وجوب تربیت نوجوان توسط والدین با تأکید بر استقلال در تصمیم گیری از منظر فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای روانشناسی دین، دانشکده معارف قم، قم. ایران.

2 دانشجوی دکتری قرآن و علوم گرایش علوم تربیتی، جامعه المصطفی العالمیه مشهد، مشهد،ایران.

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی «وجوب تربیت نوجوان توسط والدین با تأکید بر استقلال در تصمیم‎گیری از منظر فقه تربیتی» طرح‎ریزی شده‎است. ویژگی بارز دورۀ نوجوانی استقلال‎طلبی است و از آنجایی که وظیفۀ تربیت فرزند برعهدۀ والدین است، این سؤال مطرح می‏شود که میزان استقلال و حدود مداخلۀ والدین در تصمیم‎گیری نوجوان به چه مقدار است؟ این پژوهش با گردآوری اطلاعات و بررسی آثار تربیتی و فقهی مربوط به تربیت نوجوان به روش تحلیلی- تفسیری و بررسی ادله‏ای همچون آیات، روایات، قواعد فقهی و عقل انجام شده‏است. مهمترین یافته‏های این تحقیق عبارت است از: 1. تربیت فرزندان برعهدۀ والدین است؛ هرچند در چگونگی آن دو دیدگاه در فقه تربیتی مطرح است: الف. والدین برای تربیت فرزندان خود می‏توانند آنها را تنبیه بدنی کنند. ب. والدین اجازه استفاده از تنبیه بدنی را در تربیت فرزند ندارند. 2.قاعده‎های فقهی «سلطنت بر اموال و نفس» و «اکراه» هرچند شخص را مستقل در تصمیم‎گیری می‎داند اما مقید به انجام افعالی شده‎است که از دید عقلا با شأن انسانی مغایرتی نداشته‎باشد. 3. با توجه به محدودیت عقل در مسائل شرعی و مطرح شدن وظیفۀ تقلید، می‎توان نتیجه گرفت که عقل استقلال کامل در تصمیم‎گیری شرعی را ندارد. 4. والدین می‏توانند زمینۀ هدایت و راهنمایی نوجوان در تصمیم‎گیری درست را با تربیت صحیح و همه جانبۀ او فراهم کنند. در نتیجه، در مواردی که تصمیم‏ گیری نوجوان موجب ترک واجب یا انجام فعل حرام یا ضرر و زیانی می‏شود که با کرامت انسانی تناسبی ندارد، والدین می‏ توانند در فرآیند تصمیم‎‎گیری نوجوان مداخله کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The obligation of parents to educate teenagers with an emphasis on independence in decision-making from the point of view of educational jurisprudence

نویسندگان [English]

  • asiye homa 1
  • masoud azarbayejani 2
1 Ph.D. in Psychology of Religion, Qom Faculty of Education, Qom. Iran.
2 Corresponding author: Ph.D. student of Qur'an and Sciences, Educational Sciences, Al-Mustafa International University, Mashhad. Iran.
چکیده [English]

The current research is designed to examine "the obligation of parents to educate teenagers with an emphasis on independence in decision-making from the perspective of educational jurisprudence". The obvious characteristic of adolescence is independence, and since the duty of raising a child is the responsibility of parents, the question arises, what is the extent of independence and the limits of parental intervention in adolescent decision-making? This research has been done by collecting information and examining educational and jurisprudential works related to adolescent education in an analytical-interpretive method and examining evidence such as verses, traditions, jurisprudential rules and reason. The most important findings of this research are: 1. Raising children is the responsibility of parents; However, there are two points of view in educational jurisprudence: a. Parents can discipline their children physically. b. Parents are not allowed to use corporal punishment in raising their children. 2. The jurisprudential rules of "dominion over property and self" and "reluctance" consider a person to be independent in making decisions, but he is bound to perform actions that do not conflict with human dignity from the point of view of reason. 3. Considering the limitation of reason in Shari'a issues and the duty of imitation, it can be concluded that reason does not have complete independence in Shari'a decision-making. 4. Parents can provide guidance and guidance to the teenager in making the right decision by raising him correctly and comprehensively. As a result, in cases where a teenager's decision-making leads to abandoning an obligation or doing a forbidden act or harm that is not proportionate to human dignity, parents can intervene in the decision-making process of the teenager.

