تحلیل مضمون فلسفه "تربیت عبادی" و تقویت قوای "پرستش "بر اساس متن صحیفه‌ی سجادیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم تربیتی ( فلسفه و تربیت اسلامی). دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد علوم تربیتی دانشگاه پیام نور، اراک، ایران

چکیده

عبادت، سپاس و اطاعت رب یگانه به وجود و شخصیت مومن آرامش می بخشد و از اصول ضروری در زندگی انسان مومن و مسلمان است. این پژوهش با الگو قرار دادن صحیفه سجادیه به عنوان راهنما و چراغ راه زندگی، به بررسی سخنان امام سجاد در زمینه "عبادت" و تقویت " قوای پرستش" پرداخته است. رویکرد پژوهشی کیفی و از نوع تحلیل مضمون می باشد این پژوهش با الگو قرار دادن صحیفه سجادیه به عنوان هدایتگر عملی زندگی، به واکاوی جملات صحیفه سجادیه در زمینه عبادت و تقویت قوای پرستش پرداخته است. هدف پژوهش بررسی سه سؤال اساسی چیستی، چرایی و چگونگی تربیت عبادی و تقویت قوای ستایش از نگاه صحیفه سجادیه و پیشنهاد یک الگوی جامع در این زمینه است. در این تحقیق که پژوهشی بنیادی از نوع توصیفی – اکتشافی است، برای بررسی الگوی تربیت عبادی و تقویت قوای ستایش و اطاعت از روش تحلیل مضمون استفاده شد. برای گردآوری و شناسایی مضامین مرتبط با عبادت و بندگی، تخست مبانی نظری صاحب نظران بررسی شد. سپس با مطالعه کامل صحیفه سجادیه، مضمون های مرتبط استخراج و کد گذاری شدند. یافته ها نشان داد که تقویت قوای اطاعت و پرستش ای ارزشمند است که در جهت تقرب به خدای متعال و رضای الهی باشد و با خصلتهایی مانند امانت داری، علم و عقل و تقوا همراه باشد. الگوی به دست آمده دارای 3 مضمون غالب 17 مضمون فراگیر ،23 مضمون سازمان دهنده و 31 مضمون پایه می باشد .با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می شود، علاوه بر توجه به ابعاد جنبه شناختی، با بهره‌گیری ازجنبه عاطفی متربیان، از ابتدا تصویری زیبا از دین و تکالیف بندگی و اطاعت برای آنان ترسیم کرد، تا شور و انگیزة گرایش و عمل به تکالیف و مناسک عبادی نماز، روزه .... در کودکان درونی شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the theme of "worship education" and strengthening the forces of "worship" based on the text of Sajjadieh

نویسندگان [English]

  • haydar esmaeelpor 1
  • milad shamshiri 2
1 Corresponding author: Assistant Professor, Department of Educational Sciences (Philosophy andIslamic Education). Payam Noor University, Tehran, Iran
2 Master of Educational Sciences, Payam Noor University, Arak, Iran.
چکیده [English]

Worshiping, thanking and obeying the only Lord gives peace to the existence and personality of a believer and is one of the essential principles in the life of a believer and a Muslim. This research has studied the words of Imam Sajjad in the field of "worship" and strengthening the "powers of worship" by using the Sajjadiyyah as a guide and light of life. TThe purpose of the research is to examine the three basic questions of what, why and how to cultivate worship and strengthen the powers of praise from the point of view of Sahifa Sajjadiyeh and to propose a comprehensive model in this field. In this research, which is a basic descriptive-exploratory research, thematic analysis method was used to examine the model of religious education and strengthen the powers of praise and obedience. In order to collect and identify the themes related to worship and service, the theoretical bases of the experts were examined. Then, by fully studying Safiha Sajjadiyeh, related themes were extracted and coded. The findings showed that it is valuable to strengthen the powers of obedience and worship, which is in the direction of getting closer to God Almighty and God's pleasure, and is accompanied by qualities such as trustworthiness, knowledge, reason, and piety. The model obtained has 3 dominant themes, 17 inclusive themes, 23 organizing themes and 31 basic themes. According to the results of the research, it is suggested, in addition to paying attention to the dimensions of the cognitive aspect, by taking advantage of the emotional aspect of the teachers, from the beginning He drew a beautiful picture of religion and the duties of servitude and obedience for them, so that the passion and motivation of tending the duties and devotional rites of prayer, fasting... will be internalized in the children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sahifa Sajjadieh
  • Tarbiat Ebadi
  • strengthening the voluntary forces

عنوان مقاله [العربیة]

تحلیل مضمون فلسفۀ "التربیۀ التعبدیۀ" و تعزیز قوى "العبادة" علی اساس نص الصحیفۀ السجادیۀ

چکیده [العربیة]

