بررسی ضرورت ارائه دروس معارف اسلامی در مقطع کارشناسی دانشگاه ها

دهقانی, علی اصغر; نصر اصفهانی, احمد رضا; مشکات, عبد الرسول

بررسی ضرورت ارائه دروس معارف اسلامی در مقطع کارشناسی دانشگاه ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی در آموزش عالی- دانشگاه اصفهان- گروه علوم تربیتی ،تهران ،ایران.

² استاد ، گروه علوم تربیتی- دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی- دانشگاه اصفهان،تهران.

³ استادیار ،گروه معارف -دانشکده الهیات و معارف اهل البیت - دانشگاه اصفهان،ایران.

چکیده

هدف پژوهش، بررسی ضرورت ارائه دروس معارف اسلامی در مقطع کارشناسی می باشد. یکی از عناصر اصلی برنامه ریزی درسی، تبیین منطق و ضرورت هر درسی می باشد. این مقاله ضمن بررسی ضرورت های ارائه دروس معارف اسلامی با رویکرد کیفی و روش توصیفی، طی مصاحبه نیمه باز با 34 نفر از اساتید معارف و 32 نفر از دانشجویان، به نتایج زیر دست یافت. اساتید معارف و دانشجویان در موارد زیر در خصوص ضرورت ارائه دروس معارف هم نظر هستند: 1- معرفت افزایی، آموزش و استحکام بنیادهای فکری و اعتقادی. 2- آموزش ارتقاء سبک و سطح زندگی برتر. 3- ارتباط با اساتید معارف و عالمان دینی و الگو گیری از آنان. دو مقوله بعدی فقط مد نظر اساتید معارف بود. 1-ضرورت هماهنگ بودن با نظام آموزشی جهانی. 2- پیاده سازی اسناد بالا دستی و اسلامی سازی دانشگاه ها. پیشنهاد: نهاد و گروه معارف، جمعی را مرکب از نمایندگان نهاد، گروه معارف، دانشجویان و یکی از اساتید مرتبط با موضوع؛ تحت نظارت متخصص برنامه ریزی درسی تشکیل داده و دروس معارف را مورد بازنگری و برنامه ریزی مجدد بر مبنای یافته های پژوهش قرار دهند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22516972.1402.31.59.6.8

عنوان مقاله [English]

Investigating the rationale of offering Islamic thought courses at the undergraduate of universities

نویسندگان [English]

Ali Asghar Dehghani ¹
Ahmad Reza Nasr Isfahani ²
Abdol Rasoul Meshkat ³

¹ PhD student in Curriculum Planning in Higher Education, University of Isfahan, Department of Educational Sciences.Tehran Iran

² Faculty member and professor of the Department of Educational Sciences, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Isfahan،Tehran Iran.

³ Faculty Member and Assistant Professor, Department of Education - Faculty of Theology and Ahl al-Bayt - University of Isfahan،Tehran Iran.

چکیده [English]

The purpose of this paper is to investigate the rationale of offering Islamic thought courses at the undergraduate. One of the main elements of curriculum planning is explaining the logic and necessity of each lesson. This article, while examining the necessities of presenting Islamic thought courses with a qualitative approach and descriptive method, achieved the following results during a semi-open interview with 34 instructors of education and 32 students. Teachers and students agree on the need to provide education courses in the following cases:1- Enhancing insights, education and strengthening of intellectual and doctrinal foundations. 2- Training to improve the superior style and standard of living. 3- Communicating with teachers and religious scholars and following their example. The next two categories were considered only by instructors of thought. 1- The need to be in harmony with the world education system. 2- Implementation of upstream documents and Islamization of universities. Proposal: The institution and the department of education, a group composed of representatives of the institution, the department of education, students and one of the professors related to the subject; Under the supervision of a curriculum specialist, review and re-plan education courses based on research findings.

کلیدواژه‌ها [English]

Higher Education
Curriculum Planning
Islamic thought lessons

عنوان مقاله [العربیة]

دراسۀ ضرورة تقدیم دروس المعارف الإسلامیۀ فی المرحلۀ الاخصائیۀ بالجامعات

چکیده [العربیة]

هدف البحث هو معرفۀ ضرورة تقدیم دروس معارف الإسلامیۀ فی المرحلۀ الاخصائیۀ بالجامعۀ. أحد العناصر
الرئیسیۀ لتخطیط الدرسی هو تبیین منطق و ضرورة کل درس. و قد توصل هذه المقالۀ، أثناء تناولها لضرورات
تقدیم دروس معارف الإسلامیۀ بالمنهج النوعی و المنهج الوصفی، إلى النتائج التالیۀ خلال مقابلات شبه مفتوحۀ مع
34 من اساتذة المعارف و 32 من الطلاب الجامعیۀ. یتفق أساتذة المعارف و الطلاب الجامعیۀ فی مبحث ضرورة
- تقدیم دروس المعارف فی الموضوعات التالیۀ: 1- تعزیز المعرفۀ ، التعلیم و تعزیز الأسس الفکریۀ و العقائدیۀ. 2
تعلیم تحسین أسلوب و مستوى الحیاة الراقیۀ. 3- التواصل مع أساتذة المعارف و العلماء الدینیۀ و اتخاذهم قدوة.
- تم النظر فی الفئتین التالیتین فقط من قبل أساتذة المعارف: 1- ضرورة الانسجام مع نظام التعلیمی العالمی. 2
تنفیذ الوثائق الاولیۀ و ایجاد الحالۀ الاسلامیۀ فی الجامعات. الاقتراح: یلزم ان تکون المؤسسۀ و قسم المعارف،
مجموعۀ مکونۀ من ممثلین عن المؤسسۀ و قسم المعارف و الطلاب و أحد الأساتذة ذوی العلاقۀ بالموضوع؛ تحت
إشراف خبیر تخطیط الدروس، و یقوم بإعادة النظر و تخطیط مجدد لدروس المعارف بناء على نتائج البحث.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

التربیۀ
تربیۀ الحاکم
العامل
الفارابی
البحث عن الدلالۀ

مراجع

بازرگان، عباس (۱۳۹۵). مقدمه ای بر روش های تحقیق کیفی و آمیخته، چاپ ششم، تهران: دیدار.