کلیدواژه‌ها [English]

  • teenagers
  • independence
  • decision-making
  • cultivation
  • educational jurisprudence

Smiley face

قرآن کریم.
ابن منظور الأنصاری الرویفعى الإفریقى جمال الدین ( 1414 ق). لسان العرب، (ج 2). بیروت: دارالصادر.
اسکینر بوروس فردریک ( 1391 ). فراسوی آزادی و شأن. (ترجمه: علی اکبرسیف). (چاپ اول). تهران:
انتشارات دوران.
اعرافی علیرضا ( 1395 ). تربیت فرزند با رویکرد فقهی. (چاپ اول). قم: مؤسسه اشراق و عرفان.
1391 ). فقه تربیتی 1 مبانی و پیش فرض ها، (ج 1). (چاپ اول). قم: مؤسسه اشراق و عرفان. )
1401 ). فقه تربیتی (تربیت اخلاقی)، (ج 21 ). (چاپ اول). قم: مؤسسه اشراق و عرفان. )
اناری آسیه، اناری رضوان ( 1400 ). راهنمای جامع فرزندپروری در دوران نوجوانی. (چاپ اول). تهران: ارس.
باقری خسرو ( 1388 ). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، (ج 1). (چاپ اول). تهران: انتشارات مدرسه.
برک لورا، سیدمحمدی یحیی ( 1393 ). روانشناسی رشد (از نوجوانی تا پایان زندگی). (چاپ بیست و
ششم). تهران: ارسباران.
برنجکار رضا و علی نقی خدایاری (بهار 1390 ). انسان شناسی اسلامی. (چاپ اول). قم: دفتر نشر معارف.
.41 -55 : بزرگی حسین (بهمن 1384 ). فرآیند تصمیم گیری در سازمان. نشریه توسعه مدیریت. 69
پرچم اعظم و بوجاری سهیلا. جایگاه و حقوق فرزندان در اسلام. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت
.137-167 :(16) اسلامی. 20
پورخوئی محمد مجید، محبی علی و محسن ایمانی نائینی. تبیین اهداف تربیت اسلامی نوجوانان با
.169 -194 :(45) رویکرد مسئولیت پذیری. پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. 27
386
واکاوی مؤلفههای معلم جهادی بر اساس تربیت انتقادی مقاومت محور
سال سی و یکم | شماره شصت و یک | زمستان 1402
جوادی آملی عبدالله ( 1396 ). دروس خارج تفسیر. مدرسه فقاهت.
. جوادی آملی مرتضی (زمستان 1372 ). سیاست گذاری و تصمیم گیری در مدیریت اسلامی. نشریه مدیریت. 23
.1 -10
حداد عادل غلامعلی ( 1386 )، دانشنامۀ جهان اسلام. (ج 12 ). (چاپ اول). تهران: مؤسسۀ فرهنگی هنری
کتاب مرجع.
حرعاملی محمدبن حسن 1416 ق). تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، (ج 21 ). قم:
مؤسسه آل البیت لإحیاءالتراث.
حسینی سیستانی علی ( 1393 ). توضیح المسائل مطابق با تجدید نظر و اضافات و اصلاحات. (چاپ سی
و یکم). مشهد: برکات اهل بیت علیهم السلام.
. حسینی داود ( 1391 ). مبانی نظری تنبیه از دیدگاه علم روانشناسی و اسلام. معرفت. 174
حقانی ابوالحسن ( 1396 ). روانشناسی رشد. (چاپ اول). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
حکیمی سیدیاسر، سلحشوری احمد و ایراندخت فیاض. چارچوب رویکرد تعلیم و تربیت ولایی در
لقمان حکیم. پژوهش در « الگوی حکمت –بنیان » و « شجره طیبه » مکتب امام خمینی براساس استعاره قرآن
.273 -332 :(59) مسائل تعلیم و تربیت اسلامی. 31
خوئی محمد تقی، مبانی فی شرح العروه الوثقی، لطفی، بی تا، قم.
دشتی محمد ( 1387 ). نهج البلاغه. (چاپ اول). قم: انتشارات شهاب الدین.
راغب اصفهانی حسین بن محمد ( 1412 ق). المفردات فی غریب القرآن. (چاپ اول). بیروت: دارالقلم.
روحی برندق کاوس ( 1400 ). ارزیابی سندی، تحلیلی، انتقادی نسخه ها و شرح متن. (چاپ اول). تهران:
چاپ و نشر بین الملل.
سبزواری محمدباقر بن محمدمؤمن ( 1381 ). کفایه الفقه المشتهر بکفایه الأحکام، (ج 1). قم: مؤسسۀ النشر
الإسلامی.
www.eshia.ir/feqh/report/asatid/shabzendehdar ، شب زنده دار محمدمهدی
