صورت‌بندی روش‌های مواجهه با اندیشه‌های برون‌دینی در آثار اندیشمندان تربیت اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد. ایران

2 دانشیار گروه مبانی تعلیم و تربیت، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد. ایران.

3 استاد گروه مبانی تعلیم و تربیت ، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد. ایران.

4 استاد فقه و اصول حوزه علمیه مشهد، استادیار گروه فقه و مبانی اجتهاد، مرکز تخصصی آخوند خراسانی (وابسته به دانشگاه باقرالعلوم علیه‌السلام)، مشهد. ایران.

چکیده

موضوع این مقاله بررسی صورت های مواجهه با اندیشه های برون دینی در آثار اندیشمندان تعلیم و تربیت اسلامی است. هدف این پژوهش بررسی انتقادی و در نظر گرفتن تفاوت موقعیت ها، اقتضائات، ترجیحات فکری نویسندگان و هدف های متفاوت آنها در انتخاب یک شیوه مواجهه خاص با اندیشه های برون دینی است و از روش تحلیل هرمونوتیکی بهره برده است. نتایج نشان می دهد که هر کدام از شیوه های مواجهه دارای مزیت ها و محدودیت هایی است و می توان آن را همراه با نمونه مثال ها در عناوین استقلال گرا (شریعت مداری)، مبناگرا (علم الهدی)، رقابت پیشرو (صفائی حائری)، تلفیقی (باقری)، حمایت گرا (قطب) ابزارنگر (مظلومی)، آسیب شناسانه (کیلانی) و پاسخگو (مطهری) و در سه دسته کلی تأثیر بر بینش مخاطب، راهبردی و مقابله با اندیشه های الحادی (برای مخاطب عام، خاص و متخصص) طبقه بندی نمود. رویکرد استقلال گرا نشان دادن جامعیت اسلام در فضای آغاز انقلاب، رویکرد حمایت گرا تجدید روحیه اعتمادبنفس پس از مشاهده پیشرفت های علمی جهان غرب، رویکرد پاسخگو پاسخ دادن به شبهات برخاسته از مواجهه غرب و اسلام، رویکرد آسیب شناختی ارائه خوانش جدید از اسلام پس از ناکارامدی رویکردهای دینی، رویکرد میانه گرا انعطاف و گشودگی منتقدانه دربرابر اندیشه های برون دینی برای اخذ مزیت ها و احتراز از آسیب های آن در جهان رسانه، رویکرد رقابت پیشرو یکی ساختن جهان دینی و دنیوی مخاطبان دینی، رویکرد ابزارنگر استفاده انتخابگرانه از اندیشه های غربی در فضای اعتماد به یافته های علمی غرب، و رویکرد مبناگرا مقابله با انحرافات فکری غرب در اساس فلسفی را برای تدوین نظام تعلیم و تربیت رسمی مطالبه می کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Formulation of methods of dealing with extra-religious ideas in the works of Islamic education thinkers

نویسندگان [English]

  • Rokhsareh Ghosoori Dargahi 1
  • Javidi kalatehjavarabadi Tahereh 2
  • Bakhtiar Shabani Varaki 3
  • Mojtaba Elahi Khorasani 4
1 PhD in Philosophy of Education, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad Iran.
2 Corresponding author: Associate Professor, Department of Fundamentals of Education, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad. Iran
3 Professor of the Department of Fundamentals of Education, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad. Iran.
4 Professor of Jurisprudence and Principles of Mashhad Seminary, Assistant Professor of Jurisprudence and Fundamentals of Ijtihad Department, Akhund Khorasani Specialized Center (affiliated to Bagheral Uloom University, peace be upon him), Mashhad. Iran
چکیده [English]

The subject of this article is to examine the ways of encountering extra-religious ideas in the works of Islamic education thinkers. The purpose of this research is to critically examine and consider the differences in the situations, circumstances, intellectual preferences of the writers and their different goals in choosing a specific way of dealing with extra-religious ideas, and the method of hermeneutic analysis has been used in it. The results show that as the educational approaches are different, including philosophical, institutional, and narrative, diversity can be seen in the methods of entering extra-religious ideas, each of which has its advantages and limitations, And it can be classified along with some examples in the titles of independence-oriented (Shari'at Madari), fundamentalist (Ilm Al-Hadi), progressive competition (Safai Ha'eri), integration (Bagheri), protectionist (Qutb), instrumentalist (Mazlumi), Pathological (Kilani) and Responsive (Mothari) and in three general categories of impact on the audience's vision, strategic and dealing with atheistic ideas (for general, special and expert audience).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Extrareligious thoughts
  • Islamic education and training
  • forms of confrontation

