شناسایی و تبیین مولفه های زیبایی شناسی برنامه درسی بر مبنای مثنوی معنوی

علی پور, میکائیل; ملکی, حسن; قادری, مصطفی; صادقی, علیرضا; حسن زاده نیری, محمد حسن

شناسایی و تبیین مولفه های زیبایی شناسی برنامه درسی بر مبنای مثنوی معنوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری گروه مطالعات برنامه درسی دانشگاه علامه طباطبایی،تهران، ایران.

² استاد گروه مطالعات برنامه درسی دانشگاه علامه طباطبایی.تهران.ایران

³ دانشیار گروه مطالعات برنامه درسی دانشگاه علامه طباطبایی.تهران.ایران

⁴ دانشیار گروه مطالعات برنامه درسی دانشگاه علامه طباطبایی. تهران. ایران.

⁵ دانشیار گروه ادبیات و زبان فارسی. دانشگاه علامه طباطبایی. تهران. ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تبیین مولفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زیبایی شناسی برنامه‌درسی بر مبنای مثنوی معنوی، جهت معرفی مختصاتی از برنامه‌درسی زیبایی شناسی اسلامی- ایرانی انجام گرفته است. این پژوهش از نوع تحقیقات کیفی و به لحاظ روش انجام کار تحلیل محتوای کیفی با رویکرد عُرفی می‌باشد. میدان این پژوهش، تمامی شش دفتر کتاب مثنوی معنوی، به میزان بیست و پنج هزار و ششصد و پنجاه و پنج بیت را در بر می گیرد، که به شیوه کدگذاری، معانی و مفاهیم صریح و نهفته ی زیبایی شناسانه برنامه درسی در ابیات مثنوی معنوی را مورد شناسایی قرار داده است. پس از تحلیل محتوای اشعار کتاب مثنوی معنوی، در نهایت 10 مولفه اصلی زیبایی شناسی برنامه درسی شناسایی و کشف گردیدند. بر این اساس مولفه های زیبایی شناسی برنامه درسی بر آمده از مثنوی معنوی شامل : خودشناسی ، ژرف نگری ، تناسب ، عشق ، حُریّت ، نقَّادی ، احترام به تفاوت ها ، کمال جویی ، کل نگری و ابتکار می باشد. مولفه های زیبایی شناسی بر آمده از مثنوی معنوی به عنوان یک منبع ارزشمند تعلیم و تربیت اسلامی – ایرانی، قادر است یک الگوی کامل ، جهان شمول و خط سیر جامع در مسیر بهره گیری از ابعاد ارزشمند برنامه درسی زیبایی شناسی را در تمامی عرصه های تعلیمی و تربیتی ارایه نماید. به گونه ای که با داشتن ویژگی بومی بودن، با دغدغه های فلسفی اسلامی و ایرانی مرتبط تر و قابل پذیرش تر باشد.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22516972.1402.31.61.7.3

عنوان مقاله [English]

Identify and explain the aesthetic components of the curriculum based on the Masnavi -ye- Manavi

نویسندگان [English]

mekaeel alipoor ¹
hassan malaki ²
mostafa ghaderi ³
alireza sadeghi ⁴
mohammad hassan hassanzadeh ⁵

¹ PhD student, Department of Curriculum Studies, Allameh Tabataba'i University

² Professor, Department of Curriculum Studies, Allameh Tabataba'i University. Tehran. Iran

³ Associate Professor, Department of Curriculum Studies,Allameh Tabataba'i University. Tehran. Iran

⁴ Associate Professor, Department of Curriculum Studies, Allameh Tabataba'i University. Tehran. Iran

⁵ Associate Professor, Department of Persian Literature and Language. Allameh Tabataba'i University. Tehran. Iran

چکیده [English]

The aim of this study was to identify and explain the aesthetic components of the curriculum based on the spiritual Masnavi, to introduce the coordinates of the Islamic-Iranian aesthetic curriculum. This research is a qualitative research and in terms of method is qualitative content analysis with a conventional approach. The field of this research is the book of Masnavi Manavi, in the amount of twenty five thousand six hundred and fifty five verses. Which has identified the explicit and aesthetic meanings and concepts of the curriculum in the verses of Masnavi Manavi through coding. After analyzing the content of the poems in the book Masnavi Manavi, finally 10 main components of the aesthetics of the curriculum were identified and discovered. Accordingly, the aesthetic components of the curriculum derived from the spiritual Masnavi include: self-knowledge, insight, appropriateness, love, freedom, criticism, respect for differences, perfectionism, holism and initiative. The components of aesthetics extracted from the spiritual Masnavi as a valuable source of Islamic-Iranian education, is able to provide a complete global model in the direction of using the valuable dimensions of the aesthetics curriculum in all areas of education. A species that, with its indigenous characteristics, is more relevant and acceptable to philosophical, Islamic-Iranian concerns.