جوادی آملی، عبدالله (1391). مفاتیح الحیات، قم: مرکز نشر اسراء.

حسینی کریمی، سیدباقر و ضابطپور کاری، غلامرضا (1400). تأثیر آموزش دروس معارف اسلامی بر نگرش و انگیزش دینی دانشجویان (مطالعة موردی دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل). پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، 24(2)، 280-255.

خامنه ای (حفظه الله)، سید علی (20/4/1389 و 11/4/1393). (بیانات مقام معظم رهبری): http://farsi.khamenei.ir/

خمینی (ره)، سید روح الله (۱۳56). صحیفه نور، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1385). جلد 3.

خوشی، ابوالفضل (۱۳۹۱). تبیین و شناسایی مسائل و نیازهای دانشجویان در برنامه درسی دروس معارف اسلامی دانشگاههای شهر تهران به منظور ارائه الگوی مطلوب. رساله دکتری: برنامه ریزی درسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.

رضویه، اصغر (۱۳۹۳). روش های پژوهش در علوم رفتاری و تربیتی، چاپ سوم، شیراز: دانشگاه شیراز.

شورای عالی انقلاب فرهنگی (۱۳۸۳). سایت رسمی شورای عالی انقلاب فرهنگی، عناوین و سرفصل های جدید دروس معارف اسلامی، مصوبه جلسه ۵۴۲. http://www.sccr.ir/pages/

شورای عالی انقلاب فرهنگی (۱۳89، 1390 و 1392) سایت رسمی شورای عالی انقلاب فرهنگی، ماده واحده، مصوبه جلسه ۶79، 686 و 735.. http://www.sccr.ir/pages/

فتحی واجارگاه، کورش (1389). برنامه ریزی آموزش ضمن خدمت کارکنان، چاپ ششم. تهران: سمت.

فتحی واجارگاه، کورش (1393). اصول برنامه ریزی درسی، چاپ دوم. تهران: ایران زمین.

قربانی، هاشم و ابوالحسنی نیارکی، فرشته (1399). الگوی مقایسه‎ ای؛ راهکاری کارآمد برای تدریس دروس معارف اسلامی در دانشگاه‎ ها در ساحت تبیین و دفاع از آموزه‎ های اسلامی. فصلنامه علمی تربیت اسلامی، 31(1)، 148-127.

قیوم زاده، محمود (1397). حکمت ارائه دروس معارف اسلامی در دانشگاه، نشریه آموزشی اطلاع رسانی معارف، 115.(بدون صفحه).

کلاین، فرانسیس (۱۹۸۵). الگوهای طراحی برنامه درسی؛ ترجمه مهرمحمدی (۱۳۹۱). برنامه درسی: نظرگاهها، رویکردها و چشم اندازها، چاپ ششم، تهران: انتشارات سمت.

محمد طوسی، مصباح المتهجد، ج‏۱، ص ۷۵. به نقل از سایت http://hadith.net/.

محمودی، سیروس (1396). آسیب شناسی تربیت دینی دانشجویان از نظر اعضای هیأت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 70، 21(1)، 62-47.

مشکات، عبدالرسول (1385). از اخلاق توصیه‏ مدار تا اخلاق ولایی و اسوه‏ مدار، فصلنامه علمی ـ ترویجی اخلاق، 5 و 6(2)، 137-105.

ملکی، حسن (1380). برنامه ریزی درسی (راهنمای عمل)، چاپ سوم، مشهد: پیام اندیشه.

مهر محمدی، محمود و همکاران (۱۳۹۱). برنامه درسی نظرگاهها، رویکردها و چشم اندازها، (ویراست دوم)، چاپ ششم، تهران: سمت.

میرشاه جعفری، ابراهیم و تقی زاده، محسن (۱۳۹۵). واکاوی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر دین پذیری دانشجویان، فصلنامه مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، 68، 20(۳)، 358-345.

Akker, J. van den, Fasoglio, Daniela, Mulder, Hetty. (2010)."A curriculum perspective on plurilingual education", SLO (Netherlands institute for curriculum development).

Pantic, N. & Wubbels T. (2012). Teachers moral values and their interpersonal relationships with students and cultural competence. Teaching and Teacher Education, 28: 451-460.

Ratcliff, J. L. (1992). Reconceptualizing the college curriculum. Perspectives, 22, 122-137.‏

Saroglou, V. (2010). Religiousness as a cultural adaptation of basic traits: A five-factor model perspective. Personality and Social Psychology Review, 14(1): 108-125.

Shapira-Lishchinsky, O. (2013). Team-based simulations: Learning ethical conduct in teacher trainee programs. Teaching and Teacher Education, 33: 1-12.

Shapira-Lishchinsky, O. (2016). from ethical reasoning to teacher education for social justice. Teaching and Teacher Education, 60: 245-255.

Shenfield, R. (2016). Perspectives on moral ambiguity and character education in the drama classroom. NJ, 40(2): 95-104.