إن عبادة الرب الوحید و شکره و طاعته تضفی السکینۀ الی وجود المؤمن و شخصیته، و هی من المبادئ
الأساسیۀ فی حیاة انسان المؤمن و المسلم. و قد تناول هذا البحث کلام الإمام السجاد فی مجال "العبادة" و تعزیز
"قوى العبادة" باتخاذ الصفیحۀ السجادیۀ اسوة بانهّ دلیل و منارة لطریقۀ الحیاة. هدف البحث إلى دراسۀ الأسئلۀ
الأساسیۀ الثلاثۀ ماذا و لماذا و کیفیۀ التربیۀ العبادیۀ و تقویۀ قوى التسبیح من وجهۀ نظر الصحیفۀ السجادیۀ و اقتراح
نموذج شامل فی هذا المجال. فی هذا البحث، و هو بحث اساسی من صنف الوصفی-الاکتشافی، تم استخدام طریقۀ
تحلیل المضمون. و من أجل جمع وتحدید المضامین المتعلقۀ بالعبادة والعبودیۀ، تم فحص الأسس النظریۀ للخبراء
اولا. ثُم، من خلال الدراسۀ الکاملۀ للصفیحۀ السجادیۀ، تم استخراج المضامین ذات الصلۀ و ترمیزها. وأظهرت
النتائج أهمیۀ تقویۀ قوى الطاعۀ و العبادة التی هی فی اتجاه التقرب إلى الله عز وجل و رضی الالهی، و تکون
مصحوبۀ بصفات مثل الأمانۀ و العلم و العقل و التقوى. یحتوی النمط الذی تم الحصول علیه على 3 مضامین غالبۀ
و 17 مضمونا شاملا و 23 مضمون تنظیمیا و 31 مضمون أساسیا. مع النظر الی نتائج البحث یقترح : بالإضافۀ إلى
الاهتمام بأبعاد الجانب المعرفی، من خلال الاستفادة من الجانب العاطفی لدى المتربیین، منذ البدایۀ، رسم صورة
جمیلۀ عن الدین و المهمات العبودیۀ و الطاعۀ لهم، حتى یغرس فی الأطفال حماسۀ و دافعیۀ الاتجاه و العمل
بالتکالیف و المناسک التعبدیۀ من صلاة و صوم....

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • الصحیفۀ السجادیۀ
  • التربیۀ التعبدیۀ؛ تحلیل المضمون
  • قوى العبادة

Smiley face

مراجع

قرآن کریم (1392)، مترجم آیت الله مکارم شیرازی، ناصر، تهران، نشر عابد زاده
نهج البلاغه (1397)، محمد بن حسین، شریف الرضی، مترجم محمد دشتی، تهران، نشر الهادی.
صحیفه سجادیه (1393)، مترجم جواد فاضل، تهران، دنیای دانش
باقری، خسرو (1379). «امکان و فرایند تربیت مدنی در ایران». مجله روان­شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، سال پنجم. ش 1. صص 12-1.
بحر العلوم، حسن و همکاران (1397). تحلیل مضمون تربیت بدنی و تقویت قوای جسمانی مبتنی بر آیات قرآن کریم. پژوهش در ورزش تربیتی، شماره 15، پاییز و زمستان 1397، صص 94-73.
خاکپور، محمدجعفر (1381). مبسوط ترمینولوژی حقوق، تهران: بینش.
جوادی، محسن و همکاران (1389)، نقد برهان راچلرز درباره ناسازگاری وحی و پرستش با عمل اخلاقی، نشریه اندیشه نوین دینی، دوره 4، شماره 13، ص 109 تا 131.
حسین زاده، محمدحسین، نصرتی هشی، کمال و نریمانی، محمد (1380). اصول آموزش و پرورش بر پایه مبانی ارزشی تربیت شهروندی از منظر اسلام. مجله مهندسی فرهنگی، سال هشتم، شماره 76، صص 48-25.
راغب اصفهانی، حسن بن محمد (1412 ق). مفردات الفاظ القرآن. مترجم: عدنان داوودی. بیروت؛ دارالقلم.
رساله حقوق امام سجاد (ع)(1392). ترجمه و شرح: علی محمد حیدری نراقی، قم: انتشارات مهدی نراقی.
سبحانی نژاد، مهدی و همکاران (1395)، درآمدی بر ابعاد و رمینه های تربیت در صحیفه سجادیه، مشکوه، شماره 91، ص 77 یا 93.
داوودی، ملیحه (1384). تحلیلی جامعه­شناختی از وضعیت شهروندی در لرستان، مجله جامعه­شناسی ایران، دوره چهارم، ش 3. صص 24-12.
طباطبایی، سید محمد حسین، (1389)، المیزان فی تفسیر القرآن، مترجم ناصر مکارم شیرازی، چ 5، ج 1، قم. اسماعیلیان
علم­الهدی، جمیله (1399). «چشم­اندازی به تربیت مدنی از دیدگاه اسلام». مجموعه مقالات تربیت اسلامی. تهران: عابد.
علی پور، فاطمه (1400)، "واکاوی مولفه های تربیت انقلابی زمینه ساز تمدن اسلامی: پژوهشی مبتنی بر تحلیل مضمون بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی"، نشریه پژوهش در معارف و تربیت اسلامی، دوره 2، شماره 1.
فتحی واجارگاه، کورش و واحد چوکده، سکینه (1388). آموزش شهروندی در مدارس. تهران: نشر آیین.
فرمهینی فراهانی، محسن (1389). تربیت شهروندی، تهران: آبیژ
سلیمانی، رضا علی (1398). «ابعاد و تحلیل حقوق شهروندی؛ راه­کارهایی برای تربیت و آموزش حقوق شهروندی». فصلنامه مطالعات سیاسی، سال سوم، شماره 10، صص 144-117.
مطهری، مرتضی (1374)، اسلام و مقتضیات زمان، تهران، صدرا.
موسوی، زهرا، کشتی­آرای، نرگس، احمدی، غلامرضا (1392). «تدوین اهداف برنامه درسی در دوره متوسطه با تأکید بر تربیت شهروندی». فصلنامه علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال چهارم، شماره 1، صص 165-147.
Attride-Stirling, J.(2001). Thematic networks: An analytic tool for Qualitative research Qualitative Research, 1,385-405
lamark, F. O. & Meyer, J. W. (2020). Toward post-national societies and global citizenship.  Multicultural Education Review,  Vol 4, No, 1, pp1–2.
پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
دوره 31، شماره 59 - شماره پیاپی 59
تابستان 1402
شهریور 1402
صفحه 177-204

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 خرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 14 دی 1401
  • تاریخ پذیرش: 01 شهریور 1402
  • تاریخ انتشار: 29 شهریور 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار