دلالت های تربیت زمامدار در اندیشه حکیم ابونصر فارابی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه امام صادق (علیه السلام)، پژوهشگر دانشگاه امام حسین (علیه السلام)، تهران، ایران

2 دکتری اندیشه سیاسی دانشگاه امام صادق (علیه السلام)، پژوهشگر دانشگاه امام حسین (علیه السلام)، تهران، ایران.

چکیده

تأکیدات فراوان نسبت‌ به زمامداری و نقش زمامداران در سعادت جامعه، چه در منابع دینی و چه در اندیشه های رهبران جمهوری اسلامی، نشان از ضرورت تدوین برنامه ای جامع برای تربیت زمامداران دارد که تدوین آن علاوه بر نیاز به مبانی مبتنی بر قرآن و سیره معصومین (علیهم‌السلام)، به استفاده از اندیشه‌های متفکران مسلمانی که در راستای کاربست مبانی اسلامی در اندیشه خود تلاش نموده‌اند؛ نیز محتاج است. در این میان اندیشه های فارابی به عنوان مؤسس فلسفه اسلامی حائز اهمیت ویژه ای است به خصوص آنکه زمامدار و تربیت وی، به تبعیت از افلاطون، دغدغه اصلی فارابی نیز بوده است. بر این اساس تلاش این پژوهش بر این خواهد بود که با استفاده از آثار و تالیفات فارابی مروری بر اندیشه‌های او دررابطه‌با تربیت زمامدار داشته باشد و به عبارت دقیقتر این پژوهش به دنبال پاسخی برای این سؤال است که «اندیشه فارابی چه دلالت هایی برای تربیت زمامداران دارد؟» این پژوهش برای پاسخ به این سوال با استفاده از روئش دلالت پژوهی به استخراج و تحلیل سهم یاری ها و سپس دلالت های مرتبط با تربیت زمامداران از اندیشه فارابی پرداخته و در نهایت تلاش کرده است این دلالت ها را در قالب یک نمودار مفهومی ارائه نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

signs for training a ruler in the thought of the Abu Nasr al-Farabi

نویسندگان [English]

  • hamidreza mohammadi najafabadi 1
  • mahdi khazaie gask 2
1 Doctoral student of political thought of Imam Sadiq University (peace be upon him), researcher ofImam Hossein University (peace be upon him), Tehran, Iran.
2 Ph.D. in political thought of Imam Sadiq University (peace be upon him), researcher of Imam Hossein University (peace be upon him), Tehran, Iran.
چکیده [English]

تأکیدات فراوان نسبت‌ به زمامداری و نقش زمامداران در سعادت جامعه، چه در منابع دینی و چه در اندیشه های رهبران جمهوری اسلامی، نشان از ضرورت تدوین برنامه ای جامع برای تربیت زمامداران دارد که تدوین آن علاوه بر نیاز به مبانی مبتنی بر قرآن و سیره معصومین (علیهم‌السلام)، به استفاده از اندیشه‌های متفکران مسلمانی که در راستای کاربست مبانی اسلامی در اندیشه خود تلاش نموده‌اند؛ نیز محتاج است. در این میان اندیشه های فارابی به عنوان مؤسس فلسفه اسلامی حائز اهمیت ویژه ای است به خصوص آنکه زمامدار و تربیت وی، به تبعیت از افلاطون، دغدغه اصلی فارابی نیز بوده است. بر این اساس تلاش این پژوهش بر این خواهد بود که با استفاده از آثار و تالیفات فارابی مروری بر اندیشه‌های او دررابطه‌با تربیت زمامدار داشته باشد و به عبارت دقیقتر این پژوهش به دنبال پاسخی برای این سؤال است که «اندیشه فارابی چه دلالت هایی برای تربیت زمامداران دارد؟» این پژوهش برای پاسخ به این سوال با استفاده از روئش دلالت پژوهی به استخراج و تحلیل سهم یاری ها و سپس دلالت های مرتبط با تربیت زمامداران از اندیشه فارابی پرداخته و در نهایت تلاش کرده است این دلالت ها را در قالب یک نمودار مفهومی ارائه نماید.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Training
  • training of a ruler
  • broker
  • Farabi
  • Signification research

عنوان مقاله [العربیة]

دلالات تربیۀ القادة فی فکر الحکیم أبو نصر الفارابی

چکیده [العربیة]

إن الترکیز الکبیر على القیادة و دور القادة فی سعادة المجتمع، سواء فی المصادر الدینیۀ أو فی أفکار قادة
الجمهوریۀ الإسلامیۀ، یظهر ضرورة تدوین برنامج شامل لتدریب القادة، الذی تدوینها – بالاضافۀ الی الحاجۀ
بالاسس المبتنئۀ علی القرآن و سیرة المعصومین (علیهم السلام)-یحتاج الی أفکار المفکرین المسلمین الذین حاولوا
تطبیق المبادئ الإسلامیۀ فی فکرهم. و من بین هذه الأفکار، فإن أفکار الفارابی کمؤسس للفلسفۀ الإسلامیۀ لها
أهمیۀ خاصۀ، خاصۀ و أن القائد و تربیتۀ، تبعا لأفلاطون، کانا الاهتمامین الرئیسیین للفارابی. و لذلک فإن جهد هذا
البحث سوف یکون-مع الاستعانۀ بتراث و مؤلفات الفارابی- بصدد الحصول على لمحۀ عامۀ عن أفکاره فیما یتعلق
بتعلیم القادة، و بتعبیر أدق، یسعى هذا البحث إلى إجابۀ سؤال: "ما هی المضامین التی یحملها فکر الفارابی لتعلیم
القادة؟" و للإجابۀ على هذا السؤال قام هذا البحث، باستخدام منهج البحث الدلالی، باستخراج و تحلیل المساهمات
ثم الدلالات المتعلقۀ بتعلیم القادة من افکار الفارابی، و فی النهایۀ حاول عرض هذه الدلالات فی شکل رسم بیانی
مفاهیمی

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • التربیۀ
  • تربیۀ القائد
  • العامل
  • الفارابی
  • دراسۀ الدلالۀ

Smiley face

مراجع

قرآن کریم
ابن شعبه، حسن بن علی (1382)، تحف العقول، ترجمه: صادق حسن‌زاده. قم: آل علی (علیه‌السلام).
اکبریان، رضا (1386)، مقایسه میان نظر ملاصدرا و فارابی درباره «رئیس اول مدینه»، خردنامه صدرا، شماره 47.
ایمانی، محسن؛ صدیقه، سروش (1388)، نظریه ابداعی فارابی در تربیت سیاسی و اهمیت آن در عصر حاضر، روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران، شماره 1.
بابازاده جودی، امیرسعید؛ پولادی، کمال؛ دیلم صالحی، بهروز (1397)، زمامدار آرمانی در اندیشه سیاسی فارابی، سیاست متعالیه، شماره 97.
باقری، خسرو (1390). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران: مؤسسه فرهنگی مدرسه برهان.
بحرانی، مرتضی (1395)، سلسله مراتب استخدام و استعباد در مدینه (در فلسفه سیاسی فارابی)، پژوهش نامه علوم سیاسی، شماره 42.
بحرانی، مرتضی؛ شکوری، ابوالفضل (1387)، بررسی زبانی نسبت دوستی و ریاست در اندیشة سیاسی فارابی، تحقیقات فرهنگی ایران، شماره 4.
جوان پور هروی، عزیز؛ اکبری بیرق، حسن (1389)، مطالعه تطبیقی نظریه ولایت‌فقیه و اندیشه سیاسی فارابی، مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 21.
حسینی، محمد‌حسین (1388)، جلوة نبوت، امامت و ولایت‌فقیه در رؤسای مدینه فاضله فارابی، ماهنامه معرفت،‌ شماره 145.
دانایی فرد، حسن (1395)، روش‌شناسی مطالعات دلالت پژوهی در علوم اجتماعی و انسانی: بنیان‌ها، تعاریف، اهمیت، رویکردها و مراحل اجرا، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، شماره 86.
رهبر معظم انقلاب، بیانات در تاریخ ۱۴/۰۷/۱۳۷۹.
رهبر معظم انقلاب، بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی.
زاید، سعید (2001)، الفارابی، قاهره: دارالمعارف.
شریف الرضی، محمد بن حسین (1379)، نهج‌البلاغه، ترجمه: محمد دشتی. قم: مشهور.
صادق‌لی، فاطمه؛ رویانی، وحید (1399)، مقایسه ویژگی‌های شاه در شاهنامه فردوسی با رئیس مدینه فاضله فارابی، کهن نامه ادب پارسی، شماره 2.
غالب، مصطفی (1995)، الفارابی، بیروت: دار و مکتبه الهلال.
فارابی، ابونصر (1361)، اندیشه‌های اهل مدینه فاضله، ترجمه: سید جعفر سجادی. تهران: طهوری.
فارابی، ابونصر (1364)، فصول منتزعه، تهران: مکتبه‌الزهراء (س).
فارابی، ابونصر (1427 ق)، الحروف، بیروت: دارالکتب العلمیه.
فارابی، ابونصر (1995 م)، تحصیل السعاده، بیروت: مکتبه الهلال.
فارابی، ابونصر (1996 م)، السیاسه المدنیه، بیروت: مکتبه الهلال.
فدایی، روح الله؛ اکبریان، رضا (1398)، مقایسه ویژگی‌های شاه در شاهنامه فردوسی با رئیس مدینه فاضله فارابی، آیینه معرفت، شماره 59.
گروه نویسندگان زیر نظر آیت الله مصباح (1394). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: مدرسه برهان.
مجیدی، حسن (1392)، سعادت در اندیشه فارابی و توماس آکوییناس، دوفصلنامه دانش سیاسی، شماره دوم، صص 95-114.
مصطفوی، حسن (1368). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
میرزا محمدی، محمدحسن (1383)، بررسی مقایسه‌ای اندیشه‌های فلسفی افلاطون و فارابی، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 47.
نوئی، ابراهیم (1386)، روایت سینوی نظریه سعادت در مقایسه با دیگر روایت‌ها، فصلنامه اخلاق. شماره 9 و 10، صص 174-203.
Galston, Miriam (2014), Politics and Excellence: The Political Philosophy of Alfarabi, New Jersey: Princeton University Press.
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
دوره 31، شماره 59 - شماره پیاپی 59
تابستان 1402
شهریور 1402
صفحه 205-240

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 05 دی 1400
  • تاریخ بازنگری: 22 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 01 شهریور 1402
  • تاریخ انتشار: 29 شهریور 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار