تبیین اندیشه‌های روان‌شناختی فلسفی ملاصدرا و کاربست دلالت های تربیتی آن در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

تربیت نفس و روان در پژوهش‌های فلسفی تعلیم و تربیت اسلامی به ویژه با رویکرد کاربست آن در تربیت رسمی و عمومی از با‌ارزش‌ترین موضوعاتی است که کانون آگاهی برخی از پژوهشگران این گستره از علوم انسانی قرارگرفته است؛ پژوهش حاضر در جستجوی تبیین اندیشه‌های روان‌شناختی فلسفی ملاصدرا و استنباط دلالت های آن در نظام تربیت رسمی و عمومی است. این پژوهش از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و روش استنتاجی ضرورت بالقیاس الی الغیر بهره برده است. نتایج پژوهش حکایت از آن دارند که حکمت صدرایی می‌تواند پاسخ گوی پرسش‌های بنیادین در حوزه نفس شناسی و تربیت آن در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی باشد. انسان در این مکتب، متصل به مبدأ و مقصد الهی است که وجودش مرکب از جسم و روح است. همچنین خجستگی او در دو جهان به سعادت عقلانی در بستر رشد تعقل خلاصه می‌گردد. با توجه به هدف اصلی سند تحول بنیادین در نظام تربیت رسمی و عمومی یعنی تحقق حیات طیبه در تربیت و معنایابی حیات طیبه به حیات معقول و تربیت عقلانی در حکمت متعالیه می توان با برنامه ریزی این ساحت تربیتی در دوره های مختلف تحصیلی به این هدف سند تحول دست یافت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explanation of Mulla Sadra's philosophical soul logical thoughts and the application of its educational implications in the formal and general education system

نویسنده [English]

  • mahdi rezaei
Education-shahid chamran- farhangian university-tehran- iran.
چکیده [English]

The training of the soul and psycho in the philosophical researches of Islamic education, especially with the approach of its application in formal and general education, is one of the most valuable topics that has become the focus of some researchers in this field of humanities; The present research seeks to recognize Mulla Sadra's philosophical psychological thoughts and find their traces in the formal and general education system. This research has used a combination of descriptive-analytical, deductive and comparative research methods. The results of the research indicate that Sadra's wisdom can answer the fundamental questions in the field of psychology and its training in the formal and general education system. In this school, man is connected to the divine origin and destination, whose existence is composed of body and soul. His happiness in both worlds can also be summed up as intellectual happiness in the context of the growth of reason. According to the main goal of the fundamental transformation document in the official and general education system, i.e. the realization of the good life in education and finding the meaning of the good life in the reasonable life and rational education in the sublime wisdom, it is possible to achieve this goal of the document by planning this educational area in different academic periods. The transformation was achieved.
.

کلیدواژه‌ها [English]

  • formal and general education
  • educational deductions
  • soul and psyche
  • Mulla Sadra