کلیدواژه‌ها [English]

"identification and explanation"
"Aesthetic components"
"Curriculum "
"Masnavi -ye- Manavi"

عنوان مقاله [العربیة]

ﺗﺤﺪﯾﺪ و ﺗﺒﯿﯿﻦ اﻟﻤﮑﻮﻧﺎت اﻟﺠﻤﺎﻟﯿﮥ ﻟﻠﺒﺮﻧﺎﻣﺞ اﻟﺪرﺳﯽ ﺑﻨﺎء ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺜﻨﻮی اﻟﻤﻌﻨﻮی

چکیده [العربیة]

ﻗﺪ ﺗﻢ إﺟﺮاء اﻟﺒﺤﺚ اﻟﺤﺎﻟﯽ ﺑﻬﺪف ﺗﺤﺪﯾﺪ و ﺗﺒﯿﯿﻦ اﻟﻤﮑﻮﻧﺎت اﻟﺠﻤﺎﻟﯿﮥ ﻟﻠﺒﺮﻧﺎﻣﺞ اﻟﺪرﺳﯽ ﺑﻨﺎء ﻋﻠﻰ اﻟﻤﺜﻨﻮی اﻟﻤﻌﻨﻮی، ﻣﻦ أﺟﻞ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﺨﺘﺼﺎت ﻣﻦ اﻟﺒﺮﻧﺎﻣﺞ اﻟﺪرﺳﯽ اﻟﺠﻤﺎﻟﯽ اﻹﺳﻼﻣﯽ-اﻹﯾﺮاﻧﯽ. ﻫﺬا اﻟﺒﺤﺚ ﻣﻦ ﻧﻮع اﻟﺒﺤﺚ اﻟﻨﻮﻋﯽ و ﻣﻦ ﺣﯿﺚ ﻃﺮﯾﻘﮥ اﺟﺮاء اﻟﻌﻤﻞ ﯾﮑﻮن ﺗﺤﻠﯿﻞ اﻟﻤﺤﺘﻮى اﻟﻨﻮﻋﯽ ﻣﻊ اﻟﻤﻨﻬﺞ اﻟﻌﺮﻓﯽ. ﯾﺸﻤﻞ ﻣﺠﺎل ﻫﺬا اﻟﺒﺤﺚ ﺟﻤﯿﻊ اﻟﮑﺘﺎﺑﺎت اﻟﺴﺘﻪ ﻟﻠﮑﺘﺎب اﻟﻤﺜﻨﻮی اﻟﻤﻌﻨﻮی، اﻟﺒﺎﻟﻐﮥ ﺧﻤﺴﮥ و ﻋﺸﺮﯾﻦ أﻟﻔﺎ ًو ﺳﺘﻤﺎﺋﮥ و ﺧﻤﺴﮥ و ﺧﻤﺴﯿﻦ ﺑﯿﺖ، و أﺧﯿﺮاً ﺗﻢ اﺧﺘﯿﺎر 320 ﺑﯿﺖ ﺑﺸﮑﻞ ﻫﺎدف ،و ﻗﺪ ﺗﺤﺪد اﻟﻤﻌﺎﻧﯽ و اﻟﻤﻔﺎﻫﯿﻢ اﻟﺨﻔﯿﮥ و اﻟﻤﮑﻨﻮﻧﮥ اﻟﺠﻤﺎﻟﯿﮥ ﻟﻠﺒﺮﻧﺎﻣﺞ اﻟﺪرﺳﯽ ﻓﯽ أﺑﯿﺎت اﻟﻤﺜﻨﻮی اﻟﻤﻌﻨﻮی ﻣﻊ اﻻﻋﺘﻤﺎد ﻋﻠﻰ أﺳﻠﻮب اﻟﺘﺮﻣﯿﺰ.ﺑﻌﺪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮى ﻗﺼﺎﺋﺪ ﮐﺘﺎب اﻟﻤﺜﻨﻮی اﻟﻤﻌﻨﻮی، ﺗﻢ أﺧﯿﺮا ًﺗﺤﺪﯾﺪ و اﮐﺘﺸﺎف 10 ﻣﮑﻮﻧﺎت رﺋﯿﺴﯿﮥ ﻟﺠﻤﺎﻟﯿﺎت اﻟﺒﺮﻧﺎﻣﺞ اﻟﺪرﺳﯽ.ﻋﻠﻰ ﻫﺬا ﻓﺈن اﻟﻤﮑﻮﻧﺎت اﻟﺠﻤﺎﻟﯿﮥ ﻟﻠﺒﺮﻧﺎﻣﺞ اﻟﺪرﺳﯽ اﻟﺤﺎﺻﻠﮥ ﻣﻦ اﻟﻤﺜﻨﻮی اﻟﻤﻌﻨﻮی ﺗﺸﻤﻞ: ﻣﻌﺮﻓﮥ اﻟﻨﻔﺲ، اﻟﺒﺼﯿﺮة، اﻟﺘﻨﺎﺳﺐ، اﻟﻌﺸﻖ، اﻟﺤﺮﯾﮥ، اﻟﻨﻘﺎدﯾﮥ، اﺣﺘﺮام اﻻﺧﺘﻼﻓﺎت، اﻟﮑﻤﺎﻟﯿﮥ، اﻟﻨﻈﺮة اﻟﺸﻤﻮﻟﯿﮥ و اﻻﺑﺘﮑﺎر. إن ﻣﮑﻮﻧﺎت اﻟﺠﻤﺎﻟﯿﺎت اﻟﺤﺎﺻﻠﮥ ﻣﻦ اﻟﻤﺜﻨﻮی اﻟﻤﻌﻨﻮی ﮐﻤﺼﺪر ﻗﯿﻢ ﻟﻠﺘﻌﻠﯿﻢ واﻟﺘﺮﺑﯿﮥ اﻹﺳﻼﻣﯽ-اﻹﯾﺮاﻧﯽ، ﻗﺎدرة ﻋﻠﻰ ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻧﻤﻮذج ﮐﺎﻣﻞ و ﻋﺎﻟﻤﯽ و ﻋﻤﻠﯽ ﻓﯽ ﻃﺮﯾﻘﮥ اﺳﺘﺨﺪام اﻟﺠﻮاﻧﺐ اﻟﻘﯿﻤﮥ ﻟﺒﺮﻧﺎﻣﺞ
اﻟﺪرﺳﯽ اﻟﺠﻤﺎﻟﯿﮥ ﻓﯽ ﺟﻤﯿﻊ اﻟﻤﺠﺎﻻت اﻟﺘﻌﻠﯿﻤﯿﮥ و اﻟﺘﺮﺑﻮﯾﮥ.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

