۱۳۹۳). مسئولیت‌پذیری در دانش‌آموزان دوره متوسطه: ابعاد و راهکارهای تقویت آن. نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روانشناسی، شرکت اندیشه‌سازان مبتکر جوان، مرودشت.
سوری، احمد و کرمی، ذبیح‌الله. (1393). بررسى رابطه ابعاد مسئولیت‌پذیرى با عملکرد فرماندهان کوپ استان اردبیل. مطالعات مدیریت انتظامی، 9(4)، 645-623.
شارف، ریچارد اس. (1396). نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی (ترجمه مهرداد فیروزبخت). تهران: نشر رسا.
شامانی، محمدعلی. (1386). مدرسه بزهکاری نوجوانان را کاهش می‌دهد؟. فصلنامه رشد مشاور مدرسه. 3(1)، 29-28.
شاملو، سعید. (1394). بهداشت روانی. تهران: انتشارات رشد.
شرفی، ‌حسن. (1390). امکان ‌کاربرد ‌رویکرد ‌تلفیق ‌تولید ‌هنری ‌و ‌مفاهم ‌علوم ‌تجربی‌ در ‌آموزش هنر. فصلنامه ‌نوآوری­های‌ آموزشی، ‌10(39)، .
شفیع‌آبادی، عبدالله و ناصری، غلامرضا. (1396). نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی. تهران: مرکز نشر دانشگاه.
صالحی، معصومه. (1392). تحلیل و ارزیابی میزان مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهر اصفهان به‌عنوان حوزه‌ای از برنامه درسی پوچ. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه آموزشی  دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه کاشان.
عبدالحسینی، معصومه. (1395). بررسی جایگاه نهاد مدرسه در سیاست فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر امور تربیتی. پایان‌نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد، گروه آموزشی ؟؟؟، دانشکده ، دانشگاه باقرالعلوم (ع)، قم.
کردلو، منیره. (1387). بررسی عوامل مؤثر بر مسئولیت‌پذیری نوجوانان دبیرستانی در خانه و مدرسه. مجله مشاور مدرسه، 2(1)، 11-4.
گلاسر، ویلیام. (1396). مدارس بدون شکست (ترجمه ساده حمزه و مژده حمزه تبریزی). تهران: انتشارات رشد.
لرکیان، ‌مرجان. ‌(1389). طراحی ‌و ‌اعتباربخشی ‌الگوی ‌مطلوب ‌برنامه ‌درسی ‌هنر ‌دوره ‌ابتدایی. رساله دوره دکتری، گروه آموزشی ؟؟؟، دانشکده ، دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، ‌تهران‌.
ماسن، پاول هنری؛ کیگان، جروم؛ هوستون، آلتا کارول و کانجر، جان جین وی. (1395). رشد و شخصیت کودک (ترجمه مهشید یاسایی). تهران: نشر مرکز.
ملکی، جلال. (1394). نابرده رنج ... کوشش و مسئولیت‌پذیری. تهران: انتشارات جیحون.
نظری نفوتی، سمانه. (1391). مقایسه سطوح مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان ورزشکار و غیرورزشکار پایه سوم راهنمایی از دیدگاه والدین و معلمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه آموزشی ، دانشکده تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه گیلان.
هلاجیان، مهدیه و سعدی‌پور، اسماعیل. (1395). بررسی اثربخشی آموزش روش ایفای نقش بر مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان دختر اول دبیرستان، مجله روانشناسی مدرسه، 5(2)، 166-151. 151-166.
Alam, M. (2014). A Study of Test Anxiety, Self-Esteem and Academic Performance among Adolescents. The IUP Journal of Organizational Behavior, 12, 33-43.
Alter, Frances., Hays, Terrence, O'Hara Rebecca. (2009). The Challenges of implementing Primary Arts Education: What Our Teachers Say. Australasian Journal of Early Child hood, Vol. 34, No. 4, .
Charlerory, A. and Gentry, CH. & Rubino, N. and Schatz, M. (2011). International Arts Education stuandards. College Board office of Academic Initiative 45 columbus Avenue, NY.
Delisi, M. (2014). Low Self Control Is a Brain Based Disorder. SAGE Publications Ltd.
Dementiy, L.I & Grogoleva, O.Y. (2016). The structure of responsibility of preschool and primary school age children. Procedia Social and Behavioral Sciences, 233, 372-376.
Enalainen, Paivi. (2012). Contemporary Art as a learning Experience. The 5th Intercultural Arts Education Conference: Design Learning. Available at: www.sciencedirect.com
Maliki, A. E., Asain, E. S. & Kebbi, J. (2010). Background variables, social responsibility and academic achievement among secondary school students in Bayelsa state of Nigeria. Study home comm Sci, 4(1), 27-32.
Matteucci, M.C & Helker, K. (2018). Who is responsible for educational outcomes? Responsibility ascriptions for educational outcomes in a sample of Italian teachers, parents, and students. Learning and Individual Differences, 61, 239-249.
Mossler, Karin & Jorg Assmus & Toy olav Heldal. (2012). Music therapy techniques as predictors of change in mental health care. The Arts in psychotherapy, 39, 333-341.
Preston, Ch. (2005). Advertising to children and social responsibility. World Advertising Research Center, Quarter 3, 61-67.
Portowitz, A., Peppler, K.A. & Downton, M. (2014). In Harmony: A technology based music education model to enhance musical understanding and general learning skills. Musical understanding general learning skills. International Journal of Music Education, 32(2), 242-260.
Schoof, P. M. (2010). Student accountability in student centered learning. Unpublished doctoral, .
SchulzHardt, S., Thurowkroning, B & Frey, D. (2009). Preference based escalation: A new interpretation for the responsibility effect in escalating commitment and entrapment. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 108, 175-186.
Vittto, John. M. (2003). Relationship - driven classroom management: strategies that promote student's motivation. Thousand Oaks, Calif: Corwin Press, London: Sage.
دوره 30، شماره 55
فصلنامه تابستان
شهریور 1401
صفحه 365-381
  • تاریخ دریافت: 17 بهمن 1399
  • تاریخ بازنگری: 07 مرداد 1400
  • تاریخ پذیرش: 27 شهریور 1401
  • تاریخ انتشار: 01 شهریور 1401