Smiley face

باقری، خسرو . ( 1389 ). الگوی مطلوب آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران . تهرا ن . موسسه
فرهنگی مدرسه برهان
پروار، حمیدرضا؛ شمشیری، بابک؛ مزیدی، محمد. ( 1395 ). بررسی ظرفیت روشنفکری دینی متأخر ایران
در تحقق تربیت شهروندی مدرن. مجله علوم تربیتی دانشگاه چمران اهواز. دوره ششم. سال 23 . شماره 2. صص
104-77
حسینی، افضل السادات؛ محمودی، سید نورالدین. ( 1395 ). بررسی هرمنوتیک به مثابه بستری برای
پژوهش های تربیتی. اندیشه های نوین تربیتی. دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه الزهراء (س). دوره
234- 12 . شماره 1. صص 209
خلیلی، سمانه؛ باقری، خسرو؛ ایروانی، شهین؛ ایروانی، نعمت الله. ( 1393 ). ماهیت سه گانه فرهنگ ایران و
40- ره آورد آن در تربیت دینی. فصلنامه ارزش شناسی در آموزش. دوره 1. شماره اول. صص 21
- ستاری خواه، علی. ( 1380 ) . هرمنوتیک و تعلیم و تربیت. فصلنامه تعلیم و تربیت. شماره 68 . صص 103
121
شریعت مداری، علی. ( 1367 ). تعلیم و تربیت اسلامی. تهران. امیرکبیر
لیله القدر. قم .« مسئولیت و سازندگی » صفایی حائری. علی. ( 1379 ). از سری روش ها روش تربیتی
عباسی. ولی الله. ( 1382 ). نظریه دین حداکثری (درآمدی بر قلمرو گستره دین از نظر استاد مطهری. قبسات.
162- شماره 30 و 31 . صص 133
267
نشریه علمی پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
نشریات علمی دانشگاه جامع امام حسین (علیه السلام)
عباسی، ولی الله. ( 1395 ). نظریه دین حداکثری و الگوی اسلامی پیشرفت. پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی
ایرانی پیشرفت؛ الگوی پایه پیشرفت؛ بیست نهم و سی ام اردیبهشت ماه
علم الهدی، جمیله. ( 1388 ). نظریه اسلامی تعلیم و تربیت. دانشگاه امام صادق. تهران
قطب،محمد. ( 1389 ). روش تربیتی اسلام و کاربرد آن. ترجمه محمود ابراهیمی. سامرند. تهران
کیلانی، ماجد عرسان. ( 1394 ). درآمدی بر فلسفه تربیت اسلامی. ترجمه بهروز رفیعی. قم. سمت
محسنی (حکمت)، محمدآصف. ( 1392 ). بررسی و نقد رویکردهای اثباتی به فلسفه تعلیم و تربیت
- اسلامی در جمهوری اسلامی ایران. اسلام و پژوهش های تربیتی. سال پنجم. شماره دوم. پیاپی 10 . صص 29
56
مدنی فر،محمدرضا؛ سجادیه، نرگس . ( 1394 ). ساختار معرفتی فلسفه های تعلیم و تربیت اسلامی :
32- مبناگروی یا انسجام گروی؟ فصلنامه تعلیم و تربیت - سال سی و یکم، شماره 3 (پیاپی 123 ). صص 9
مرزوقی، رحمت اله. ( 1393 ). نظریه های ساختاری در پارادایم تعلیم و تربیت اسلامی. آوای نور. تهران
مطهری، مرتضی. ( 1375 ). تعلیم و تربیت در اسلام. صدرا. تهران
مظلومی، رجب علی. ( 1377 ). گامی در مسیر تعلیم و تربیت اسلامی. جلد 1 (از کودکی تا بلوغ). نشر آفاق.
تهران
مظلومی، رجب علی. ( 1377 ). گامی در مسیر تعلیم و تربیت اسلامی. جلد 2 (مبانی تربیتی ). نشر آفاق .
تهران
مظلومی، رجب علی. ( 1377 ). گامی در مسیر تعلیم و تربیت اسلامی. جلد 3 (راهنمای مربیان و معلمان ).
نشر آفاق. تهران
موسوی، سید محمد. ( 1386 ). درآمدی بر هرمنوتیک و انواع آن. پیک نور. سال پنجم . شماره 5. (پیاپی
57- 21 ). صص 50
موسوی، سید مهدی ؛ سرلک، علی. ( 1394 ). مشکلات انسان معاصر و ضرورت بازخوانی اسلام در
تابستان 1394 ، سال نوزدهم « اندیشه اسلامی با تأکید بر آرای شهید صدر. مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی
260- - شماره 2. صص 245
نوزری، محمود. ( 1377 ). دین و تربیت. روش شناسی علوم انسانی. حوزه و دانشگاه. شماره 14 و 15 . صص
34-45
واعظی، اصغر؛ قائدی، اسماعیل. ( 1393 ). سطوح، مؤلفه ها و کارکردهای دور هرمنوتیکی. نشریه فلسفه .
125- سال 42 . شماره 2. صص