آسیب های تربیت دینی در دوره پیش دبستانی: یک مطالعه پدیدارنگارانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم تربیتی ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری برنامه ریزی درسی، دانشگاه خواررزمی، تهران

چکیده

هدف از انجام این پژوهش، بازنمایی آسیب های تربیت دینی در دوره پیش دبستانی است. این پژوهش در قالب رویکرد کیفی و به روش پدیدار نگاری انجام‌شده است. پانزده کارشناس حوزه پیش دبستانی و تربیت دینی از سطح کشور به روش نمونه گیری هدفمند، از نوع ملاکی با حداکثر تنوع انتخاب شدند. داده های پژوهش از طریق مصاحبۀ نیمه ساختارمند تا زمان اشباع داده ها گردآوری شد. برای تحلیل داده ها، از تحلیل محتوا کیفی استفاده شد. یافته ها حاکی از آسیب های جدی و اساسی در دو بعد درون سازمانی و برون سازمانی است. آسیب های درون سازمانی شامل؛ آسیب های مربوط به مربّیان، آسیب های مربوط به هدف گذاری تربیت دینی، آسیب های مربوط به محتوا و شیوه های ارائه آن به کودکان و آسیب های برون سازمانی شامل؛ آسیب ها در بخش سیاست های مدیریتی و آسیب ها در بخش سیاست های فرهنگی – اجتماعی است. بر اساس یافته‌ها، پیشنهادهای برای رفع آسیب های تربیت دینی پیش دبستانی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Religious education pathology in the Preschool education: A Phenomenographic Study

نویسندگان [English]

  • Hossein Chaharbashloo 1
  • Behnam Karimi 2
1 Assistant Prof. Department of Education, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 Phd student of Curriculum Planning, Kharazmi University, Tehran
چکیده [English]

The purpose of this research is to represent the Injuries of religious education in the preschool period. In this regard, qualitative research approach and phenomenography research method were used. 15 experts and specialists in the field of pre-primary school and religious education from across the country were selected using criterion type purposeful sampling with maximum diversity. Research data were collected through semi-structured interviews until data saturation was reached. qualitative Content analysis was used for data analysis. The findings indicate serious and fundamental Injuries in both intra-organizational and extra-organizational dimensions. Injuries within the organization include; Injuries related to teachers, injuries related to targeting religious education, injuries related to the content and methods of presenting it to children, and external injuries including; The Injuries are in the management policies sector and the Injuries are in the cultural-social policies sector. Based on the findings, suggestions have been made to reduce the Injuries of religious education Preschool.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religious education
  • preschool education
  • injuries
  • phenomenography research method

عنوان مقاله [العربیة]

اضرار التربیۀ الدینیۀ فی فترة ما قبل المدرسۀ: دراسۀ ظاهریۀ

چکیده [العربیة]

یهدف هذا البحث إلى التعرف على أضرار التربیۀ الدینیۀ فی فترة ما قبل المدرسۀ. تم إجراء هذا البحث فی شکل
منهج نوعی ومنهج کتابۀ الظواهر. تم اختیار خمسۀ عشر خبیراً فی مجال التعلیم التمهیدی والتعلیم الدینی من مجموع
البلد بطریقۀ العینۀ الهادفۀ، باستخدام معاییر ذات أقصى قدر من التنوع. تم جمع بیانات البحث من خلال مقابلات شبه
منظمۀ حتى تشبع البیانات. تم استخدام تحلیل المحتوى النوعی لتحلیل البیانات. وتشیر النتائج إلى أضرار جسیمۀ
وجوهری ۀ ف ی ک ل م ن الأبعا د داخ ل المنظم ۀ وخارجها . تشم ل الاصابا ت الداخلیۀ ؛ إصابا ت تتعل ق بالتربویین،
وإصابات تتعلق باستهداف التربیۀ الدینی ، وإصابا ت تتعل ق بمضمو ن وطر ق تقدیم ه للأطفال ، وتشمل الإصابات
الخارجی ۀ الإصابات فی قطاع السیاسات الإداریۀ والاصابات فی قطاع السیاسات الثقافیۀ الاجتماعیۀ. وفی ضوء
النتائج تم تقدیم اقتراحات لإصلاح أضرار التعلیم الدینی فی مرحلۀ ما قبل المدرسۀ.