Smiley face

قرآن کریم
اتکینسون، ریتال ال و دیگران،(۱۳۸۵)، زمینه روان‌شناسی هیلگارد، مترجمان محمدتقی براهنی و دیگران، تهران: رشد.
الشیرازی، صدرالدین محمد،(۱۳61)،الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه العقلیه، ج1، ۳، 4، 5، 6، 7، 8، 9، بیروت: دار احیا التراث.
الشیرازی، صدرالدین محمد،(۱۳92)، ترجمه و تفسیر الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، با تصحیح، تعلیق و مقدمه سید جلال آشتیانی، تهران: سروش.
الشیرازی، صدرالدین محمد، (۱۳۴۱)، العرشیه، ترجمه غلام حسن آهنی، اصفهان: مهدوی.
الشیرازی، صدرالدین محمد، (۱۴۱۹ ق)، مفاتیح الغیب، ترجمه محمد خواجوی، ج ۱-۲، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
الشیرازی، صدرالدین محمد، (۱۳۸۰)، اسرار الآیات، یا رازهای آیات قرآن، ترجمه محمد خواجوی، تهران: مولی.
الشیرازی، صدرالدین محمد، (۱۳۸۳)، شرح اصول کافی، تصحیح محمد خواجوی، ج ۱-۳، چ ۲، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
الشیرازی، صدرالدین محمد،(۱۳۵۸)، الواردات القلبیه فی معرفه الربوبیه، ترجمه و تصحیح احمد شفیعی‌ها، تهران: انجمن فلسفه ایران.
امینی، ندا،(۱۳۹۰)، ملاحظات روان‌شناختی به‌منظور مسئله نفس از دیدگاه ملاصدرا، مزلو و راجرز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، ملایر: دانشگاه ملایر.
باقری، خسرو، (۱۳۸۹)، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، ج ۱، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
باقری، خسرو، (۱۳۸۹)، درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، ج ۲ تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
بابازاده، طاهره. (۱۳۸۹). بررسی نفس از دیدگاه ملاصدرا و دلالت‌های تربیتی آن، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
بهشتی، سعید ،(۱۳۸۶)، زمینه‌ای برای بازشناسی و نقادی فلسفه تعلیم و تربیت در جهان غرب، تهران: اطلاعات.
بهشتی، سعید، (۱۳۸۹)، تأملات فلسفی در تعلیم و تربیت، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
جوادی، محسن،(1375)، مسأله باید و هست (بحثی در رابطه با ارزش و واقع)، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
حسن‌پور، علیرضا، (۱۳۹۱)، تحلیل انتقادی اهداف کلان تعلیم و تربیت در جمهوری اسلامی ایران با نگاهی به اهداف تعلیم و تربیت از منظر ملاصدرا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
حاتمی، محمدرضا، (۱۳۸۲)، بررسی تطبیقی رابطه نفس و بدن از دیدگاه فیلسوفان اسلامی، روانشناسی و روان‌پزشکی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
خنیفر، حسین و همکاران، (1389)، مبانی تحول بنیادین نظام آموزش‌وپرورش، تهران: نورالثقلین.
دهخدا، علی‌اکبر،(1372)، لغت‌نامه دهخدا، زیرنظر محمد معین، جعفر شهیدی، مقدمه بقلم گروهی از دانشمندان.، تهران: دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سازمان لغت‌نامه.
رضایی، مهدی، (۱۳۹۴)، تبیین اندیشه‌های صدرالمتالهین شیرازی در حوزه روان‌شناسی فلسفی و استنتاج مدلول‌های تربیتی آن، رساله دکتری، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
رضایی، مهدی، (1398)، تبیین روش‌شناسی پژوهش استنتاجی ضرورت عقلی در فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی،28(49): 85-119.
شورای عالی انقلاب فرهنگی،(۱۳۹۰)، مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی و عمومی جمهوری اسلامی ایران.
صافی، احمد، (1393)، آموزش‌وپرورش دوره ابتدایی، متوسطه اول و دوم، تهران: سمت.
صمدی، علیرضا، (۱۳۹۰)، بررسی دلالت‌های تربیتی و آراء فلسفی ملاصدرا به‌عنوان فیلسوف مکتب اصفهان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، اهواز: دانشگاه اهواز.
طوسی، محمد علی، (1380)، سیاست گذاری در نظام‌های آموزشی، تهران: واحد علوم و تحقیقات.
عبودیت، عبدالرسول، (۱۳۹۱)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، ج ۳، تهران: سمت.
عبودیت، عبدالرسول، (۱۳۸۹)، خطوط کلی حکمت متعالیه برگرفته از کتاب درآمدی به نظام حکمت صدرایی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی (ره).
علم الهدی، جمیله، (۱۳۸۸)، نظریه اسلامی تعلیم و تربیت، تهران: امام صادق (ع).
علم الهدی، جمیله، (۱۳۸۲)، تبیین تعلیم و تربیت اسلامی و دلالت‌های آن در برنامه درسی با تأکید بر آثار ملاصدرا، رساله دکتری، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
فتحی، عباس، (۱۳۷۲)، مقایسه آراء ملاصدرا و کانت در مفهوم وجود، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تهران.
فیاضی، غلامرضا، (۱۳۸۹)، علم‌النفس فلسفی، تحقیق و تدوین، محمدتقی یوسفی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
قورچیان، نادرقلی، (1375)، برنامه ریزی ملی، منطقهای در نظام‌های آموزشی، دوره دکتری، تهران: واحد علوم و تحقیقات،
گروهی از نویسندگان؛ زیر نظر محمدتقی مصباح‌یزدی مصباح‌یزدی،(۱۳۹۰)، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: انتشارات مدرسه.
مصباح‌یزدی، محمدتقی، (۱۳۹۴)، شرح اسفار، تحقیق و نگارش محمدتقی سبحانی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مصلح، جواد،(1352)،علم النفس یا روان شناسی صدرالمتالهین، تهران: دانشگاه تهران.