شجاعی محمدصادق (زمستان 1385 ). دیدگاه های روان شناختی حضرت آیت الله مصباح یزدی . (چاپ
اول). قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
شعاری نژاد علی اکبر ( 1364 ). فرهنگ علوم رفتاری. تهران: انتشارات امیرکبیر.
شهرآرای مهرناز ( 1384 ). روانشانی رشد نوجوان (دیدگاه تحولی). (چاپ اول). تهران: نشر علم.
شیرزاد فریده (تابستان 1386 ). تربیت دینی کودکان و نوجوانان. (چاپ اول). تهران: معاصر.
الطوسی ابن جعفر محمدبن الحسن ( 1403 ). عده الأصول، ج( 2). (چاپ اول). موسسه آل البیت
علیهم السلام لإحیاءالتراث
الفراهیدی البصری ابوعبدالرحمن الخلیل بن أحمدبن عمروبن تمیم ( 1364 ). العین، ج( 3) دار و مکتبه: قم.
387
نشریه علمی پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
نشریات علمی دانشگاه جامع امام حسین (علیه السلام)
فلسفی محمدتقی ( 1386 ). جوان از نظر عقل و احساسات، (ج 1 و 2). (چاپ ششم). تهران: دفتر نشر
فرهنگ اسلامی.
فولادیان احمد ( 1393 ). مسائل نوجوانان و جوانان (پویه های آموزشی و روان شناسی در فراگرد نسل
جوان و نوجوان). (چاپ اول). مشهد: شب.
فیست جس و دیگران (پاییز 1394 ). نظریه های شخصیت. (ترجمه: یحیی سید محمدی). ( چ  ا پ
سیزدهم). تهران: روان.
قرائتی محسن ( 1383 ). تفسیر نور. (چاپ یازدهم). تهران: مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن.
کراجکی ابی الفتح محمدبن علی ( 1410 ق). کنزالفوائد. قم: دارالذخائر.
کریمی رامین، روشنایی عاطفه (تابستان 1395 ). کودکان شاد بااعتماد به نفس و موفق . (چاپ اول).
تهران: شایگان.
کلینی محمدبن یعقوب ( 1407 ). الکافی، (ج 2). (چاپ اول). قم: دارالحدیث.
گلپایگانی محمدرضا ( 1372 ). الدرالمنضود. (چاپ اول). قم: دارالقرآن الکریم.
لطف آبادی حسین ( 1379 ). روانشناسی رشد کاربردی نوجوانی و جوانی ( 1). (چاپ اول). تهران: دفتر
نشر فرهنگ اسلامی.
1388 ). روانشناسی رشد 2، نوجوانی، جوانی و بزرگسالی. تهران: انتشارات سمت. )
مجلسی محمدباقربن محمدتقی ( 1402 ق). ، بحارالانوار، (ج 1). بیروت: دارالإحیاءالتراث العربی.
محقق داماد مصطفی ( 1385 ). قواعد فقه بخش مدنی. (چاپ چهاردهم). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محلاتی سروش (پاییز و زمستان 1388 ). تأملی در مشروعیت اجبار در تربیت دینی. نشریه تربیت
.63 -74 : اسلامی. 4
مدائنی أبی حامدعبدالله بن هبه الله ( 1415 ق). شرح نهج البلاغه. بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
مصباح یزدی محمد تقی (پاییز 1380 ). اخلاق در قرآن. (چاپ هفتم). قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مکارم شیرازی ناصر ( 1374 ). تفسیر نمونه، (ج 9). (چاپ سی و دوم). تهران: دارالکتب الإسلامیه.
1424 ). کتاب النکاح. (چاپ اول). قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب (ع). )
نجاشی ابوالحسن احمدبن علی ( 1407 ). رجال نجاشی. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین.
نراقی احمدبن محمدبن مهدی ( 1375 ). عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام، (ج 1). قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
هذلی حلی نجم الدین جعفر بن الحسن بن یحیى بن سعید ( 1407 ق). المعتبر فی شرح المختصر (ترجمه:
جمعى از نویسندگان). (چاپ اول). قم: مؤسسۀ سید الشهداء(ع).
هرگنهان بی. آروالسون، متیو اچ ( 1395 ). مقدمه ای بر نظریه های یادگیری. (ترجمه: علی اکبر سیف). تهران:
انتشارات دوران.