ﯿﮥ: اﻟﺘﺤﺪﯾﺪ
اﻟﺘﺒﯿﯿﻦ
اﻟﻤﮑﻮﻧﺎت اﻟﺠﻤﺎﻟﯿﮥ
اﻟﺒﺮﻧﺎﻣﺞ اﻟﺪرﺳﯽ
اﻟﻤﺜﻨﻮی اﻟﻤﻌﻨﻮی
اﻹﺳﻼﻣﯽ- اﻹﯾﺮاﻧ

مراجع

آصف نیا ،اعظم؛حسینی، افضل السادات؛زروانی،مجتبی.( 1395 ). مولفه های روانشناسی مثبت، در داستان های مثنوی و
.21- کاربرد آن در تربیت نوجوانان، فصلنامه علمی-پژوهشی ادیان وعرفان، سال 49 ، شماره اول، بهار و تابستان، صص 46
آقایی، سیده الهام ؛ماهروزاده ،طیبه ؛ ایمانی نائینی، محسن.( 1399 ). رویکرد ساحت تربیت هنری و زیبایی شناختی،
رویکرد موضوع محور یا رویکرد دریافت احساس و معنا،فصلنامه علمی – پژوهشی پژوهش در برنامه ریزی درسی،سال
.1- هفدهم، دوره دوم، شماره 38 (پیاپی 65 )، تابستان،صص 11
ایمان، محمدتقی ؛ نوشادی، محمدرضا ( 1390 ). تحلیل محتوای کیفی، فصلنامه پژوهش، سال سوم، شماره دوم، پاییز و
.15- زمستان، صص 44
برقی، عیسی؛ مبهوتی دیزجیکان، جواد ( 1399 ). ضرورت آموزش دانش زیبایی شناختی؛جایگاه آن در برنامه درسی کتاب
.608- خوانداری پایه ی ششم ابتدایی، مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، دوره 13 ، شماره 6، صص 617
پازوکی،شهرام.( 1382 ). مقدماتی در باره مبادی عرفانی هنر و زیبایی در اسلام؛با اشاره به مثنوی معنوی، فصلنامه علمی-
.4- پژوهشی هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، دوره 15 ، شماره 15 ، شماره پیاپی 458 ، پاییز، صص 13
پورحسینی،محمد؛سجادی،سید مهدی؛ایمانی،محسن.( 1393 ). تبیین دلالت های دیدگاه جان دیویی در خصوص هنر و
زیبایی شناسی برای فرآیند تدریس و یادگیری، فصلنامه علمی –پژوهشی پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، سال
. 83- دوم، شماره هفتم، زمستان، صص 100
جلالیان،مینا.( 1394 ). مبانی زیبایی شناسی در دیدگاه مولوی، فصلنامه هنر و تمدن شرق، شماره هشتم، تابستان،
.11- صص 18
علیخانی، مدینه؛ براتعلی، مریم؛ رحمانی، جهانبخش؛ دهباشی، مهدی ( 1400 ). طراحی و اعتبار بخشی محیط برنامه های
درسی مغز محور مبتنی بر زیبایی شناسی، فصلنامه علمی - پژوهشی تحقیقات مدیریت آموزشی، سال دوم،شماره
.37- چهارم،تابستان(پیاپی 48 )، صص 56
مهرمحمدی، محمود.( 1398 ). آموزش عمومی هنر : چیستی ، چرایی ، چگونگی ، چاپ چهارم ، تهران: انتشارات مدرسه.
منوچهری، عباس و همکاران ( 1400 ). رهیافت و روش در علوم سیاسی . چاپ نهم، تهران :انتشارات سمت.
نیک پناه،منصور؛نوری،ابراهیم.( 1395 ). سنجش و سازش عقل، نقل وعشق، در هرم معرفتی مولانا، فصلنامه ادب غنایی،
.221- دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 14 ، شماره 26 ، بهار و تابستان، صص 238
Abd Rahim, F. (2016). Approaches in the light of Rumi: from reflection to integration. IIUM Journal of Educational studies, 4: 1: 100-119.
205
نشریه علمی پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
نشریات علمی دانشگاه جامع امام حسین (علیه السلام)
Afroogh, M.R. (2019). A comparative study of "Self knowing " from the viewpoint of Rumi and Shankara. Philosophy international journal, Vol 2, Issue 1, March: 1-6.
Denac, O. (2014). The Significance and Role of Aesthetic Education in Schooling, Creative Education, Volume 5, PP: 1714-1719. Published Online November 2014 in SciRes. http://www.scirp.org/journal/ce.
Doana University. (2016). Benefits of an Aesthetic Education, Doana university center for Excellence in Teaching and Learning, cetl @ doane. Edu.
Doddington, C. (2021). Flourishing with Shared Vitality: Education based on Aesthetic Experience, with Performance for Meaning, Studies in Philosophy and Education, 40:261–27۴.
Elo, S & Helv , K. (2008). The qualitative content analysis process. journal of advanced nursing, (62)1, pp.107-115.
Heybouch, J.A. (2020). Aesthetic and education, Oxford research encyclopedias. Doi. Org.
10.1093/ acrefore / 9780190264093.013. 413. Published online:27 August.
Kaya, S. (2016). "Rumi from the viewpoint of psychology and counseling". Spiritual psychology and counseling, Vol 1: Number 1, 9-25.
Kong, L., and Chang, Y. C. (2019). The effect of teachers’ savoring on creative behaviors: Mediating effects of creative self-efficacy and aesthetic experience. International Journal of Educational Methodology, 5(3): 325-335.
Sajnani, N., Mayor, C., and Tillberg-Webb, H. (2020). Aesthetic presence: The role of the arts in the education of creative arts therapists in the classroom and online, The Arts in Psychotherapy, Vol 69: 12-57.
Yang,L, Cui, H (2020). Study on Design Aesthetic Education in Universities in China , Advances in Social Science, Education and Humanities Research, volume 515 ,Proceedings of the 6th International Conference on Arts, Design and Contemporary
Education (ICADCE 2020).
Zhang, R & Barbara, M .W. (2009)."Qualitative analysis of content" ,in B. M , wildemuth.
Applications of social research methods to questions in information and library Science
.Westport comn. Libraries Unlimited .pp308-319.