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • التربیۀ الدینیۀ
  • فترة ما قبل المدرسۀ
  • الإصابات
  • کتابۀ الظواهر

Smiley face

آخش، سلمان؛ حسینی خواه، علی؛ عباسی، عفت؛ موسی پور، نعمت اله. ( 1395 ). آسیب شناس ی وضع یت
آموزش و برنامهدرسی در دوره پیش از دبستان. فصلنامه مطالعات پیشدبستان و دبستان. سال دوم. سال ششم.
. 1- صص 31
ادیب، مریم ( 1390 ). تربیت دینی کودک و نوجوان: نکتهها و روشها. تهران: موسسه فرهنگی منادی تربیت
قرآن و اهل بیت نبوت (ع).
. آذر کسب، سید حیدر. ( 1390 ). آموزش پیش دبستانی مبانی تعلیم و تربیت، رسانه معلم، شماره 96 ، ص 14
اشتراوس،آنسلم و جولیت،کوربین.( 1390 ). اصول روش تحقیق کیفی، نظریه مبنایی: رویهها و شیوهها،ترجمه
بیوک محمدی.تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
اشرفی، سلطان؛ احمدی، زینب؛کیهان جواد، ملکی؛ آوارسین صادق، یاری، جهانگیر. ( 1400 ). طراحی الگوی
.7-30: (1) مطلوب برنامه درسی تربیت دینی در دوره پیش دبستانی. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 6
1.meta-narrative review
42
آسیبهای تربیتدینی در دوره پیشدبستانی: یک مطالعه پدیدارنگارانه
سال سی و دوم | شماره شصت و دو | بهار 1403
باقری، خسرو. ( 1389 ). الگوی مطلوب آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی. تهران: سازمان پژوهش و
برنامه ریزی آموزشی.
باقری، خسرو .( 1388 ). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی.ج 2. تهران: انتشارات مدرسه.
بهشتی، سعید و نیکوئی، روشنک. ( 1389 ). کاوش هایی در باب فلسفه تربیت دینی از دیدگاه اسلام. روان
.153- شناسی تربیتی (روانشناسی و علوم تربیتی). ش. 18 . صفحات 178
بهشتی، سعید. ( 1382 ). درآمدی بر قلمروشناسی عقلانی ت در تربی ت اسلام ی. فصلنامه تعل یم و تربی ت.
.131-160 : شماره 4
. 13 تا 32 : پاکزاد، عبدالعلی ( 1390 ). روش های تربیتی در قرآن. ماهنامه معرفت. ش 16
جوادی آملی، عبداالله.( 1372 ). شریعت در آینه معرفت، قم: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
.155-186 : چراغ چشم، عباس. ( 1386 ). آسیب شناسی تربیت دینی در مدارس. مجله نقد کتاب. شماره 42
حافظی، علیرضا. ( 1396 ). بررسی لحاظ شدن مولفههای تربیت دینی در مجلات رشد کودک: روش تحلیل
.150- محتوا، دوفصلنامه تربیت اسلامی، س 12 ، ش 24 ، صفحات 139
حیدری، صدرالدین. ( 1392 ).عوامل مؤثر بر پذیرش تعلیم وتربیت دینی پسران شاغل به تحصیل در دورهی
متوسطه در شهرتهران، رساله دکتری منتشرنشده. دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی: دانشگاه آزاد اسلام ی،
واحد تهران مرکز.
داوودی، محمد. ( 1400 ). نقش معلم در تربیت دینی. تهران: حوزه و دانشگاه.
دلشاد تهرانی، مصطفی. ( 1382 ). رهزنان دین. تهران: انتشارات دریا.
، ذو علم، علی. ( 1390 ). کودک، مربی، فطرت و تربیت، رشد آموزش پیش دبستا نی، دوره دوم، شماره 3
.17- صص 16
رحمان پور, محمد و میرشاه جعفری, سیدابراهیم. ( 1395 ). آسیب ها ی تربی ت دین ی و ارائه راهکارها ی
مناسب از دیدگاه صاحبنظران با رویکرد برنامه ری زی درس ی. فصلنامه پژوهش در مسائل تعل یم و تربی ت
.52-31 ,(32) اسلامی، 24
رحمان پور، محمد و میرشاه جعفری، ابراهیم. ( 1395 ). آسیبهای تربیت دینی و ارائه راهکارهای مناسب از
دیدگاه صاحبنظران با رویکرد برنامه ریزی درسی. پژوهش در مسائل تعل یم و تربی ت اسلام ی، سال ب یست و
13-52، چهارم، دوره جدید، شماره، 32 .
رحمان پور، محمد.( 1390 ). بازاندیشی در معنا، جایگاه، چالش و آثار عادات دادن در فرایند تربیت اسلامی،
. 59 تا 72 : ماهنامه معرفت. ش 1
رشید، خسرو. ( 1394 ). رفتارهای پر خظر در بین دانش آموزان نوجوان دختر و پسر شهر تهران. فصلنامه
. علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی.سال 15 . شماره 57
43
نشریه علمی پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی
نشریات علمی دانشگاه جامع امام حسین (علیه السلام)
زهراکار، کیانوش؛ خانزاده، مصطفی؛ خداداد ی س نگده، جواد؛ موز یری، عباس ( 1392 ) ش یوع شناس ی
رفتارهای پر خطر مصرف مواد مخدر، سیگار، الکل و هم وقوعی آنها در جوانان .فصلنامه پژوهش در سلامت
.115-1010 . روانشناختی. ش 2
ساجدی، ابوالفضل. ( 1386 ). ابزارها و شیوه های آسیب زا در تعلیم و تربیت دینی دانش آموزان. مجله نقد
.2-32 : کتاب. شماره 42
سجادی، سید مهدی. ( 1384 ). تبیین و ارزیابی رویکرد عقلانی به تربیت دینی: (قابلیتها و کاستیها). فصلنامه
.35-55 : نوآوریهای آموزشی. شماره 11
سعادتمند، زهره؛ لیاقتدار، محمد جواد؛ صادقیان، زهرا .( 1391 ). نیازسنجی برنامه درسی دوره پیش دبستانی
.132- از دیدگاه مدیران و مربیان شهر اصفهان، پژوهش در برنامه ریزی درسی، شماره 8، دوره 29 ، صص 145
سلحشوری، احمد. ( 1390 ). حدود و ثغور تربیت اخلاقی، تربیت معنوی و تربیت دینی، فصلنامه ی علمی –
.41 ، پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، سال دوم، شماره 2
شعبانی، زهرا .( 1396 ). مقایسه تاثیر آموزش پیش دبستانی بر عملکرد انس با قرآن نوآموزان مکتب القرآن و
.142- سایر مراکز پیش دبستانی، دوفصلنامه تربیت اسلامی، س 6، ش 12 ، صفحات 119
شمشیری، بابک و نوذری، مرضیه.( 1390 ).آسیبهای تربیت دینی کودکان مقطع پیش دبستانی را ز ن ظ 
متخصصان علوم تربیتی، روانشناسی، علوم دینی، ادبیات کودک و مربیان پیش دبستانی، دوفصلنامه تربیت اسلامی،
.51- س 6، ش 12 ، صفحات 73
شهریاری، روح الله و نجفی، حسن. ( 1398 ). صلاحیتهای حرفه ای مربی تربیت دینی. نشریه علمی پژوهش
.195-222 ، در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال بیست و هفتم، دوره جدید، شماره، 54
صلح میرزایی، سعید. ( 1400 ). جهاد تبیین در اندیشه ی حضرت آیت الله العظمی خامنه ای. تهران: انتشارات
انقلاب اسلامی.
طباطبایی، سید محمد حسین. ( 1363 ). المیزان، تهران: انتشارات محمد.
عابدی, فاطمه, منادی, مرتضی, خادمی اشکذری, ملوک, وکیامنش, علیرضا. ( 1397 ). واکاوی عوامل مؤثر بر
.169-145 ،(38) تحقق پذیری تربیت دینی دانش آموزان. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, 26
عرسان کیلانی، ماجد. ( 1389 ). فلسفه تربیت اسلامی. ترجمه بهروز رفیعی. تهران: انتشارات سمت و قم:
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
عزیزی محمودآباد، مهران، رستمی مسنی، کورش، و میرشاه جعفری، س ید ابرا ه یم. ( 1396 ). بررس ی تأث یر
راهبردهای حل مسئله بر رشد شاخصهای تربیت دینی از دیدگاه معلمان. فصلنامه پژوهش در مسائل تعل یم و
.68-45 ،(35) تربیت اسلامی، 25
فضل الهی قمشی، سیف اله و ملکی توانا، منصوره. ( 1393 ). اولویت بندی عوامل خانوادگی مؤثر در تربیت
.25- دینی فرزندان. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی, 22
44
آسیبهای تربیتدینی در دوره پیشدبستانی: یک مطالعه پدیدارنگارانه
سال سی و دوم | شماره شصت و دو | بهار 1403
فلیک، اووه.( 1391 ).درآمدی بر تحقیق کیفی،مترجم هادی جلیلی،تهران:نشر نی.
قاسم پور دهاقانی، علی و جعفری، سید ابراهیم. ( 1388 ). سازواری ها و ناسازواری های تلقین در تربیت دینی،
.27- دوفصل نامۀ علمی _ پژوهشی تربیت اسلامی، سال چهارم.صص 43
کشاورز، سوسن. ( 1384 ). تحلیل دستاوردهای تحقیقات در خصوص تاثیر نظام آموزش و پرورش رسم ی
کشور بر تربیت دینی دانش آموزان. تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی .
.93-122 : کشاورز، سوسن. ( 1387 ). شاخصها و آسیبهای تربیت دینی. دوفصلنامه تربیت اسلامی. ش 6
مرادی، مسعود؛ سید کلان، میر محمد؛ عیاری، لیلا. ( 1393 ). طراحی الگوی برنامه درسی معنوی در راستای
.117 - تربیت زمینه ساز؛ راهبردها و راهکارهای اجرایی آن، فصلنامه علمی – ترویجی پژوهش های مهدوی، 141
مفیدی، فرخنده. ( 1393 ). مبانی آموزش وپرورش در دوره پیش از دبستان. تهران: سمت.
مهر محمدی، محمود و صمدی، پروین. ( 1380 ). طراحی الگوی مطلوب برنامه درس ی دین ی برا ی دوره
متوسطه تحصیلی و میزان توافق برنامه درسی رسمی با آن، رساله منتشره نشده دکتری. تهران: دانشگاه تر بی ت
مدرس.
نجفی، حسن و ابراهیمی نیا، رضا. ( 1399 ). موانع فرد ی و اجتماع ی هدا یت پذ یری دینی چالش ی در
.63-74 . هدف گذاری برنامه درسی تربیت دینی. معرفت. شماره 274
Bigger, S. (2008). Secular spiritual education. Educational futures, 1(1), 60-70.
Davies, G., & Francis, L. J. (2007). Three approaches to religious education at Key Stages one and two in Wales: how different are church schools?. Journal of Beliefs & Values, 28(2), 163-182.
Hirst, P. (1979). Education and The Nature of Knowledge. The Philosophy of Education. Oxford University Press.
Marton, F. (1988). Phenomenography: Exploring different conceptions of reality. Qualitative Approaches to Evaluation in Education: The Silent Revolution.
Fetterman, D. M. (1988). Qualitative approaches to evaluating education. Educational Researcher, 17(8), 17-23.